Relatietwijfels: 8 prangende vragen beantwoord door de therapeute
Geen enkele relatie blijft altijd even sprankelend, maar hoe weet je of het nog goed zit? Therapeute Kries Van Damme beantwoordt acht prangende vragen.
1. Hoe lang mag een relatiedip duren?
“Je partner kan je gedachten niet lezen. Voel je je verdrietig of teleurgesteld? Spreek dat dan uit”
Relatietherapeute Kries Van Damme: “Viel daar maar een duur op te plakken. (lacht) Veel hangt af van je draagkracht. Ik merk dat mensen die in een gouden kooi zijn opgevoed, wiens problemen altijd door hun ouders werden opgelost, veel moeilijker tegen frustraties kunnen – ook binnen hun relatie. Voor hen kan het al een drama zijn als hun partner pas om vier uur ’s nachts terugkomt van een personeelsfeestje. Terwijl een ander in dezelfde situatie gewoon zegt: ‘Ga in de logeerkamer je roes uitslapen, morgen spreken we elkaar weer.’ Wat als problematisch wordt ervaren, verschilt dus van persoon tot persoon.
Mij lijkt het vooral belangrijk om niet passief te wachten tot een dip overwaait, maar zelf verantwoordelijkheid te durven nemen voor wat je voelt. Stap in de arena. Je partner kan je gedachten niet lezen, ook al denken we soms: hij had dat moeten zien. Het vraagt natuurlijk moed om zelf aan te geven wanneer je je verdrietig of teleurgesteld voelt. Pas als je die kwetsbare (en dus niet ‘verwijtende’) kant met je partner deelt, kan er iets veranderen. Durf ook naar je partner te luisteren – echt te luisteren, zonder zelf de gaten in te vullen en te interpreteren. Te vaak merk ik dat mensen niet meer nieuwsgierig zijn naar elkaar. ‘Ik ken haar goed genoeg. Ik zag al aan haar gezicht dat…’ Je zou versteld staan van de inzichten die je in elkaar krijgt als je je hoofd stil kunt maken en openstaat voor wat de ander werkelijk zegt. Niemand is gebaat bij misverstanden.”
2. Kun je als koppel een broer-zusrelatie hebben? Hoeveel sprankel moet er in een relatie zitten?
“Voortdurend wordt benadrukt hoe belangrijk seks is in een relatie. En ja, seks is belangrijk, maar als binnen een koppel beide partners tevreden zijn zonder dat seksuele luik, wie ben ik dan als relatietherapeut om daar tegenin te gaan? Er moeten geen problemen gemaakt worden waar ze niet zijn.
Die sprankel hoeft zich ook niet alleen tussen de lakens af te spelen. Ik vind het belangrijker dat er spel, humor en fantasie in een relatie zit. Plagerijen, spontaniteit. En dat is helaas iets wat doorheen de jaren soms wegebt zonder dat mensen zich er bewust van zijn of zonder dat ze het echt willen. Als ik cliënten vraag waar ze die sprankel zijn kwijtgeraakt, strandt het antwoord vaak op de kinderen. ‘Er is gewoon geen tijd meer voor, of zelfs fysiek geen ruimte.’
Ga na waar die sprankel voor jullie als koppel voordien precies in zat en wat je op dit moment mist. Ook al voelt het in het begin misschien wat gekunsteld, een babysit of een weekendje weg kunnen al een oplossing zijn. Samen in bad gaan, grapjes tijdens het koken of plots beginnen dansen of zingen in huis… Het zijn kleine manieren die niet eens veel tijd of energie kosten, maar die wel op een constructieve manier naar boven kunnen halen wat je bent kwijtgeraakt, zonder dat je in verwijten vervalt.”
3. Moet je altijd gelukkig zijn in je relatie?
“Eerlijk? Wie alleen maar gelukkig wil zijn, is gedoemd daarin te mislukken. Omdat je zo eerder focust op wat je níét hebt, dan op wat je wel hebt. Ik hoor het zo vaak: ‘Als hij wat meer zou helpen in het huishouden, zou ik al veel gelukkiger zijn.’ Of: ‘Als zij me niet zo zou afblokken, zou het allemaal beter gaan.’ Het impliceert dat je iets tekort komt, een tekort dat we vaak projecteren op onze partner.
Ik spreek daarom veel liever over tevredenheid. Kun je vrede nemen met wat zich nu in je leven voordoet? Ga na waarom je dat gevoel van onvrede nu voelt. Is er op dit moment iets in je relatie dat je als een tekort ervaart? En wat is er dan veranderd ten opzichte van vroeger? Vaak spelen dan ook onderliggende factoren mee, zoals stress op het werk of problemen met de kinderen op school. Of misschien is er gewoon meer ruimte in je leven waardoor je beseft dat je jezelf verloren bent in de totale verlangens van je gezin, je werk en je relatie. Door eerst bij jezelf na te gaan waar je gemis en je behoeftes liggen – bijvoorbeeld ‘Ik heb zo’n nood aan wat meer tijd voor mezelf’ – speelt die schuldvraag veel minder. ‘Ik voel me zo. Punt.’ Van daaruit kun je samen met je partner veel opener en constructiever naar oplossingen zoeken zonder dat de ander zich aangevallen voelt en in de verdediging schiet.”
4. Kan ‘blijven voor de kinderen’ werken of riskeer je dat dit zich op een dag toch wreekt?
“Soms is uit de relatie stappen een groter geschenk voor je kinderen dan erin blijven hangen”
“In de praktijk betekent ‘blijven voor de kinderen’ vaak ook ‘blijven voor jezelf’. Omdat je niet kunt aanvaarden dat jouw droom van een gezin is mislukt, blijf je eraan vasthouden. Daarin speelt ook je eigen verleden mee. Als je zelf kind bent van gescheiden ouders en altijd hebt gezegd: ‘Dit ga ik mijn eigen kinderen nooit aandoen’, is het ontzettend moeilijk om daar op terug te komen. Maar ook omgekeerd: mensen die uit een heel hecht gezin komen en wiens ouders nog steeds een onverwoestbaar paar zijn, vinden het verschrikkelijk te moeten toegeven dat het bij hen niet is gelukt. Ook hier raad ik aan: stap in de arena en praat met je ouders. Wie weet zijn zij net opgelucht omdat ze al zo lang zien dat je ongelukkig bent.
Sowieso, als de relatie echt op is, zou je jezelf onrecht aandoen door in de relatie te blijven. Want op die manier dood je beetje bij beetje je eigen verlangens, wat op termijn echt tot drama’s kan leiden. Soms is uit de relatie stappen nu eenmaal een groter geschenk voor je kinderen dan erin blijven hangen.”
5. Hoe weet je of een relatie ‘op’ is?
“Krijg je gevoelens voor een ander, dan wil dat niet per se zeggen dat je relatie op is. Wél dat je iets mist”
“Dat antwoord verschilt naargelang de vraag komt vanuit jullie als koppel (een wij-vraag) of vanuit het individu (een ik-vraag). Sommige koppels hebben elkaar veel gegeven, maar komen op een dood eind. Ze rijden als het ware naast elkaar op een autostrade, maar hebben geen verbinding meer. Als je allebei het gevoel hebt dat je niet meer groeit als koppel en elkaar eerder tekort doet door samen te blijven, kan het beter zijn om er een punt achter te zetten. Elkaar loslaten kan dan net mooi zijn.
Soms vertrekt het gevoel dat de relatie op is eerder vanuit jou als persoon: ‘ik voel het niet meer’. Mijn ervaring is dat het écht op is als mensen een aversie krijgen tegen hun partner. Hij begint zich te storen aan haar slechte adem, of zij wil zijn vuile onderbroeken niet meer vastpakken. Dingen die je voordien niet irriteerden, ervaar je opeens als onoverkomelijk en in de plaats van dat je dingen wilt delen met je partner, doe je er net alles aan om niet naar huis te moeten gaan. Een groot misverstand: dat je gevoelens krijgt voor iemand anders is géén teken dat je relatie op is. Het is een alarmsignaal dat je als persoon iets mist – spanning, erkenning, noem maar op – en waar je net mee aan de slag kunt om je relatie terug gezonder te maken. Het haalt behoeftes boven waar mensen zich voordien vaak niet bewust van waren. Alleen vergt het moed om je niet te laten meeslepen door die gevoelens, maar ze net onder de loep te nemen. ‘Waarom geniet ik hier zo van?’ en ‘Hoe kan ik hetgeen ik blijkbaar miste terug in onze relatie brengen?’ ”
6. Is het mogelijk om een succesvolle doorstart te maken na ontrouw?
“Absoluut. Vaak vertrekt ontrouw vanuit een onderliggend gemis: meer spanning in een relatie, een luisterend oor, iemand die meer in jou ziet dan enkel je partner- of ouderrol. Ontrouw hoeft trouwens niet altijd seksueel te zijn. Een enorme klik met die collega aan wie je veel meer vertelt dan aan je partner, kan ook als bedrog ervaren worden. Het is dus goed om – ook op een moment dat je relatie wel goed voelt – als koppel uit te spreken wat trouw voor jou betekent en wanneer je spreekt over ontrouw.
Is er dan toch sprake van bedrog, dan is het belangrijk om in te zien dat ontrouw net kan helpen om datgene wat jullie onderweg verloren zijn, terug in de relatie te brengen. Dat vergt wel een open blik langs beide kanten.”
7. Veel koppels overleven ontrouw helaas niet. Wat zijn de voorwaarden om het te doen slagen?
“Als degene die ontrouw heeft gepleegd begint met verwijten en de bal zo naar zijn of haar partner kaatst, kan dit echt voor onherstelbare schade zorgen. Durf te onderzoeken waarom je dit precies gedaan hebt. De insteek mag niet zijn ‘jij bent niet goed geweest voor mij’, maar ‘ik ontdek dat ik meer nodig heb en ik ben bereid na te gaan hoe ik dat met jou opnieuw kan beleven.’ Bovendien is het nodig dat diegene die de ander – al dan niet gewild – bedrogen heeft, duidelijk spijt toont als hij ziet hoeveel pijn zijn of haar partner daarvan heeft. Alleen zo kunnen jullie vooruit.
Voor diegene die de ontrouw ervaart, is het bedrog vaak allesoverheersend. Alsof de grond vanonder hun voeten verdwijnt en de hele relatie ineens samenvalt met die ervaring van bedrog. Probeer de ontrouw te zien als een deel van je relatie en je zult zien dat het zo veel bevattelijker wordt. Ga na wat dat deel voor jou betekent en wat je nu nodig hebt. Want de liefde die er tussen jullie ooit was, is hoe dan ook ruimer dan dat ene stuk. Met die open blik kijken, is allesbehalve makkelijk. Omdat je er een stukje ego voor moet kunnen loslaten. De valkuil is te blijven hangen in je slachtoffergevoel. ‘De ander heeft de brokken gemaakt en moet het dus maar oplossen. Ik heb hier niet voor gekozen.’ Besef dat de ontrouw niet per se een keuze tegen jou was, maar een keuze voor een onvervulde behoefte. En als je hier echt voorbij wilt geraken, zullen jullie hier hoe dan ook allebei in moeten investeren.
Soms kan een time-out nuttig zijn. Als diegene die de ontrouw ervaart te boos is om echt naar zijn of haar partner te luisteren of als diegene die de ontrouw gepleegd heeft niet genoeg ruimte heeft om stil te staan bij wat die ervaring voor hem of haar betekende. Pas daarna kun je op een constructieve manier proberen om je verantwoordelijkheid op te nemen en naar een ruimer plaatje te kijken dan enkel het deel van de ontrouw. Ik ken verschillende koppels die er – soms zelfs na een time-out van een jaar – in geslaagd zijn elkaar terug te vinden en die nu een stevigere en mooiere relatie hebben dan voordien.”
8. Je hoort zo vaak ‘Ik had dit twintig jaar eerder moeten doen…’ Wachten we in dat geval te lang met scheiden?
“Achteraf is het natuurlijk makkelijk om op beslissingen terug te kijken, maar dan nog ken je het antwoord op die ‘wat als’-vraag niet. Oké, je bent nú misschien blij dat je die knoop hebt doorgehakt, maar niemand garandeert dat je even gelukkig was geweest als je dat twintig jaar eerder had gedaan. In al die tijd ben je geëvolueerd als persoon en ook je relatie is ongetwijfeld nog veranderd. Denk dus niet: ik heb twintig jaar van mijn leven weggegooid, maar: ik heb twintig jaar nodig gehad om tot deze beslissing te komen. Je hebt je tijd en je verantwoordelijkheid genomen, alles overwogen en gewacht op het moment dat je er écht klaar voor was. Spijt is absoluut niet nodig.”
De deskundige
Al meer dan twintig jaar lang is Kries Van Damme relatie- en gestalttherapeute. Ze bundelde haar ervaringen uit haar praktijk in het boek ‘Ik jij wij. Wat moet ik met mijn relatie?’ Aan de hand van concrete voorbeelden legt ze haar inzichten uit en geeft ze koppels handvatten om zelf aan de slag te gaan in hun relatie. (Uitg. Stichting Kunstboek, € 20 bij Standaard Boekhandel).
Uit: Libelle 6/2020 – Tekst: Karolien Joniaux
Lees ook:
- Openhartig: 3 lezeressen over de moeilijke jaren na hun scheiding
- Raad van de relatietherapeute: 5 onuitgesproken problemen in de slaapkamer
- SOS relatie: “Ze is heel dominant, wil alles hebben zoals zij het ziet. Ik vind dat bijzonder belastend”
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!