‘Is dit het nu?’ Wat is het geheim van pure liefde en een goede relatie?

Het geheim van échte liefde? We vroegen het aan psychiater Dirk De Wachter. En dit onthouden we alvast: dat liefde niet elke dag fantastisch is en kan zijn.

Een handboek van de liefde… Zou dat niet fijn zijn? Een boekje vol instructies waarin dan staat hoe je tot de eeuwige, duurzame liefde komt? In deze tijden waarin alsmaar meer wordt gescheiden, kijken we steeds vaker met een tikkeltje jaloezie naar koppeltjes op leeftijd, die samen op een bankje genieten van de nazomer van hun leven. Dat willen wij ook! Maar waarom lukt dat dan niet? Waarom twijfelen we of ‘dit het wel is’ en lijken we in de liefde de rust maar niet te vinden?

Wat is dat, de liefde? Volgens psychiater Dirk De Wachter, die onder andere het boek Liefde, een onmogelijk verlangen? schreef, heeft het allemaal te maken met een beetje geluk, de Facebook-maatschappij én genieten van de kleine, gewone dingen…

“Enerzijds moeten we sterk en onafhankelijk zijn, anderzijds hebben we nood aan hechting. Die tegenstijdige krachten maken het ons moeilijk in een relatie”

Alles leuk in de Facebook-maatschappij

Dirk De Wachter: “Ik hoor het wel vaker: ‘Vroeger was de liefde meer vanzelfsprekend.’ En het is een paradox: hoe meer we over de liefde spreken en haar willen doen lukken, hoe meer ze schijnt te mislukken. In tijden dat we de liefde zo’n beetje zijn gang lieten gaan, leek het relationele leven duurzamer te zijn. Of de liefde dat was, durf ik te betwijfelen, want er is een onderscheid.

Ik denk dat liefde in alle tijden heel moeilijk is geweest, maar dat we vroeger wel vaker samenbleven. Vrouwen hadden toen ook geen andere mogelijkheid dan in hun huwelijk te blijven. Nu is de optie om weg te gaan er wél, en dat is een goede zaak, maar we zien wel dat relaties nu ook veel sneller stuklopen. Ik hoed me om moralistisch te spreken, onze huidige relatiebeleving heeft voor- en nadelen. Mensen kunnen weg als het niet werkt, en dat is goed, maar ik wil tegelijk kritisch zijn: misschien gaan we nu wel te snel weg. Willen we niet te veel? Hebben nu niet het beeld dat geluk altijd fantastisch moet zijn, en de liefde elke dag een feest?

De mens heeft twee tegenstrijdige krachten in zich. Enerzijds hebben we de kracht van het individuele, die in onze maatschappij heel erg speelt. We moeten sterk zijn, onafhankelijk, zelf instaan voor ons succes. Iedereen moet het maken en afhankelijkheid wordt gezien als een teken van zwakte. We moeten – ook als vrouw – onafhankelijk zijn, het maken, en het zelf doen. Daar ben ik in se niet tegen, maar ik heb wél het gevoel dat we erin doorschieten.

Want anderzijds speelt in ons een tweede kracht, die biologisch zit ingebakken en minstens even belangrijk is: de ander nodig hebben. Het mensenkind heeft zo lang zorg nodig voor het zelfstandig kan functioneren, dat het bij ons aangeboren is om niet zonder de anderen te kunnen. De mens is een groepsdier, we hebben hechting nodig, de ander nodig. Doordat die twee krachten eigenlijk tegenstrijdig zijn en zo moeilijk combineerbaar, komen we in onze huidige maatschappij tot een cultuur van seriële monogamie, het ‘hoppen’ van de ene relatie naar de andere. We hebben een ander nodig, maar dan speelt het individuele weer op en gaat de relatie stuk. Dus kiezen we voor ‘ander en beter’ en gaan we weer even alleen verder tot die drang naar hechting weer komt opzetten. Je zou denken: dat is goed, we zijn er content mee, maar dat is niet zo.

Misschien komt het ooit, maar op dit moment zie ik in mijn praktijk veel ongelukkige zielen die gebukt gaan onder het leed van die relatiebreuken en de mislukkingen keer op keer. Dat heeft zijn effect op de partners én op de kinderen uit die relaties. En net omdat die kinderen vaak het onschuldige slachtoffer worden, ligt het mij zo na aan het hart. En daarom alleen al wil ik pleiten voor duurzaamheid, nadenken. Ik begrijp wel dat je weg wilt als het ‘op’ is, daar heb ik zelfs alle begrip voor, maar ik zie ook mensen die dat impulsief doen, onbedachtzaam. Ik zie dat het engagement in relaties vrijblijvend wordt, en zo relaties wel heel broos worden. Daarom pleit ik voor risico’s. Spring in het water en ga ervoor, durf door te zetten, óók wanneer het moeilijk is. En vooral: verwacht niet dat de liefde elke dag spectaculair is.”

“Liefde is in alle tijden al moeilijk geweest. En ja, vroeger bleven relaties langer duren, maar vrouwen hadden vaak gewoon geen andere keuze”

Liefde is chance hebben

De liefde in stand houden, dat begint met de liefde vinden, natuurlijk. En dat blijkt in deze tijden zó makkelijk dat het tegelijk ook moeilijker wordt. Vandaag is een ontmoeting met een gelijkgestemde veel makkelijker dankzij sociale media, relatiebureaus en consorten, maar dat maakt ook de verleiding des te groter, zegt Dirk De Wachter: “In onze Twitter-, Facebook- en Tindertijden ligt de wereld aan onze voeten. Vroeger had je na drie fuiven in het dorp wel gezien wat er rondliep aan vrouwelijk én mannelijk schoon, en berustte je daarin. Nu zijn de mogelijkheden eindeloos, maar daardoor ook de risico’s je te laten verleiden tot ‘ander en beter’. Ik zie die verleidingen, ik denk ook dat het voor jonge mensen moeilijk is om te kiezen voor een vaste relatie.

En ja, het klopt, duurzame liefde vinden is chance hebben, daar ben ik van overtuigd. Maar daar moet je niet moedeloos van worden, maar net hoopvol. Want het betekent dat die duurzame liefde vandaag of morgen ook voor jouw neus kan staan. Ik had een oom van vijfentachtig die weer verliefd werd na het overlijden van zijn vrouw. Ik heb nooit een liefde groter gezien dan tussen die twee. Toeval. Gewoon chance en toeval. En dat is het leven.

In onze westerse samenleving denken we dat alles te maken en te kopen valt en willen we alles regelen. Maar dat gaat niet. Hoe meer we regelen, hoe minder we het toeval een kans geven. Daarom zeg ik aan mijn studenten, aan mijn kinderen: ‘Loop rond in de wereld! Ga op café, ga naar fuiven. Amuseer je, forceer de dingen niet te veel.’ Mensen moeten wat meer met elkaar praten en wat minder met therapeuten.”

“Misschien gaan we nu wel te snel weg. Willen we niet te veel? Hebben we nu niet het beeld dat geluk altijd fantastisch moet zijn, en de liefde elke dag een feest?”

Genieten van klein geluk

En hoe zit het nu met die liefde die er al is? Voor al die vrouwen – én mannen – die een relatie hebben, samenwonen of getrouwd zijn en zich weleens de grote ‘Is dit het nu?’-vraag stellen? Wat mag je verwachten van een relatie?

Dirk De Wachter: “Ik word weleens afgeschilderd als een cultuurpessimist als ik vertel over de ‘leukigheidscultuur‘ die vindt dat elke dag een feest moet zijn. Maar als je met die ingesteldheid aan een relatie begint, dan móét het wel mislukken. Met een beetje geluk – en ik wens het iedereen toe – is het af en toe heel leuk. Het is meestal gewoon en af en toe is het heel lastig. Tegenslag, je slecht in je vel voelen, ziekte, moeilijkheden met je familie, conflicten met je baas, je vrienden, kinderen, geliefde: dat hoort allemaal bij het leven, dat ís het leven.

De paradox is dat liefde juist dan, wanneer het moeilijk gaat, zichzelf toont. Als jij een aanvaring had met je baas, en het was helemaal niet eerlijk en je komt thuis, betraand en ongelukkig: dán komt de liefde. Als je geliefde dan zegt: ‘Oei, wat is dat allemaal. Kom, ga even zitten, ik maak een kopje thee. En wat is dat allemaal met die baas? Vertel eens. Verdorie, da’s echt niet leuk.’ Dat is liefde. Luisteren. Er zijn. Vastpakken. Troosten. Het is ongelooflijk belangrijk én heel gewoon. Dat is de liefde: in de ongelukkige momenten die in elk leven komen, kan ze schitteren. Veel meer dan in een bubbelbad of op een tropisch strand met een cocktail in de hand. Dat mag, natuurlijk, maar daar toont de liefde zich niet per se. Ze toont zich wanneer het moeilijk gaat, omdat we dan weten wat we voor elkaar kunnen betekenen. Het is dan dat liefde zo belangrijk is, dat we ze zo hard nodig hebben. Anders kunnen we gewoon op onszelf bestaan, dan hebben we niemand nodig. In moeilijke momenten is alleen zijn heel schrijnend.

Als we het moeilijk hebben, wordt de liefde noodzaak, niet het soort luxeproduct dat wij er van maken. Zo wordt ze weleens voorgesteld, de liefde: als kers op de taart. Néé, liefde is de fond, de noodzaak, de wezenlijkheid van ons bestaan. Daarom is het ook zo lastig als het niet lukt. Daarom proberen we toch allemaal om die ene duurzame liefde te vinden. Een die bestaat uit het combineren van de twee krachten die in ons spelen: het individuele en de nood aan hechting die we allemaal hebben. In een relatie die goed en duurzaam is, kunnen beide krachten bestaan, kun je verbonden én autonoom zijn. Niet ieder zijn eigen zin doen, maar autonoom laten zijn. Mekaar loslaten in hechting, elkaar respecteren in verschil. De ander niet willen veranderen, maar aanvaarden zoals hij of zij is. Dat is de essentie van een duurzame liefde. En dat maakt haar zo mooi.”

Tekst: Frauke Joossen. Beeld: Getty Images

Lees ook:

• Mijn verhaal: Charlotte was opgelucht toen haar man de diagnose autisme kreeg
• Mijn verhaal: Liesbeth vond de liefde bij de man van haar overleden vriendin
• Openhartig over adoptie: “Na jarenlang vechten plots dat bericht: er is een kindje voor jullie”

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!