Psycho

Is introvert hetzelfde als asociaal?

Door Els De Ridder

vandaag

Op vriendenweekend even op bed gaan liggen, of dat feestje liever skippen… Dan ben je niet asociaal maar misschien gewoon introvert. Redactrice Els zocht, met tips van auteur én ervaringsdeskundige Steffi Vertriest, uit hoe ze haar introverte kant kan omarmen.

Aan tafel op een trouwfeest. Ik zit in nogal onbekend gezelschap, op mijn ongemak en niet echt spraakzaam. Op een bepaald moment vat de man van mijn bazin – die naast me zit – me luidop samen: “Jij bent precies een stille, hè?” Ik zak door mijn stoel en corrigeer mompelend: “Echt niet altijd, hoor!”

Nog eentje: ik sta te dansen op een feestje, geef alles van mezelf, probeer een praatje te slaan tussen de bassen en de beats door… en móét dan gaan bijkomen op het toilet. Even mijn ogen toe, niet praten, diep ademhalen, sociale-pauzeknop aan. Of: ik ben op weekend met vrienden en aan het einde van de tweedaagse voel ik mijn batterij letterlijk leeglopen en word ik stiller en stiller – sommigen zouden het ook asocialer noemen. Allemaal situaties die mij erop wijzen dat ik me binnen het introverten-extravertenspectrum toch eerder aan de introverte kant bevind. De kant: ‘liever een boek lezen dan op een fuif de held wezen’. En nee, dat vind ik niet altijd een cadeau.

Het verschil tussen introvert en extravert

Steffi Vertriest knikt wanneer ze me hoort vertellen. Zij is van opleiding psycholoog en schreef het boek ‘Waarom stilte de wereld kan redden’, over de kracht van introversie in een veel te luide wereld. “Eerst even over het verschil tussen introvert en extravert, dat je vrij duidelijk kunt uitleggen: introverte mensen laden op door alleen te zijn. Ze halen energie uit hun binnenwereld – gedachten, reflectie en stilte zijn hun brandstof. Terwijl extraverte mensen energie krijgen van anderen om hen heen – ze houden van mensen rondom hen, geluid en actie. De meeste mensen zijn een beetje van beide. De kunst is om te leren balanceren tussen de twee. Alleen: dat komt maar heel geleidelijk aan, met behulp van zelfinzicht en reflectie. Maar daarover later meer.

Om nu te weten te komen of jij inderdaad echt een introvert persoon bent, is het interessant om eens terug te keren naar je kindertijd. Had je toen het meest aan een-op-eencontacten of was je meer een groepsdier? Hield je eerder van stille bezigheden of van uitbundige teamspirit? Vaak zegt dat iets over je kern, en of die introvert of extravert is.”

De maatschappelijke norm

Niet zelden worden introverte karaktertrekken als negatief voorgesteld: je bent te stil, hebt niets te vertellen, je bent saai of sociaal onhandig. Je wordt als muurbloempje gelabeld. Maar dat beeld klopt niet, beweert Steffi stellig. “Introverte mensen hebben vaak een heel gefundeerde en interessante kijk op de dingen, maar hebben gewoon meer tijd nodig om alles diep genoeg te laten binnenkomen en voor zichzelf een solide gedachte te vormen. Dat staat vaak haaks op de extraverte wereld van vandaag, die snel en flitsend is. Je hebt het gevoel dat je je moet aanpassen of anders tekortschiet.

Introverte mensen die aan de extraverte norm willen voldoen, belanden niet zelden in een burn-out

Steffi Vertriest

Naarmate we opgroeien, gaan we ons conformeren aan de maatschappelijke norm, en die is vandaag nu eenmaal druk, luid, vraagt zichtbaarheid op sociale media en een drukke agenda vol plannen. Leuk voor sommigen, maar dat kan introvertere mensen die meegezogen worden in dat extraverte ritme zuur opbreken. Introverte mensen die aan de extraverte norm willen voldoen en niet luisteren naar hun stillere kern, belanden niet zelden in een burn-out. En da’s toch beter te voorkomen dan te genezen.” Ik volg helemaal wat Steffi zegt.

Meer tijd nodig

De wereld van vandaag heeft meer dan ooit nood aan vertragen en aan (reflecteren in) stilte. Collega Tine besefte dit recent ook: “Op het werk zei iemand die introvert is me onlangs dat ik het als extravert makkelijker had, want ik was altijd enthousiast en had veel te vertellen. Maar soms benijd ik de introverten met wie ik me omring. Zo was ik laatst oprecht verontwaardigd over iets en deelde ik dat met mijn collega. Die reageerde aanvankelijk amper. Ik snapte het gewoon niet! Maar de dag erna kwam ze erop terug en reageerde ze nog meer ontsteld dan ik was de dag voordien. Ik begreep toen dat ze de tijd genomen had om zich een duidelijke mening te vormen. Dat vond ik slim.

Ik ben als extravert het tegenovergestelde en deel veel en snel, soms iets té. En dan pieker ik er ’s nachts over – had ik dat wel (op die manier) moeten vertellen? Af en toe een beetje ‘introverten’ is misschien toch niet slecht.”

Duik in de natuur

Dat geldt ook andersom: een introvert iemand moet af en toe weleens ‘extraverten’. Steffi Vertriest: “Het gevaar met introverten is dat zij zich, wanneer ze zich te veel aan de ene kant van het spectrum bevinden, gaan isoleren. De coronaperiode was voor hen zalig, maar het gevaar voor isolement loerde. En daar ben je je maar beter bewust van. Een introverte muzikant die zich terugtrekt om te broeden en te blijven broeden op een nieuwe song, komt nooit tot het punt zijn muziek aan de wereld te laten horen. Anderzijds: extraverten die te luid en te aanwezig zijn, kunnen intimiderend overkomen. Zonder af en toe eens wat te ‘introverten’ en de dingen eens rustig te overdenken, blijft het bij hen ook vaak bij woorden.

Het is dus interessant om je te bewegen op de schuifbalk extravert-introvert. Zelf moet ik soms extraverter zijn als ik een presentatie moet geven, want dan moet ik er staan, vanaf de eerste seconde. Maar dan zorg ik er wel voor dat ik ervoor of erna terug in mijn cocon kan, waar ik me in stilte kan focussen op een boek of een cursus. Dat kan ook een wandeling in de natuur zijn, tuinieren… Zo hou je jezelf in balans, wat wel belangrijk is.”

“Of je je extraverte kant kunt voelen en tonen, hangt af van je gezelschap, je energielevel op dat moment en je levensfase

Steffi Vertriest

Bewegen op het spectrum

Dat herken ik. Als ik te veel sociale activiteiten na elkaar heb, dan doet het ontzettend goed om erna de stilte, rust en routine van een avond thuis te hebben. Ik duik in een boek, ga wandelen, kijk een goede serie en voel me weer samenvallen met mezelf. Of ik mediteer tien minuten. Het is een kunst en uiteindelijk een gave als je die balans kunt nastreven en beheersen. “Als je zo kunt leren bewegen op het spectrum, dan groei je uit tot een extravert met inhoud, ben je sociaal maar met finesse, en toon je je energiek maar nooit overweldigend”, vat Steffi samen.

Dodelijke smalltalk

Klinkt als de perfecte ‘ambivert’, die introverte en extraverte karaktertrekken combineert. Het beste van twee werelden, dus, maar ook daar zijn het de omstandigheden die veel bepalen. Want de ene groep mensen is de andere niet. Bij mij gaat het zo: hoe beter ik mensen ken, hoe liever ik hen zie, hoe gemakkelijker ik mezelf kan zijn in hun gezelschap, en hoe meer energie ik ervan krijg. Dat uit zich bij mij dan in gevoel voor humor, babbelen en actief luisteren… Dan ben ik – wel ja – op mijn extraverte best.

Maar zet me in een groep die ik niet goed ken, dan tast ik af, ben ik stil, klinkt mijn stem anders, onzekerder en toon ik me van mijn timidere kant. Om die reden vermijd ik liever netwerkevents of situaties die daarop lijken; ze gonzen van de smalltalk en vermoeien de introvert in mij.

Ook Steffi stelt dat of je introverte of net extraverte kant de bovenhand neemt, vaak afhangt van je omgeving (hoe goed je je voelt bij je vrienden). “Maar ook van je energielevel (of je goed of slecht hebt geslapen, bijvoorbeeld) en je levensfase – misschien ging je als student veel uit en heb je nu meer nood aan een goed gesprek, een-op-een.”

Afhankelijk van de omgeving

Dat je omgeving een impact heeft, merkte ook lezeres Caro op. “In nieuwe situaties of grote groepen ben ik eerder introvert. Maar in kleine samenstellingen en situaties waar ik me comfortabel voel, ben ik open en spontaan. In een groep met veel extraverten of mensen met veel zelfvertrouwen, zal dat introverte versterkt worden. Hoe harder iemand roept, hoe meer ik mij terugtrek. En misschien ook omgekeerd: in een vertrouwde groep waar niemand initiatief neemt, zal ik dat wel sneller doen.”

Het gesprek met Steffi (en het lezen van haar boek) helpt mij om geleidelijk aan inzicht te krijgen in mijn introverte kant, en leert me vooral dat ik die niet per se moet proberen te onderdrukken, uit schrik om asociaal gevonden te worden. Stil zijn mág, eens geen mening hebben is oké, een feestje wat vroeger afronden, blijkt gezond. Om te reguleren, heb ik geleerd om stilte te vinden in een boek, in de natuur… En ik merk het onmiddellijke effect ervan op mezelf.

Ik leer veel bij: stil zijn mág, eens geen mening hebben is oké, een feestje wat vroeger afronden blijkt gezond

Redactrice Els

SOS afterwork

En soms kan het zelfs interessant zijn om preventief in te grijpen en eens nee te zeggen op die ene afterworkdrink of dat zoveelste nieuwjaarsfeest. Dat brengt me trouwens naadloos bij een toekomstige hobbel op mijn weg: het weekend weg met de hobbyclub. Ik wil het niet missen, maar weet nu al dat er een moment zal zijn dat mijn introverte ik even zal willen wegvluchten van de – vrij extraverte – groep. Maar ik weet nu dat dat mag, even naar buiten, even op de kamer of – whatever – in stilte groenten snijden in de keuken…

Dat is geen asociale daad, wel integendeel. Het is mijn moment om op te laden, om erna weer aangenaam aanwezig te kunnen zijn. Als je dat introverte stukje in jezelf kunt omarmen, worden jij en je omgeving daar simpelweg beter van. Een belangrijke les die ik heb geleerd, en die voor mij – en de rest van de introverte wereld – alles een stuk makkelijker en relaxter zal maken.