“Riskeer je een boete als je niet gaat stemmen?” (en andere veelgestelde verkiezingsvragen)
Op 26 mei trekken we met z’n allen opnieuw naar de stembus, ditmaal voor de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen. Om je wat wegwijs te maken in ons turbulente politieke landschap, hebben wij voor jou veelgestelde vragen mét antwoorden opgelijst!
“Op wie moet ik stemmen?”, “Wat als ik met vakantie ben?”, “Hoe kan ik een geldige stem uitbrengen?”. Toegegeven: de verkiezingen zorgen elke keer weer voor een kleine kortsluiting. Maar geen nood, wij zochten hét antwoord op jullie meestgestelde vragen!
Waarvoor stemmen we precies?
Dit jaar gaat het om regionale, federale en Europese verkiezingen:
- Bij de Vlaamse verkiezingen kiezen we de 124 volksvertegenwoordigers voor het Vlaams Parlement, en dit voor een periode van vijf jaar.
- Bij de federale verkiezingen stemmen we voor 150 leden van de federale Kamer van Volksvertegenwoordigers. Je kunt dus stemmen op de kandidaten van jouw kieskring.
- Bij de Europese verkiezingen worden de Europese parlementsleden uit 28 Europese lidstaten rechtstreeks verkozen voor een periode van vijf jaar.
Krijg je een boete als je niet gaat stemmen?
In België ben je verplicht om naar het stemhokje te gaan bij verkiezingen, in eigen persoon of via een volmacht. Het is in feite een ‘opkomstplicht‘: je bent verplicht om naar een stembureau te gaan, maar niét om ook effectief te stemmen. In de plaats daarvan kun je blanco stemmen, door helemaal niets in te vullen, of ongeldig stemmen. Dat doe je door bijvoorbeeld meer dan één partijlijst aan te kruisen.
Als je zondag niet opdaagt in je stembureau, riskeer je een berisping of een geldboete van 40 tot 80 euro. Maar dat is de theorie. In de praktijk krijgen de thuisblijvers zelden tot geen sanctie, dat meldt HLN en de FOD Justitie. Wie werd opgeroepen als voorzitter of bijzitter en niet komt opdagen, riskeert wél om vervolgd te worden.
Als je consequent niet gaat stemmen – zoals bijvoorbeeld vier keer in 15 jaar tijd – riskeer je wel een stemverbod.
Wat als je zondag met vakantie bent in het buitenland?
Als je zondag niet kunt gaan stemmen, omdat je bijvoorbeeld in het buitenland vertoeft, moet je een volmacht geven aan een familielid of kennis. Die kan dan in jouw plaats gaan stemmen. Wacht niet tot de laatste dag met het regelen van die volmacht, want er komt wel wat administratie bij kijken. Het volmachtformulier kun je online downloaden of gratis aanvragen bij je gemeentebestuur. Ook als je moet werken of ziek bent, moet je iemand een volmacht geven. Dat laatste vereist ook een doktersbriefje.
Daarnaast moet je een attest voorleggen dat je afwezigheid verantwoordt, dat de burgemeester van jouw gemeente moet ondertrekken.
Opgelet: als jouw zogenoemde volmachtkrijger in een andere gemeente woont, zal die zondag op twee verschillende plaatsen moeten gaan stemmen: zijn of haar eigen gemeente én die van jou.
Klik hier voor meer informatie over volmachten.
In welke gemeenten wordt er zondag elektronisch gestemd?
Tegenwoordig kiezen steeds meer gemeenten voor een elektronisch stemsysteem in plaats van het traditionele bolletjes inkleuren. Onder de rubriek ‘Veelgestelde vragen’ op vlaanderenkiest.be vind je een handig overzicht van de stemmethode per gemeente.
Kun je nu nog worden opgeroepen als voorzitter of bijzitter in het stembureau?
Nee, de voor- en bijzitters die zondag de stembureaus bemannen, kregen hun oproepingsbrief al vroeger in de brievenbus. De voorzitters werden gekozen uit een lijst die het gemeentebestuur opstelde. Op die lijst staan alleen burgers met een juridisch of openbaar ambt (advocaat, notaris, onderwijzer…). Uit diezelfde lijst worden meestal ook de zogenoemde bijzitters geselecteerd, al kan iedereen tegenwoordig voor die functie worden opgeroepen. Sinds deze verkiezingen is het trouwens niet meer mogelijk om je vrijwillig op te geven als voor- of bijzitter.
Hoe kan ik geldig stemmen?
Breng om te beginnen zeker je identiteitskaart en je oproepingsbrief mee naar het stembureau. Je kunt een stem uitbrengen op een lijst, op een of meer personen van dezelfde lijst of tegelijkertijd op een lijst en een of meer personen van die lijst. Alle uitgebrachte stemmen moeten wél binnen dezelfde lijst vallen.
Klik hier voor meer informatie.
Doe de stemtest
Weet jij nog niet op welke partij je een stem gaat uitbrengen? Zowel De Standaard als de VRT hebben op elk niveau – regionaal, federaal en Europees, een stemtest voorzien die jou wegwijs maakt in ons ietwat complex politieke Belgenlandje. Je krijgt verschillende stellingen voorgeschoteld waar je het eens of oneens mee bent, en per stelling krijg je argumenten van de partijen die gelijkstemmig zijn!
Bron: vrt.be, Het Nieuwsblad en vlaanderenkiest.be- Beeld: iStock
Lees ook:
- Vlaamse vrouwenkracht: 8x vechten voor vrouwenrechten
- Helaas waar: “Vanaf vandaag werken Europese vrouwen gratis”
- De knoop is doorgehakt: dit gebeurt er met de zomertijd
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!