Goeie vraag: is geeuwen een teken van slecht slapen?
Als je veel zit te geeuwen, móét je wel slecht slapen, toch? We vroegen aan de expert hoe dat zit.
Geeuwen en slapen: hoe zit dat?
Gedragsbioloog Jorg Massen: “In de ochtend en avond geeuwen we vaker, waardoor de link tussen geeuwen en slapen snel gemaakt is. Maar eigenlijk is dat onterecht. De verklaring voor het vele geeuwen zit simpelweg in het feit dat onze lichaamstemperatuur – en dus ook die van de hersenen – hoger is aan het begin en het einde van de dag. Vermoedelijk geeuwen we immers om onze hersenen af te koelen.
Hoewel niet honderd procent zeker, wordt deze hypothese binnen de wetenschap wel algemeen aanvaard. Onze hersenen werken namelijk optimaal als ze een temperatuur rond de 38,5°C hebben. Worden ze te warm, dan verwerken we informatie trager of minder efficiënt.
Vergelijk het met een computer: ook die warmt op door te werken en heeft verkoeling nodig om niet oververhit te geraken. Ons lichaam heeft hier allerlei mechanismen voor, waarvan geeuwen er eentje is. Door te geeuwen, adem je een grote teug koude lucht in die je hersenen afkoelt via de bloedtoevoer achteraan in je mond- en neusholte.
De link tussen geeuwen en slapen is dus onterecht. Gapen zegt niets over hoe moe je bent. Uit onderzoek weten we zelfs dat mensen net mínder geeuwen als ze uit hun REM-slaap werden gehouden gedurende de nacht en dus echt wel moe zijn. Ook hier speelt de temperatuur van de hersenen een rol. Die stijgt tijdens de REM-slaap, waardoor je hersenen ’s ochtends verkoeling nodig hebben. Heb je die REM-slaap niet of onvoldoende gehad, dan hoef je ook niet te geeuwen. Zit je ‘s ochtends dus flink te gapen? Dan wil dat in zekere zin zeggen dat je goed hebt geslapen.”
Wat als ik echt héél veel zit te geeuwen?
“Als iemand overmatig geeuwt, wordt er al snel aan een slaapstoornis gedacht. Maar dat klopt niet helemaal. Overmatig geeuwen wijst eerder op een probleem met je temperatuursregulatie. Zo is bij mensen met migraine, multiple sclerose en epilepsie de interne thermostaat verstoord, waardoor zij last kunnen krijgen van ‘geeuw-aanvallen’. Andere triggers zijn bepaalde geneesmiddelen. Antidepressiva verhogen bijvoorbeeld de hersentemperatuur en werken zo overmatig geeuwen in de hand. Opioïden (een bepaalde groep van pijnstillers, zoals morfine) verlagen dan weer de hersentemperatuur en onderdrukken geeuwen dus.”
Onze expert
Jorg Massen is gedragsbioloog en docent aan de Universiteit van Utrecht. Hij is gespecialiseerd in sociale relaties en emoties bij dieren en mensen. Een van zijn belangrijkste onderzoeksprojecten focust op de rol en functie van (aanstekelijk) geeuwen.
Meer gezondheidstips?
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!