Digitale detox: zo pak je het aan

185 minuten, ofwel 3 uur en 5 minuten. Dat is hoe lang we elke dag naar onze smartphone turen. En dat is… te veel, vinden heel wat Vlamingen. Hoog tijd dus voor een digitale detox!

Digitale gewoontes in cijfers

Elk jaar brengt de Digimeter de digitale gewoontes van de Vlaming in kaart. Daaruit blijkt dat…

• we vorig jaar elke dag zo’n 185 minuten, ofwel 3 uur en 5 minuten naar onze smartphone tuurden. Dat is drie minuten mínder dan het jaar voordien, maar wel bijna veertig minuten méér dan voor de coronacrisis.
• 38 procent van de totale schermtijd naar sociale media (Facebook en Instagram) en chatapps (WhatsApp en Messenger) gaat.
• we gemiddeld 20 extra apps op onze telefoon hebben staan.
• 36 procent vindt dat die te veel op de smartphone bezig is, bij jongeren is dat al 57 procent.
• 4 op de 10 zich ‘smartphone-afhankelijk’ noemen, bij jongeren tussen 18 en 24 jaar oud gaat het zelfs om 6 op 10. 27 procent spreekt zelfs van een verslaving.
• 88 procent van de Vlamingen legt zichzelf minstens één regel op om minder naar de smartphone te grijpen. Slechts 28 procent heeft het gevoel dat die regel(s) ook echt helpen.
• nog altijd 7 op de 10 mensen vinden dat technologie het leven gemakkelijker en comfortabeler maakt.

De digitale balans

Maar liefst 4 op de 10 Vlamingen noemen zich ‘smartphone-afhankelijk’. Dé hamvraag is dan: hoeveel schermtijd is oké? Daar bestaat, spijtig genoeg, geen pasklaar antwoord op. Wat je wel kunt doen, is op zoek gaan naar je digitale balans: een goed evenwicht tussen wàt je allemaal doet op je smartphone, en een evenwicht tussen schermtijd en tijd die je aan andere zaken spendeert. Het klinkt ingewikkelder dan het is!

1. De balans tussen types schermtijd

Als je denkt aan schermtijd, zie je jezelf hoogstwaarschijnlijk in de zetel liggen met je smartphone, terwijl je eindeloos scrolt op Facebook. Dat is ‘passieve’ schermtijd. Maar je kunt nog zoveel meer op je smartphone doen. Denk maar aan…

• chatten met familie en vrienden die je niet zo dikwijls ziet.
• lessen volgen aan een school in de Verenigde Staten of China, of via een app een nieuwe taal leren.
• live kijken naar een raket die de lucht in wordt geschoten.
• zelf video’s maken en bewerken.
• rekeningen betalen zonder dat je naar de bank moet.
• …

Focus je niet op de tijd in schermtijd, maar kijk eens naar wàt je allemaal doet. De een kijkt scrolt effectief een uur lang op Facebook, maar misschien doe jij in een uur heel wat anders? Videobellen met de kleinkinderen, de krant lezen, een fotoboek maken… Met apps als Digitaal Welzijn (Android) en Schermtijd (iOS) weet je perfect naar wat je allemaal kijkt.

2. De balans tussen schermtijd en ‘andere’ tijd

Niet alleen de balans tussen de types schermtijd moet goed zitten, je wilt natuurlijk nog genoeg tijd hebben voor familie en vrienden, hobby’s, uitstapjes… Dat betekent dat het digitale een plek moet krijgen in je dagelijkse leven. Sommigen plakken een tijdsduur op hun schermgebruik: ‘Elke dag een uur, en niet langer.’ Dat kan nuttig zijn, maar dat is dikwijls niet de beste regel, want…

• je bent minder flexibel. Wat als je een avondje langer moet doorwerken? Wat als je op weg naar zee in een ellenlange file terechtkomt met twee kinderen op de achterbank en de tijd is om? Een tijdslimiet impliceert dat een uitzondering niet kan, terwijl dat zeker moet kunnen.
• er is minder ruimte voor de positieve kanten (videobellen met je kinderen of klein-kinderen, bijvoorbeeld).

7 tips van de expert

Een goede digitale balans is waardevoller dan een rem op schermtijd, maar wat als je die balans maar niet lijkt te vinden? Karen Linten, experte digitale balans bij het kenniscentrum Mediawijs, weet gelukkig raad!

1. Zet je meldingen af

Het is een klassieker: de meldingen van bijvoorbeeld Facebook, WhatsApp en Instagram afzetten. “Ze trekken je aandacht en eens je op je smartphone kijkt, is de kans groot dat je blijft ‘hangen’, wat we ook wel treintjesgedragnoemen. Je pakt je telefoon omdat je een berichtje krijgt, wat de locomotief is. Terwijl je wacht op een reactie, dwaal je af naar Instagram of Facebook, de wagonnetjes. Zo is het treintje vertrokken en zit je langer op je gsm dan gedacht.”

2. Laat je smartphone gewoon een keer thuis

Het klinkt best eng, boodschappen gaan doen zonder smartphone. “Maar je zult zien dat je je telefoon dikwijls niet echt mist, of echt nodig hebt. Begin klein, wanneer je bijvoorbeeld rap naar de supermarkt moet voor een brood of een pot mayonaise. De keer nadien laat je je smartphone thuis als je gaat wandelen met een vriendin, en daarna als je een dag naar zee gaat.”

3. Verberg de populairste apps

Kijk je (iets te) graag video’s op YouTube? “Apps die je vaak gebruikt en die op je startscherm staan, verplaats je best naar een map of een volgende pagina. Zo kom je minder snel in de verleiding om ze te openen.”

4. Maak er een familiespel van

Aan tafel, maar zonder smartphone? “Misschien is het een leuk idee om alle gsm’s op een hoopje te ‘gooien’, met de schermen naar beneden. Wie als eerste naar zijn of haar smartphone grijpt, moet afwassen. Zo maak je regels die niet aanvoelen als echte regels. Het fijne is dat je het niet alleen aan tafel kunt doen, maar evengoed tijdens een filmavond, als je een gezelschapsspelletje speelt of tijdens een familiefeest.”

5. Leg je smartphone op een vaste plek

Op de salontafel, het aanrecht of op de kast? “Het maakt niet uit wààr je je telefoon legt, maar voor sommigen is het een hele opgave om ‘s avonds uit de zetel te kruipen om gewoon even op Facebook te kijken, en dan blijven ze maar gewoon liggen.” (lacht)

6. Hou het plezant

Wil je eens een uur, of twee niét op de smartphone kijken? Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. “Tenzij je er een spelletje van maakt. Met de app Forest bijvoorbeeld kun je virtuele planten voor elke minuut, of elk uur dat je niet op je smartphone kijkt. Maar… kijk je toch vroeger op je smartphone dan je had gezegd, dan gaat de boom kapot!”

7. Kies een ‘smartphone-bob’

“In gezelschap heeft dikwijls iederéén een gsm bij, maar is dat echt nodig als je met vriendinnen een hapje gaat eten? Laat al die telefoons gewoon thuis en kies één iemand die er wel een mag meenemen, in geval van nood. Geef het nummer aan je partner, je kinderen, je ouders en mocht er wat zijn, kunnen ze je altijd bereiken.”

Bronnen: Digimeter en Mediawijs

Deze artikels vind je vast ook interessant:

• Mijn verhaal: de man van Isabelle is internetverslaafd
• Digitale detox met je gezin: is het nuttig en hoe pak je het aan?
• Mijn verhaal: Martha’s zoon van zeventien is gameverslaafd

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!