Openhartig: een nakend ontslag, wat doet dat met een mens?
Stress op het werk, we kennen het allemaal. Maar wat als je niet weet of je volgende week wel nog naar kantoor mag komen? Drie lezeressen over de constante dreiging van een nakend ontslag.
Daniëlle (53) wordt buitengepest door haar nieuwe bazin
“Zélf opstappen is geen optie, ik ben een alleenstaande mama. Op mijn leeftijd vind ik niet zomaar een andere job”
Daniëlle: “Als directiesecretaresse moet ik heel nauw samenwerken met mijn bazen, en in het verleden zijn dat altijd mannen geweest. Toen ik hoorde dat mijn nieuwe leidinggevende deze keer een vrouw zou zijn, was ik aanvankelijk opgetogen. Ik vond het een leuk idee om eindelijk eens met een vrouw te mogen samenwerken en heb zelfs tijdens de sollicitatieronde mijn voorkeur voor deze kandidate uitgesproken.
De eerste weken verliep onze samenwerking heel vlot. Ik herinner me dat ik aan mijn collega’s vertelde hoe blij ik was met de komst van onze vriendelijke nieuwe bazin. Ze luisterde naar mijn suggesties, was begripvol voor mijn privé-situatie als alleenstaande mama, en ze complimenteerde mij over mijn nauwkeurige werk. Maar na een tijdje sloeg de sfeer helemaal om.
De pesterijen begonnen heel subtiel. Plots hoefde ik belangrijke vergaderingen niet meer bij te wonen, of zorgde ze ervoor dat e-mails rechtstreeks naar haar werden gestuurd, zodat ik niet meer van alles op de hoogte was. Na een tijdje begon ze mij in te schakelen voor opdrachten die normaal niet in mijn takenpakket zaten, en liefst zo denigrerend mogelijk, zoals broodjes voor haar gaan halen. Ze liet mij ook weten niet tevreden te zijn over mijn inzet en klaagde over het feit dat ik 4/5de werk om tijd voor mijn zoon te maken. Toen ze merkte dat ik niet zo makkelijk van mijn stuk te brengen was, werd het gepest erger. Ze schakelde een versnelling hoger. Ze begon mij op de meest onmogelijke uren van de dag op te bellen, zelfs heel laat ’s avonds en in het weekend. Wanneer ik niet onmiddellijk de telefoon opnam, noemde ze mij ongemotiveerd, en dreigde ze met maatregelen. Ik voelde ook dat ze wantrouwen tegenover mij begon te zaaien bij de rest van het bedrijf en dat ze sommige leden van de raad van bestuur tegen mij begon op te zetten. Het is verschrikkelijk moeilijk om ondermijnd te worden door iemand die twintig jaar jonger is en naar de buitenwereld toe een perfect imago in stand houdt. Het leek alsof ik de enige was die zag waar mijn bazin mee bezig was.
Op een bepaald moment waren de pesterijen zo erg dat ik elke avond huilend thuiskwam. Ik sliep niet meer en heb me enkele weken ziek gemeld, maar ik wist dat ik mijn bazin op die manier alleen nog maar meer munitie gaf om mij zwart te maken. Ik ben ook raad gaan vragen aan IDEWE (de externe dienst voor bescherming en preventie op het werk, red.), maar zij lieten mij weten dat ik maar beter niet te moeilijk kon doen, want op mijn leeftijd zou ik geen enkele kans meer maken op de arbeidsmarkt. Mijn grote geluk is dat ik dertig jaar in het bedrijf werk, het is quasi onbetaalbaar om mij te ontslaan. Maar tegelijk werkt me dat ook tegen, want omdat mijn bazin dat zo goed weet, bestaat haar strategie erin mij het leven zo zuur te maken dat ik uit mezelf vertrek. Maar dat is voor mij geen optie, ik ben een alleenstaande mama, ik móét werken. En het risico dat ik niets anders meer vind, is op mijn leeftijd te groot.
Er zat dus voor mij niets anders op dan een manier te vinden om haar te laten zien dat ze mij niet klein zou krijgen. Ik heb hulp gezocht bij een psycholoog en ben erin geslaagd om de pesterijen niet meer aan mijn hart te laten komen. Ik ontdekte dat de sleutel zat in het niet laten merken dat ze mij kon raken. Mijn therapeut gaf mij het beeld mee van een boompje dat stevig geworteld is in de grond. Als de wind waait buigen zijn takken lichtjes mee, maar hoe flexibeler hij beweegt, hoe minder kans dat hij zal breken. Flexibel zijn is dus nu ook mijn motto. Ik leerde de pesterijen van mij af te laten glijden en de stress niet mee naar huis te nemen. En eenmaal mijn bazin doorhad dat ik niet zou zwichten, zijn de ergste vernederingen gestopt. Ik denk dat ze begrepen heeft dat ik mij nooit gewonnen zal geven. En toch ga ik ’s morgens niet meer met evenveel plezier naar het werk als vroeger. En dat doet pijn, want mijn hart ligt bij dit bedrijf. En ik blijf wel ongerust en op mijn hoede, want wie weet wat ze toch nog uit haar hoed tovert om mij buiten te krijgen?
Ik heb er mij lang het hoofd over gebroken waarom zij zo doet tegen mij. En waarom ze in het begin wel tevreden was. Ik denk dat ze in die beginperiode heel onzeker was en mij te vriend wilde houden om alle inside informatie over het bedrijf te weten te komen. Ik ben opgeklommen doorheen alle afdelingen en ik ken de werking vanbinnen en vanbuiten. Van zodra ze doorhad hoe alles in elkaar stak, had ze mijn advies plots niet meer nodig en begon ze mij als een bedreiging te zien. En was ‘mij zo snel mogelijk buiten werken’, haar grote plan geworden. Ik hoop dat er steeds meer collega’s haar ware aard zullen ontdekken, en dat ze op een dag haar verdiende loon krijgt. Ik geloof in karma. Je oogst wat je zaait, en wie haat zaait, zal daar uiteindelijk de prijs voor betalen.”
Noura (41) voelde het faillissement van haar werkgever al van mijlenver aankomen
“Mijn baas vond mij eigenwijs, terwijl ik enkel wilde helpen. Ik kreeg zoveel stress dat zelfs mijn relatie eronder leed”
Noura: “Acht jaar geleden begon ik als poetsvrouw in een horecazaak te werken. Ik maakte blijkbaar een goede indruk, want na een tijdje vroeg de eigenares mij of ik extra uren wilde werken als medewerker in de keuken. Langzaam maar zeker kreeg ik meer verantwoordelijkheid en een paar jaar later stond ik zowel in de keuken als achter de bar en in de zaal. Ik hield van het horecaleven, en jarenlang ging ik met plezier naar mijn werk. Ik kende al de vaste klanten bij naam, en ik kreeg waardering voor mijn inzet. Ik was er zeker van dat ik een toekomst had in de zaak.
Drie jaar geleden besliste de eigenares om de taverne te verkopen. Ze drukte ons op het hart dat we niet bang moesten zijn, want ze had een geschikte overnemer gevonden, die niets aan de zaak zou veranderen. Ook al het personeel mocht op post blijven, en ik kreeg zelfs een job als gerante aangeboden, die ik met veel plezier aanvaardde. Het eerste gesprek met de nieuwe eigenaar gaf mij vertrouwen. Wat ik toen al wel verdacht vond, was dat hijzelf nog een andere job had en de taverne had overgenomen als een soort hobbyproject. Als er iets is dat ik geleerd heb tijdens mijn jaren in de horeca, is het dat een goede zaak enkel draait als de eigenaar zich mee inzet op de werkvloer. Ik was dus van bij het begin een tikje argwanend, maar ik gaf mijn nieuwe baas het voordeel van de twijfel en zette mij zoals altijd voor de volle honderd procent in voor de zaak.
Ondanks zijn goede bedoelingen voelde ik al snel aan dat de nieuwe eigenaar het helemaal verkeerd aanpakte. Het was duidelijk dat hij niks van horeca afwist, en dat hij geen idee had van de taakverdeling van het personeel en de wensen van de klanten. Ik probeerde hem daar tijdens onze wekelijkse vergaderingen op te wijzen, maar hij wuifde mijn opmerkingen steeds weg. Ik denk dat hij te hard vertrouwde op de goede reputatie van de zaak, zonder te beseffen dat je daar elke dag aan moet blijven werken. Ik probeerde zoveel mogelijk op te vangen als gerante, maar ik was natuurlijk niet non-stop aanwezig in de zaak. Klanten begonnen tegen mij te klagen, en ook de andere personeelsleden werden onrustig. Ik kreeg boze telefoontjes van leveranciers wiens facturen niet betaald waren, en ik moest continu brandjes blussen op de werkvloer. Mijn arbeidsvreugde verdween met de dag. Het frustrerende aan de situatie was dat ik de situatie alleen niet kon oplossen. Ik zag dat de omzet begon te dalen, dat klanten wegbleven, dat het personeel op zijn tandvlees zat, maar de baas bleef volhouden dat er geen vuiltje aan de lucht was.
Op een bepaald moment was het voor mij duidelijk dat de zaak op deze manier niet zou overleven. Ik zat in een onmogelijke positie. Want als de taverne failliet zou gaan, zou ik mijn job kwijt zijn. Maar als ik in opstand kwam tegen mijn baas, zou hij mij waarschijnlijk ook op straat zetten. Uit liefde voor de zaak, de klanten en mijn collega’s probeerde ik maandenlang de boel draaiende te houden door stiekem mijn eigen koers te varen, maar begin vorig jaar werd ik op het matje geroepen. Mijn baas zei dat hij mij niet langer vertrouwde. Hij vond mij eigenwijs en koppig en gaf aan dat hij mij in de gaten zou houden. Hij dreigde niet letterlijk met ontslag, maar ik voelde aan alles dat hij niet veel geduld meer had. Zijn woorden deden pijn. ik wilde hem helemaal niet bewust ondermijnen, ik wilde net alles doen om zijn zaak te redden.
Ook al moest ik er mij voor forceren, ik probeerde de visie van mijn baas te verdedigen bij mijn collega’s. Ik schoof mijn trots opzij en ik deed wat er van mij verwacht werd. Maar net toen nam onze baas een nieuwe barman in dienst, toevallig één van zijn beste vrienden. Door zijn aanwezigheid voelde ik mij nog meer geviseerd. Ik had het gevoel dat hij enkel aangenomen was om mij in de gaten te houden en informatie over mij te gaan doorbriefen. Ik werd voor de kleinste dingen op de vingers getikt en moest mijzelf constant verdedigen. Ik raakte daar heel erg door gestresseerd en kon mij op de duur ook thuis niet meer ontspannen. Mijn relatie begon eronder te lijden. Ik had geen energie meer over om in mijn vriend te investeren waardoor hij zich verwaarloosd begon te voelen. Hij snapte ook niet waarom mijn werk voor ging op hem, als ik er toch niet meer gelukkig van werd. We kregen ook heel wat financiële stress door die ontslagdreiging op mijn werk. We wilden dolgraag een nieuw appartement kopen, maar daar was het niet het moment voor. Ook dat lokte thuis veel discussies uit.
Uiteindelijk heb ik de eer aan mezelf gehouden en enkele maanden geleden mijn ontslag gegeven. Ik vertrok met spijt in het hart, want ik heb jarenlang met liefde in de taverne gewerkt. Via een ex-collega heb ik ondertussen vernomen dat de situatie na mijn vertrek van kwaad naar erger gegaan is, en dat het faillissement niet lang meer kan uitblijven. Ik heb ondertussen een nieuwe job gevonden, maar toch blijf ik het jammer vinden dat het zo is moeten lopen.”
Margot (34) werd het slachtoffer van herstructureringen
“Onze leidinggevenden bleven altijd vaag, maar de onrust groeide elke dag. Ik kon mezelf niet meer motiveren om te gaan werken”
Margot: “Op het moment van mijn ontslag werkte ik negen jaar bij een uitgeverij. Het was mijn allereerste job, en ik deed ze graag. Het personeel wist al een tijdje dat de cijfers niet goed waren, en er was ons verteld dat er een extern bureau zou worden ingehuurd om het bedrijf door te lichten, maar meer informatie kregen we niet. Maandenlang voelden we dat er iets boven ons hoofd hing. Onze leidinggeven bleven vaag over wat er aan de hand was, maar onze onrust groeide elke dag.
Ik merkte aan mijn lichaam dat de onzekerheid mij parten speelde. Door de stress flakkerde de tinnitus die ik vroeger had weer op, en ik voelde mij voortdurend opgejaagd. Ook emotioneel was er een grote impact, want de motivatie onder de werknemers was ver te zoeken. Op een bepaald moment kregen we zelfs de opdracht om uit te zoeken op welk domein van onze job er bespaard kon worden. Ik wist dat mijn takenpakket makkelijk te automatiseren was, dus ik was bang dat mijn functie als één van de eerste zou geschrapt worden. Het is moeilijk om jezelf ’s morgens te motiveren om naar het werk te vertrekken als je weet dat je jezelf overbodig aan het maken bent.
Uiteindelijk werd er na een maandenlange doorlichting een personeelsvergadering aangekondigd. Echt grote veranderingen werden er niet gecommuniceerd, en al bij al klonk het verhaal vrij positief. Na de vergadering was ik opgelucht en had ik eindelijk terug hoop voor mijn toekomst in het bedrijf. Die hoop bleek echter tevergeefs, want amper drie weken later om 14 uur stipt kwam mijn chef aan mijn bureau staan en zei: ‘Kom je even mee, Margot?’ Ik herinner me dat ik nog snel iets heb opgeslagen op mijn computer. Er volgde een uitleg over de veranderingen in het bedrijf. Eerst dacht ik een andere functie te krijgen, tot ik plots doorkreeg dat ik op staande voet ontslagen werd. De uitleg: herstructurering en automatisering. Nog geen halfuur later stonden we met een stuk of acht mensen op de parking. We werden naar buiten geleid zonder afscheid te mogen nemen van onze collega’s. Iedereen was in shock.
De eerste weken na het ontslag heb ik veel stress gehad. Maar het feit dat het al zo lang rommelde in het bedrijf had er ook voor gezorgd dat ik was beginnen nadenken over een worst case scenario. Tijdens die maanden van onzekerheid was het idee in mij opgekomen om mijn drie grote passies samen te voegen. Ik ben fotografe van opleiding en hou van vastgoed en interieur. Ik had nog drie maanden tijd voor mijn tweede kindje geboren zou worden, dus ik besliste om niet bij de pakken te blijven zitten en ben aan een opleiding vastgoedstyling begonnen. Die heb ik na de bevalling verder opgepikt, en op 1 januari is mijn bedrijf Picture your home officieel van start gegaan. Ik werk nu als vastgoedfotografe en geef stylingadvies aan particulieren en immokantoren, en als ik heel eerlijk ben moet ik toegeven dat ik blij ben dat het zo gelopen is. Ik heb altijd graag bij de uitgeverij gewerkt, en zonder de reorganisatie was ik er waarschijnlijk nog heel lang gebleven. Maar mijn ontslag heeft mij het duwtje in de rug gegeven dat ik nodig had.
Nu doe ik iets dat 100 % bij mij past. Ik heb het gevoel dat alle puzzelstukjes in elkaar gevallen zijn. Ik ga niet beweren dat het een makkelijke periode is geweest, maar mijn verhaal bewijst dat je een negatieve ervaring ook kan ombuigen tot iets positiefs.’
3x vragen aan de loopbaanbegeleider
1. Wat is de impact van zoveel onzekerheid?
Tania Vandingenen, loopbaanbegeleider en veerkrachtcoach: “Een job zorgt voor veiligheid en financiële zekerheid. Als daar onduidelijkheid over is, ervaren mensen stress, en langdurige stress heeft een enorm effect heeft op ons fysiek en mentaal welzijn. Een eerste symptoom van langdurige stress is vermoeidheid. Daarna volgen meestal problemen met de spijsvertering, maag, darmen en spierpijnen. Vervolgens komt ons immuunsysteem onder druk te staan. We hebben minder weerstand, dus worden sneller ziek. Ook ons slaappatroon wordt aangetast. Wie veel piekert en weinig slaapt, gaat minder helder denken. En de laatste fase is dat mensen heel emotioneel gaan reageren op kleine dingen. Ze barsten voor het minste in tranen uit of krijgen last van woede-aanvallen. En uiteraard is de kans op een burn-out reëel.”
2. Hoe ga je om met die stress?
“Je kunt jezelf manieren aanleren om negatieve emoties minder hard te laten binnenkomen. Tijdens loopbaanbegeleiding leer ik mensen om de manier waarop ze naar de dingen kijken, te veranderen. Door minder te oordelen en negatieve gebeurtenissen om te zetten in iets positiefs. Een voorbeeld daarvan is: ‘Ok, ik sta in de file, maar nu kan ik ongestoord naar leuke muziek luisteren.’ Ook het creëren van rustmomenten en zelfzekerheid is belangrijk. Dat laatste kan al door je lichaamstaal te veranderen of jezelf op een bemoedigende manier te leren toespreken. Het helpt ook om te focussen op succeservaringen in plaats van op onzekerheden.”
3. Wat raad jij mensen in deze situatie aan?
“Als onzekerheid of pestgedrag te lang blijft aanslepen, raad ik mensen aan om stappen te ondernemen. Laat je begeleiden door een arts of therapeut, praat met een leidinggevende of een vertrouwenspersoon of zet desnoods juridische stappen. Niemand verdient het om onmenselijk behandeld te worden. Aan leidinggevenden zou ik de tip willen geven om open en eerlijk te communiceren. Vaak durven ze geen slecht nieuws brengen uit angst voor kwade reacties, maar onduidelijkheid maakt de situatie meestal nog erger.”
Meer info op werkmetzin.be.
Uit: Libelle 12/2020 – Tekst: Ans Vroom
Lees ook:
- Mijn verhaal: Inge werd op staande voet ontslagen na diefstal
- Burn-out: wat is het, wat zijn de signalen en hoe pak je het aan?
- Pesten op het werk: hoe ga je ermee om?
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!