Lichtpuntje nodig in deze donkere dagen? Geef jezelf een ritueel cadeau!
Kaarsjes aansteken, wensen opschrijven, samen tafelen… De periode rond kerst en nieuwjaar hangt aan elkaar van kleine tradities: lichtpuntjes in donkere tijden. Maar waarom betekenen rituelen zoveel voor ons? “Ze zijn een onverwachte bron van warmte en houvast, van verbinding en dankbaarheid”, zegt Sandy Heylen, expert natuur en mentaal welbevinden bij Gezond Leven.
Rituelen hoeven niet perfect te zijn. Ze moeten niet groots of spiritueel klinken. Het gaat om de aandacht die je erin legt. Een kaars. Een kop thee. Een briefje voor het nieuwe jaar. Even stilstaan voordat je de deur uitstapt. Het zijn die kleine ankers die ons door drukke of donkere periodes loodsen. En misschien is dat wel het mooiste inzicht: in kleine, herhaalde gebaren vinden we rust, verbinding en veerkracht. Precies wat we nodig hebben om het nieuwe jaar warm en gedragen in te gaan.
Rituelen: kleine gewoontes, grote impact
“Zelfs een klein ritueel kan een fundament vormen voor een betekenisvol, gelukkig leven. Een leven waarin we onszelf mogen zijn, goed omringd worden en ons goed voelen”, zegt Sandy Heylen. “En dat is precies ook wat de geluksdriehoek benadrukt: geluk ontstaat wanneer we kunnen zijn wie we zijn, verbonden blijven met anderen, ons goed voelen en voldoende veerkracht hebben om met het leven om te gaan. Rituelen raken aan al die pijlers tegelijk.”
1. Ze maken emoties tastbaar
Bij vreugde, afscheid, mijlpalen of nostalgie: rituelen geven vorm aan wat we voelen. Ze maken emoties tastbaar. “Rituelen bieden een manier om stil te staan bij wat je raakt, zonder dat je het alleen hoeft te dragen”, legt rouwexpert Manu Keirse uit.
En of je nu een kaarsje brandt voor iemand die je mist, of een wens opschrijft voor het nieuwe jaar: het zijn die momenten die rust brengen en je helpen om veerkracht op te bouwen. Ze maken plaats voor emoties in plaats van ze weg te duwen.
2. Ze zijn een zachte leidraad
In december kunnen we soms het gevoel hebben dat alles tegelijk op ons afkomt. Net dan zijn rituelen een zachte leidraad: een vaste ochtendroutine, samen ontbijten op zondag, een avondwandeling tussen de kerstlichtjes… “Rituelen geven houvast omdat ze een symbolische laag toevoegen. Ze vertellen ons wie we zijn en wat voor ons telt”, zegt psycholoog Paul Verhaeghe daarover.
Door opnieuw en opnieuw een kleine handeling te herhalen, weet je lichaam: hier mag ik even vertragen. Dat verlaagt stress en versterkt onze innerlijke rust.
3. Ze helpen bij overgangsmomenten
Een nieuw jaar, een verjaardag, een seizoenswisseling, een verhuis… We laten iets achter en stappen in iets nieuws. Dat kan spannend, mooi en overweldigend tegelijk zijn. Antropoloog Victor Turner verwoordt het zo: “Rituelen begeleiden ons door de overgang: van wie we waren naar wie we worden.”
Een kaartje schrijven aan jezelf, even stilstaan bij het afgelopen jaar of symbolisch het eerste lichtje van het nieuwe jaar aansteken: het zijn manieren om een overgang te markeren. Ze geven je het gevoel dat je niet zomaar valt, maar van stap naar stap gaat.
4. Ze creëren verbinding
Samen dezelfde kerstfilm kijken, elk jaar hetzelfde dessert maken of op 1 januari op dezelfde plek gaan wandelen: gedeelde rituelen creëren een gevoel van wij. “Een ritueel is eigenlijk een klein gebaar van liefde. Het herinnert ons eraan dat we niet alleen zijn”, zegt psychiater Dirk De Wachter.
En die verbinding is een van de belangrijkste pijlers van geluk. Door rituelen voelen we ons gedragen. In fijne tijden, maar ook wanneer het moeilijk gaat. Tradities geven niet alleen betekenis aan vandaag, maar verbinden ons ook met het verleden en met de mensen die ons voorgingen. Voor veel families is dat precies wat de feestdagen zo bijzonder maakt: het gevoel dat wat we doen, deel uitmaakt van iets groters.
5. Ze brengen rust en betekenis
Het einde van het jaar nodigt uit om te vertragen en te bezinnen: wat laten we achter, wat nemen we mee, wat hopen we?
“Kleine, voorspelbare handelingen verlagen stress. De herhaling zorgt ervoor dat je lichaam weet dat het mag ontspannen, aldus Sandy Heylen nog. “Een rustmoment in december is soms het mooiste geschenk dat je jezelf kunt geven.”
Tekst: Vlaams Instituut Gezond Leven
Meer tips voor rust in je hoofd:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!