Een nieuw samengesteld gezin, het is al lang niet meer vreemd in onze maatschappij. Toch blijft het heel erg zoeken voor alle puzzelstukjes op hun plek liggen. Vanessa Maes begeleidt al meer dan 20 jaar ouders en kinderen na een scheiding en weet als geen ander hoe complex het kan zijn: “Het eerste dat je moet leren in een nieuw samengesteld gezin is ‘go with the flow’.”
Hét nieuw samengesteld gezin?
Wat is een nieuw samengesteld gezin eigenlijk? Er bestaan zoveel vormen…
Vanessa: “Eigenlijk bestaat hét nieuw samengesteld gezin niet. Het is een heel erg divers en complex verhaal. Ik herinner me dat een onderzoeker tijdens een opleiding ooit zei dat er 49 verschillende vormen waren, intussen zijn het er waarschijnlijk nog meer.
Soms heeft één ouder al kinderen uit een vorige relatie, soms allebei. Soms is er een overlijden geweest en gaat de achterblijvende ouder opnieuw een relatie aan. En vaak komen er later ook gezamenlijke kinderen bij.
En dan heb je nog de praktische regelingen: kinderen die altijd bij jullie zijn, een week-week-regeling, of kinderen die maar af en toe bij jou thuis zijn… Elk gezin is anders. Daarom zeg ik altijd opnieuw: hét nieuw samengesteld gezin bestaat niet.“
Een van de eerste dingen die je moet leren in een nieuw samengesteld gezin is ‘go with the flow’. Je hebt veel minder controle dan je zou willen
Dat klinkt erg complex. Hoe begin je eraan?
Vanessa: “Complex is echt het juiste woord. Er zijn een paar grote lijnen, maar vooral véél uitzonderingen.
Bij een nieuw samengesteld gezin begint alles bij de partnerrelatie. Dat is een groot verschil met een klassiek kerngezin. En er komt veel invloed van buitenaf bij kijken: ex-partners, hun nieuwe partners, hun kinderen, verschillende agenda’s en regelingen…
Je kunt dus wel dromen van ‘alle kinderen dezelfde week bij ons, en dan een rustige week zonder’. Maar je botst al snel op de realiteit. Want je ex heeft misschien een nieuwe partner met andere kinderen met een totaal andere regeling.
Eén van de eerste dingen die je moet leren in een nieuw samengesteld gezin is ‘go with the flow’. Je hebt veel minder controle dan je zou willen.”
En de kinderen? Hebben zij daarin ook iets te zeggen?
Vanessa: “Over de grote beslissingen niet. Ze beslissen niet of hun ouders scheiden, een nieuw lief hebben of gaan samenwonen.
Maar ze hebben wél inspraak in hoe ze zich daarin bewegen: hoe ze zich voelen, wat ze moeilijk vinden, wat ze nodig hebben om hun plek te vinden.
Als ouder blijf jij degene die beslist, maar het is je verantwoordelijkheid om te luisteren. ‘Wat heb jij nodig om je hier thuis te voelen?’ is belangrijk. Kinderen moeten zich aanpassen aan jouw keuze om een nieuw gezin te vormen, maar jij helpt hen om dat proces zo zacht mogelijk te laten verlopen.”
Kun je kinderen voorbereiden op zo’n nieuwe stap?
Vanessa: “Praten, praten en nog eens praten. En vooral: blijven afstemmen.
Jouw tempo als volwassene is vaak anders dan dat van je kind. Jij bent opnieuw verliefd, je wilt gaan samenwonen, het leven lacht je toe na een moeilijke periode. En je hebt er recht op.
Je stapt in de rollercoaster, maar je weet niet hoeveel keer die overkop gaat
Maar je kind heeft misschien nog werk aan het vorige proces, namelijk de scheiding. In theorie is het: eerst scheiding, dan reorganisatie, dán een nieuw samengesteld gezin. In realiteit loopt dat vaak door elkaar.
Daarom blijft afstemmen zo cruciaal. Niet omdat je kind moet beslissen, maar omdat je wilt weten wat er onder de oppervlakte speelt. Wat heeft je kind nodig? Wat heb jij nodig? En je partner? Je moet alle stukjes van de puzzel leggen. Tegelijk weet je ook als ouder niet altijd wat er gaat komen. Je stapt in de rollercoaster, maar je weet niet hoeveel keer die overkop gaat.”
Het mag anders zijn
Het allerbelangrijkste is: laat die verschillen over regels en gewoontes bestaan. Probeer niet alles op één hoop te gooien
Wat als de regels en gewoontes in de verschillende gezinnen botsen?
Vanessa: “Dat gaat botsen. En dat is helemaal normaal. Het allerbelangrijkste is: laat die verschillen bestaan. Probeer niet alles op één hoop te gooien, dat zorgt gegarandeerd voor miserie.
Er is bovendien een verschil tussen opvoeding en huishoudelijke afspraken. Opvoeden is iets tussen de ouder en – in het ideale geval – de ex-partner. Niet tussen de nieuwe partner en het kind.
Maar huishoudelijke regels – schoenen in de kast, boekentas op zijn plaats, wie vult de vaatwasser – die bepaal je als nieuw koppel, in samenspraak met de kinderen. Dat is nodig om de sfeer goed te houden.
Opvoedregels, zoals schermtijd of uitgaan, kunnen dus verschillen tussen kinderen. Dat is soms moeilijk. Maar eigenlijk kun je het vergelijken met de regels die bij de ouders van vriendjes of vriendinnetjes ook verschillen. Wat het extra moeilijk maakt is dat jullie nu samen onder één dak wonen, waardoor het meer opvalt.
Perfectie verwachten is niet realistisch. Je brengt kinderen samen die anders opgevoed zijn, en die opeens een kamer moeten delen, samen aan tafel zitten en elkaars ochtendhumeur zien terwijl ze in pyjama aan het ontbijt zitten. Mag dat alsjeblieft ook lastig zijn?“
Kinderen krijgen een bredere kijk op de wereld, meer mensen die hen graag zien, meer normen en waarden om van te leren
Het kost dus tijd om een nieuw gezin te worden?
Vanessa: “Het moet tijd kosten. Misschien ontdekken de kinderen dat het best fijn kan zijn met de nieuwe plusbroers of -zussen. Of dat er dingen zijn die ze gemeenschappelijk hebben.
Maar ouders willen vaak té snel dat traditionele kerngezin-gevoel terug, en dan loopt het fout. Het is beter om te starten met realistische verwachtingen: het wordt pittig, het wordt zoeken, we gaan lang moeten afstemmen.
Als je dat doet, kan een nieuw samengesteld gezin ongelooflijk waardevol zijn. Kinderen krijgen een bredere kijk op de wereld, meer mensen die hen graag zien, meer normen en waarden om van te leren.
Een nieuw samengesteld gezin dat het proces stap voor stap doorloopt, geeft kinderen eigenlijk een heel rijk cadeau.”
Vanessa Maes schreef ‘Het boek waarvan je wilde dat je gescheiden ouders het hadden gelezen’. In dit boek verzamelde ze vragen van jongeren. Vragen over leven in twee huizen, over ruzies die blijven duren, over emoties die je overvallen. Met meer dan twintig jaar ervaring in het begeleiden van kinderen en ouders na een scheiding geeft Vanessa heldere en eerlijke antwoorden. Het boek kost € 25 en kun je hier bestellen.
Meer tips voor ouders:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!
