Kidskwesties: “Hoe pak ik het onhandelbare gedrag van mijn dochter aan wanneer ze moe is?”
Kinderpsychiater Lieve Swinnen beantwoordt voor Libelle vragen die elke moeder zich vroeg of laat weleens stelt. Deze week…
Sofie (33): “Als ze moe is, is mijn dochtertje van vijf echt onhandelbaar. Moet ik dat gedrag op dat moment door de vingers zien, of hoe pak ik het aan?”
Dit zegt Lieve Swinnen:
Ik herinner het me nog levendig, de vakanties met onze beste vrienden en hun zoontjes. Zes jongetjes die zich uitstekend amuseerden, altijd goedgezind. ’s Avonds, als onze kroost al lang onder zeil lag, liepen nog veel jonge kinderen op het kampeerterrein rond. Wij voorspelden hun gedrag van de volgende ochtend: zeuren, driftbuien, onhandelbaar… En ja, hoor, bingo. Vermoeide kindjes zijn lastige kindjes.
Niet alleen te weinig slaap, maar ook een lange dag, veel nieuwe dingen, massa’s activiteiten en indrukken, kunnen ervoor zorgen dat de batterijen van je kind leeggeraken.
En dat zorgt voor prikkelbaarheid, snellere frustratie, onredelijkheid… kortom, andere reacties op prikkels dan normaal. Onder stress en vermoeidheid werkt ons regulatiesysteem minder goed: je hebt jezelf minder onder controle, reageert overdreven, maakt van een mug een olifant… Dat overkomt ons als volwassene, maar ook onze kinderen maken dit mee.
Typisch gedrag bij kinderen is dan: dwarsliggen en zeuren en op ieder verzoek of de kleinste opmerking een negatieve reactie geven. En ja, veel ouders zullen dit vooral ’s avonds meemaken. Je kind is overprikkeld en doet moeilijk, jij wordt boos waardoor je kind nòg meer de grenzen gaat opzoeken, en zo heb je een frustrerende en ook wel verdrietige avondspits. Want iedereen gaat met een slecht gevoel slapen.
Maar wat doe je met een onhandelbaar kind door vermoeidheid?
Negeren
Door de vingers zien of negeren van dat gedrag is inderdaad het meest aangewezen op dat moment. Want hoe meer aandacht je aan negatief gedrag geeft, hoe meer kans dat je het versterkt, actie/reactie! Alleen wanneer je kind iets gevaarlijks doet – bijvoorbeeld zonder kijken de straat op willen lopen of broer/zus pijn doen – moet je handelen en grenzen stellen. Haal je kind met liefst zo weinig mogelijk woorden uit de situatie. De uitleg die je geeft, dringt toch niet door en prikkelt des te meer. Regels, verwachtingen, sociaal gedrag uitleggen doe je best op een rustig moment. De strijd aangaan is nutteloos, dat leidt alleen maar tot escalatie. Voorkom dit door niet mee te gaan in een welles-nietes-spel, niet je stem te verheffen, niet te dreigen.
Rust
Rust is op dat moment het belangrijkste:
- Prikkels beperken en ’s avonds zo snel mogelijk het bed in.
- Samen met je kind tot rust komen door het op je schoot te nemen en even de dag te laten bezinken is ook een prima idee.
- Vraag bijvoorbeeld elke avond standaard wat het leukste en het minst leuke moment van de dag was. Als je wil, kun jij als ouder ook op die vragen antwoorden, dat zal je kind graag willen horen.
- Negatief gedrag kun je beter negeren, maar je kind aanhalen mag gerust! Alleen is daar in een drukke avondspits niet altijd de tijd voor.
- Regelmaat helpt ook, een vast avondritueel bijvoorbeeld.
- En duidelijke afspraken vermijden onnodige en vermoeiende discussies.
- Voorspelbaarheid zorgt voor rust, iets waar jij en je kind niet over na moeten denken.
- Maak dus van tevoren goede afspraken over televisie en Ipad, snoepen, de tijd die er voor een verhaaltje is enzovoort.
Onhandelbaar gedrag kan uiteraard ook betekenen dat je kind niet geleerd heeft waar de grens ligt en dan is er werk aan de winkel. Maar meestal betekent het dat je kind op dat moment niet kan toepassen wat het geleerd heeft. Vermoeidheid is daar vaak de oorzaak van. Gebeurt dit stelselmatig, dan betekent dit waarschijnlijk dat je kind structureel te weinig slaapt (wat jammer genoeg bij heel wat kinderen het geval is) of dat de dag voor je kind té vol zit. Of dat je kind gewoonweg kinderachtig doet… dat hoort nu eenmaal ook bij kinderen!
LIEVE SWINNEN • getrouwd met Ignace en mama van drie volwassen zonen • houdt van zwemmen, wandelen, lezen en Candy Crush • grote fan van Justine Henin (nog steeds)
• karakter: druk en impulsief • heeft haar eigen praktijk, De Hoeksteen.
