De dagen zijn kort, koud en donker. Iedereen is moe, en de kinderen lijken van de ene verkoudheid in de andere te vallen. Op de rem duwen en stilletjes in winterslaap gaan als gezin klinkt dan aanlokkelijk. Gezinswetenschapper Philippe Noens vindt dat alvast een goed idee!

Wie is Philippe Noens?

• Docent opleiding Gezinswetenschappen
• Onderzoeker Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Hogeschool Odisee)
• Auteur van het boek ‘Mogen we nog wel straffen?’
• Schrijft opiniestukken voor onder andere Knack, De Standaard, De Morgen en Humo

Winterslaap voor het gezin

We horen het overal, iedereen is moe. De kinderen zijn alweer ziek. En dan moet de drukste periode van het jaar nog beginnen: Sinterklaas, de examens, de feestdagen… Hoe ga je daar als gezin mee om?

Philippe Noens: “Het doet me meteen terugdenken aan de pandemie, een paar jaar geleden. Toen werd de pauzeknop voor ons allemaal ingedrukt. Voor sommige gezinnen, die het al moeilijk hadden, maakte die periode alles nog wat zwaarder. Maar bij veel andere gezinnen zagen we dat die stop net zorgde voor betere verbinding, voor rust, voor elkaar opnieuw vinden, weer ontdekken hoe de ander in elkaar steekt en wat hem of haar bezighoudt.

We weten dus dat vertragen werkt. En met de drukte die eraan komt, zou het voor veel gezinnen echt deugd doen om bewust voor een rustige periode te kiezen. Even terugplooien op jezelf. Minder afspraken, rustige avonden, iedereen wat vroeger in bed. Door nu al gas terug te nemen, begin je met meer ontspanning aan de eindejaarsperiode. Maar vreemd genoeg zie je net het tegenovergestelde: men duwt nog heel wat deadlines voor het einde van het jaar. En men ziet het ook zo groots. Gisteren op de trein hoorde ik drie vrouwen geestdriftig praten over kerstshoppen in Keulen. Waarom zo ver?”

Moeten we dan ons ritme aanpassen? Rustigere ochtenden, gezelligere avonden, minder plannen in het weekend?

Philippe: “Inderdaad. Laat ons wat mee bewegen met de natuur en het daglicht. Haal eruit wat je kunt –een wandeling in het weekend met de kinderen bijvoorbeeld– en maak het ’s avonds extra gezellig. Blijf wat langer aan tafel zitten met het hele gezin, speel wat muziek in plaats van naar dat scherm te kijken, of plan een spelletjesavond. ‘Alles van waarde is weerloos’, zei Lucebert. En dat klopt. Zo weerloos dat we het dreigen te vergeten in de mallemolen van het leven.

Pas op, dat hoeven geen grote veranderingen te zijn. Ik geloof heel erg in micro-aanpassingen. Hier merk ik ook dat onze kinderen sinds oktober vermoeider thuiskomen van school, sneller ziek zijn… Dan weet ik dat hun slaap cruciaal is. Dus vervroegen we hun bedtijd elke dag met vijf minuutjes. Dat werkt echt. Misschien ook omdat ze nog klein zijn en de klok nog niet kunnen lezen.” (lacht)

Je luie zelf zijn

Moeten we ook wat vaker ‘nee’ durven te zeggen? Want iedereen trekt aan ons… en aan onze kinderen.

Philippe: “Absoluut. Aan een aantal zaken geraak je niet onderuit, Sinterklaas bijvoorbeeld. Maar toch: we voelen allemaal sociale druk tijdens de eindejaarsperiode. Het wordt precies elk jaar wat meer, een beetje zoals de prijs van de frietjes steeds opslaat, maar nooit naar beneden gaat. (lacht) En vóór de feestdrukte echt losbarst, heeft iedereen nog een to-dolijst af te werken. Zelfs de leerkrachten op school, want die hebben punten en percentages nodig. Je kunt je gerust afvragen wat er zou gebeuren als die lijst op 1 januari níét afgewerkt is? Vergaat dan de wereld? Ach, wel nee.

We zijn in onze Westerse cultuur zo gefixeerd op tijd: we moeten die ‘goed gebruiken’. We mogen geen tijd ‘verliezen’. Time is money. Niet alleen werk- of schooltijd, maar zelfs gezinstijd moet productief, of tenminste kwaliteitsvol besteed worden. Misschien moeten we rond kerst juist durven te kiezen voor verstilling. Tijd die niets hoeft op te brengen.

Is het je al opgevallen dat onze kinderen ons dat soms zélf tonen? Als je met hen iets doet, zeker als ze nog jong zijn, krijgt tijd een ander gevoel. In het spel met de kinderen, in het voorlezen of een sneeuwpop maken, lijkt de tijd stil te staan, we gaan op in het ‘nu’-moment. Tijd is dan niet meer van tel. Tijd is geen geld meer. In de speelse omgang met onze kinderen kunnen we, niet belemmerd door schuldgevoelens, weer gewoon tijd verliezen. Onbekommerd onze onproductieve, luie zelf zijn.”

Dus meer het ritme van de natuur volgen?

Philippe: “Inderdaad. In de natuur zie je heel duidelijk dat dieren rusten of zich terugtrekken, sommige gaan zelfs letterlijk in winterslaap. Planten die in energiebesparingsmodus gaan. De natuur heeft die stille periode nodig om te herstellen. Misschien is dat voor ons niet anders? Iedereen heeft tegenwoordig de mond vol van ‘veerkracht’ en ‘weerbaarheid’, en daarvoor worden dan allerhande workshops en vormingen en lezingen gekoppeld, zodat we goed leren hoe we veerkrachtig kunnen worden en sterk in onze kracht kunnen staan. Maar volgens mij hebben we al die mental health-coaches niet nodig. Ons lichaam voelt zelf perfect aan wanneer het rust nodig heeft, maar wij luisteren er te weinig naar.”

Meer tips voor ouders:

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!