Als een vriendschap stukloopt doet dat pijn, ook bij kinderen en jongeren. Het is belangrijk dat ouders dit niet minimaliseren, maar er oog voor hebben en het erkennen. “Vrienden zijn bepalend voor het zelfbeeld van je tiener. Een vriendschap die sneuvelt, kan erg diep snijden”, zegt Philippe Noens.
Wie is Philippe Noens?
- Docent opleiding Gezinswetenschappen
- Onderzoeker Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Hogeschool Odisee)
- Auteur van het boek ‘Mogen we nog wel straffen?’
- Schrijft opiniestukken voor onder andere Knack, De Standaard, De Morgen en Humo.
Tieners met vriendschapsverdriet
Vriendschapsverdriet, je hoort er eigenlijk weinig over, vooral bij kinderen of jongeren. Hoe komt dat?
Philippe Noens: “Het fenomeen bestaat wel degelijk, daar moeten we niet flauw over doen. Het is een pijnlijke werkelijkheid, en al zeker bij opgroeiende kinderen: niet iedereen kan je meenemen. Opgroeien is afscheid nemen, ook van vrienden. Onze tienertijd is namelijk een groot spanningsveld tussen bij de groep willen horen en je van die groep willen onderscheiden. Vriendschappen op die leeftijd, dat zijn ankerpunten. Ze geven een gevoel van veiligheid, want bij je vrienden kun je terecht en hen vertrouw je vaak meer toe dan jouw ouders: echte vrienden kennen je, weten hoe je in elkaar steekt. Als die vriendschappen stuklopen, door hevige ruzie, door een verhuis, door een vriend die zich plotseling afkeert van jou, of eenvoudigweg doordat je uit elkaar bent gegroeid, dan kan dat heel diep snijden. Net als bij volwassenen.
Ik vrees alleen dat het woord zelf – vriendschapsverdriet – het fenomeen waar we nu aandacht aan willen geven, wat in de weg staat. Liefdesverdriet is als woord algemeen ingeburgerd en bovendien genderneutraal:, ook jongens ervaren verdriet door een gebroken liefde en durven erover te praten. Maar spreken over vriendschapsverdriet is nog wat anders. Zeker bij jongens ligt dat voorlopig nog moeilijk. Want je hebt toch genoeg ‘bro’s’ in jouw leven?”
Voor jongeren is de vriendengroep enorm belangrijk, ik kan me voorstellen dat het een enorme impact heeft?
“Klopt. Vriendschappen hebben rechtstreeks een invloed op wie je bent of wil zijn. Door vrienden word je geconfronteerd met nieuwe muziek, nieuwe kledingstijlen, een nieuwe manier van denken ook. Er zit ook een evolutie in vriendschappen. Bij heel jonge kinderen zijn de ouders nog hun goden. Nadien, in de lagere school, worden de broertjes en zusjes belangrijker. Maar de belangrijkste figuren zijn dus nog steeds de gezinsleden. Eens je in het secundair zit, dan wordt het gezin meer een uitvalsbasis en zijn het je klas- en leeftijdsgenoten die meer bepalend zijn voor je zelfbeeld. Als die vriendschappen dan sneuvelen, om welke reden dan ook, kan dat leiden tot verdriet en onzekerheid. Het maatje is plots weggevallen.
Onze generatie is ook grootgebracht met het idee dat je snel nieuwe vrienden kunt maken, als je maar een beetje je best doet. Ergens klopt dat natuurlijk wel, het helpt als je open staat voor nieuwe mensen en sociaal intelligent bent, maar in feite individualiseert men zo het hebben en krijgen van veel vrienden. Heb je er weinig of geen, dan zal dat vast wel voor een groot stuk aan jezelf liggen. Terwijl iedereen weet: je moet ook de juiste mensen op het juiste moment tegenkomen.
Het feit dat we het nu hebben over vriendschapsverdriet is wel een teken dat we dit aan het normaliseren zijn. Al sta ik dus dubbel tegenover die term, het is belangrijk dat we aan onze kinderen meegeven dat vriendschappen kunnen veranderen. Jij verandert immers zelf ook als persoon. Eerlijk: wie heeft er nog vrienden die hij kent uit de lagere school? Een minderheid.
Onze generatie is grootgebracht met het idee dat je snel nieuwe vrienden kunt maken, als je maar een beetje je best doet
Hoe pak je het aan als ouder? Goh, doe niet zoals ik. Onlangs merkte ik dat onze dochter van twaalf overhoop lag met een van haar vriendinnen en ik zei meteen ‘dat het wel zou koelen zonder blazen’. Met dat soort dooddoeners kom je er blijkbaar niet. De dochter rolde met haar ogen. In plaats daarvan nam ik haar mee naar de film. Veel films hebben vriendschap als directe of indirecte plot. Door naar die film te kijken, begon ze op weg naar huis spontaan te vertellen over wat er was gebeurd. We kunnen het als ouder niet oplossen, maar we kunnen er wel zijn voor onze kinderen. Bijna altijd is dat genoeg.”
De dynamiek tussen meisjes is speciaal, maar kan ook hard zijn…
“Klopt. Vriendschappen tussen meisjes zijn vaak diepgaand, wat maakt dat ze veel over elkaar weten en dus ook veel munitie hebben om elkaar potentieel pijn te doen. Het is een cliché, maar jongens zijn eerder geneigd om elkaar uit de weg te gaan als het niet langer botert. Klikt het niet, dan botst het wel – zoiets.”
Moet je je zoon of dochter stimuleren om het weer goed te maken?
“Draai het eens om. Zou jij het graag hebben dat jouw kind jou stimuleert om toch om te gaan met die vriend of vriendin die jou misschien niets meer zegt? Als ouder kunnen we luisteren, we kunnen begrip tonen, we kunnen goede raad geven, maar we kunnen vriendschappen tussen kinderen niet afdwingen. Soms zet je de kat bij de melk en spuwt die kat in de melk.
En weet je, een beetje verdriet hebben, is niet erg en hoort nu eenmaal bij het leven. Ons goed voelen is geen opdracht, en al zeker geen opdracht die we volledig in eigen handen hebben. Vrienden zijn er ook om ons een spiegel voor te houden, om ons te vertellen wat we verkeerd hebben aangepakt. Dat kan soms hard binnenkomen, maar liever een goede, eerlijke vriend dan een schijnheilige kennis.“
Meer tips voor ouders:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!
