“Waarom 15 euro soms veel lijkt en soms weinig”: De psychologie achter geldbedragen

Geld mag dan niet gelukkig maken, het helpt ons zeker. Want voor die ene handtas of die gezellige avond met vriendinnen, daar hebben we met plezier 100 euro voor over. Maar datzelfde bedrag sparen lijkt dan weer moeilijker. Hoe komt dat eigenlijk?

Emotioneel beslissen

We denken misschien rationele beslissingen te nemen, maar wist je dat 90% van de keuzes die we maken gebaseerd zijn op emotie? Voor geld is dat niet anders. Omdat we zo graag vergelijken, kijken we niet naar de absolute waarde van het geld. Dat beschrijft de Amerikaanse gedragspsycholoog Dan Ariely in zijn boek ‘Geld en Gedrag’.

Een typisch voorbeeld: we rijden vijf minuten om omdat we 20 euro kunnen besparen op een paar sportschoenen van 60 euro, maar voor een tuinset van 1060 waarvoor we 1040 euro kunnen betalen, doen we dat niet. Het bedrag is exact hetzelfde, het verschil is naar ons gevoel niet groot genoeg. Die emoties bepalen meteen ook waarom kortingen zo goed werken. 150 euro betalen voor een handtas die eerst 300 kostte, geeft een beter gevoel dan een handtas kopen van 100 euro.

Gulden middenweg

We zitten nogal raar in elkaar als het op vergelijken aankomt. En vergelijken doen we de hele tijd. In een winkel neigen we het product te kiezen met de middelste prijs. Dat heet het principe van nudging waarvoor de Amerikaanse econoom Richard Thaler in 2017 de Nobelprijs Economie won.

Voorbeeld: je zit met vriendinnen op terras en wilt een fles rosé bestellen. Op de kaart staan drie flessen met verschillende prijzen. De huiswijn lijkt wat goedkoop, de duurste is wat te veel van het goede, dus je kiest degene met de middelste prijs. Meteen de reden waarom restaurants vaak een heel dure fles wijn op de kaart zetten.

Op jouw lijf geschreven

Daarnaast speelt ook context een belangrijke rol. Geef toe, je bent sneller geneigd 7 euro uit te geven aan een koffie in het station nadat je wekker om 06.00 uur afging, je amper geslapen hebt omdat je kinderen de hele nacht hebben gehuild en je net je trein hebt gemist. Dan verdien je toch gewoon die dure koffie, niet?

En ook je sociale omgeving speelt een belangrijke rol. Die handtas is sneller gekocht als je vriendin tijdens een gezellig dagje shoppen zegt dat hij jou op het lijf geschreven is en dat 150 euro echt wel meevalt.

Later genieten

Als we al die factoren in rekening brengen, is het logisch dat het lastig is om te sparen. Je bent in ieder geval niet alleen. Net omdat geld zo’n emotionele aangelegenheid is, kiezen we liever voor dat gelukkige gevoel nu in plaats van dat spaargeld later. Bovendien lijkt 15 euro voor de toekomst niet veel. Toch is het zeker de moeite. Sparen blijft altijd een goed idee.

De “mentale barriere”

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat wanneer je voldoende afstand bewaart tussen jezelf en je spaargeld, het gemakkelijker wordt om te sparen. Je wordt minder snel verleid om je spaargeld aan te spreken, en dat helpt. Een extra (gratis) spaarrekening openen bij een tweede bank is de ideale oplossing hiervoor. Een kleine moeite die je op weg kan zetten om een betere spaarder te worden!

Enkele handige tips om dat appeltje voor de dorst bijeen te sparen:

• Bepaal hoeveel je wilt sparen. Dankzij de Spaarkrachttest van Rabobank.be bepaal je wat mogelijk is.
• Spaar maandelijks een vast bedrag. Werk met een doorlopende opdracht, je hoeft zelf geen moeite te doen en spaart netjes een mooi bedrag.
• Spaar op een aparte spaarrekening bij een andere bank. Daardoor verkleint de kans dat je spaargeld terug aanspreekt voor onnodige uitgaven.
• Jong geleerd is oud gedaan: geef je kinderen zakgeld en leer ze sparen. Het is wetenschappelijk bewezen dat kinderen die sparen later succesvoller zijn.

Wil je zelf berekenen hoeveel je kunt sparen? Test het uit via de Spaarkrachttest van Rabobank.be.