Bijzondere oudejaarsavond: Suriname!
Suriname is het land bij uitstek op vlak van multiculturaliteit. Er leven tal van bevolkingsgroepen samen en niemand die over een ander zijn gewoontes klaagt. Hun mentaliteit? Als jij mij respecteert, respecteer ik jou. En dat doen de Surinamers dan ook. Zo viert gans het land alle feestdagen van alle bevolkingsgroepen. Wie Nieuwjaar dus vijf keer (ja, vijf keer) wilt vieren heeft één adres: Paramaribo, Suriname.
Gerrit Barron (63) is een Surinamer in hart en nieren en kan tal van verhalen vertellen. Momenteel woont hij in Paramaribo, de hoofdstad van Suriname en schrijft hij zijn eigen kinderboeken. Voordien trok hij zeven jaar naar Nederland en stond hij voor de klas. Barron beschrijft zichzelf als een rasechte nationalist en daar is hij fier op. Dat Suriname een land van iedereen is, beaamt ook hij. ‘We zijn tolerant voor iedereen. Dat maakt Suriname zo mooi.’
Overal bombels
Maar wat is er nu net zo speciaal aan de eindejaarsfeesten vieren in Suriname? Nieuwjaar – of Orujari in de Surinaamse volksmond – wordt ergevierd met ontzettend veel vuurwerk. ’Om 13 uur gaan alle kantoren dicht, stopt iedereen met werken en gaan we naar huis om alles voor het feest klaar te zetten’, zegt Barron. Het feest begint echter pas echt als de avond valt en het donker wordt. ‘In de Domineestraat wordt elk jaar opnieuw een vuurwerkestafette gehouden.’ Daarnaast zetten alle bedrijven bombels op straat. Bombels – ook wel rode knallers genoemd – zijn typisch voor het Surinaams Nieuwjaar en kan je vergelijken met rood gekleurd vuurwerk. De bombels zijn zelfs zo populair dat Barron er een fictief figuurtje, de Bombelman genaamd, rond creëerde en er een Surinaamse kinderhit mee scoorde.
Kinderboekenschrijver Barron beschrijft 31 december vieren in Suriname als magisch. ‘Bombels moet je gewoon met je eigen ogen gezien hebben. Ze zijn zo mooi en maken zoveel lawaai, dat je ze doorheen de hele hoofdstad kan horen. Honderden meters doorheen heel het centrum maken de mensen de bombels aan elkaar vast. Jong en oud loopt achter ze aan en iedereen is gelukkig.’ Met de eindejaarsfeesten ontmoet Barron ook steeds mensen uit Nederland. Suriname was tot 1975 een kolonie van Oranje en dus spreekt iedereen hier gewoon Nederlands. Al zal je dat een Surinamer niet snel horen zeggen. ‘Surinamers spreken Surinaams. We hebben ons eigen taaltje en zijn er fier op.’
Boze geesten verdrijven
De hele dag hangt er een leuke sfeer in hoofdstad Paramaribo. ‘Om 18 uur treden er in Torarica bandjes op en komt iedereen er dansen. Om 23 uur snelt iedereen naar huis, bidden we en delen we cadeautjes uit. Van 2 tot 6 uur ‘s nachts is heel Paramaribo wakker en dansen we. Het is echt een volksfeest.’
Maar de Surinamers kunnen meer dan alleen Nieuwjaar vieren. De hele maand december vieren ze erop los. ‘Vanaf de eerste week van december beginnen we al met kerstdiners. We eten dan kerstbrood met kaas en champagne erbij. Vaak eten we ook nog geroosterde kip, cassave frietjes, pom (Surinaamse ovenschotel) en pastei. Die laatste twee zijn gerechten die we van de Joodse gemeenschap overgenomen hebben.’ Met Kerstmis geven we altijd cadeaus aan onze dierbaren en zo een stukje respect aan elkaar. Maar Nieuwjaar blijft specialer.’
Wie met de kriebels zit om het Surinaams Nieuwjaarsfeest te ontdekken moet niet al te lang meer wachten om te vertrekken. ‘Vanaf 25 december schieten we pagaras af. Dat zijn grote bombels. Op 31 december kan je het echte werk komen bewonderen en zie je de pagaras estafette nabij het Onafhankelijkheidsplein. Zo jagen we alle boze geesten weg. Sommigen maken er een wedstrijd van, maar voor de meeste Surinamers is het een feest van verbondenheid, gelach en geluk.
17 nationale feestdagen
Voor het Joods Nieuwjaar (RosjHasjana) ben je te laat, want dat werd al gevierd in september. En ook het Javaans Nieuwjaar (SasiSura) heb je in oktober gemist. Het feest van de Christenen, de Chinezen (Lentefeest op 19 februari) en dat van de Hindoestanen (Holi-Phagwa in maart)kan je in Suriname wel nog komen vieren.’We hebben 17 nationale feestdagen. Elke cultuur heeft zijn eigen feestdagen, maar elke Surinamer viert alle feesten mee. Iedereen heeft sowieso vrienden in elke culturele groep. We maken snel vrienden en komen bijzonder goed met elkaar overeen. Zo kan ik bij mij thuis bijvoorbeeld eerst Hindoestaanse muziek voor mijn vrienden afspelen en later die van mij. We zijn tolerant voor iedereen. Dat is de sterkte van Suriname’, zegt Gerrit Barron.
Wie nog niet overtuigd is, zal dat nu misschien wel zijn. In de Surinaamse kerstwinkels kan je kiezen voor een traditionele kerstboom, maar ook voor een iets tropischer exemplaar. En dat lijkt hier misschien nog niet zo gek. ‘Op 31 december is het hier gemiddeld 30 graden en lopen we rond in zomerse kledij’, lacht Barron. Geen muts, handschoenen en dikke jas voor de Surinamers dus. Al hebben die laatste natuurlijk ook z’n charmes.