Hou je vocht vast? Deze massagetechnieken kunnen helpen

Door Karen Baert

18 aug 2023

Je ringen spannen plots aan je vingers, je kousen staan in je enkels of je krijgt je schoenen niet meer dicht. Het is heel lastig als je vocht vasthoudt in je benen, armen of gezicht. Meestal verdwijnt de zwelling vanzelf, maar als het regelmatig voorkomt kan het erg storend zijn. Gelukkig kun je zelf enkele massagetechnieken toepassen om het vocht te helpen afdrijven.

Van waar komt een vochtophoping?

Je lichaam bestaat voor meer dan de helft uit water. Je lymfesysteem zorgt ervoor dat het vocht goed verdeeld is over je lichaam, waardoor je geen opvallende ophopingen hebt.

Bij een normale vochthuishouding plas of zweet je het teveel aan vocht gewoon weer uit, maar soms kan de aan- en afvoer ontregeld raken. Het gevolg is dat je last hebt van vochtophopingen, gezwollen zones aan je lichaam, en in een gevorderd stadium betekent dat lymfoedeem.

Waarom hou je vocht vast?

Er kunnen verschillende oorzaken aan de basis liggen van te veel vocht in je lichaam. Veel mensen maken het mee op erg warme dagen, na veel zout in de voeding of als ze (te) lang hebt gezeten of gestaan, zoals bij een lange autorit of vliegreis.

Maar bij de meeste vrouwen worden vochtophopingen ook veroorzaakt door hormonale schommelingen. Zo kun je er meer last van krijgen tijdens bepaalde dagen in de cyclus, tijdens de overgang, menopauze of zwangerschap.

Tenslotte kan ook een andere medische oorzaak aan de basis liggen. Zo kan het een signaal zijn voor hart- en vaatziekten, of het gevolg zijn van medicatie of een kankerbehandeling.

Lees meer over de oorzaken van lymfoedeem of veel vocht vasthouden

Vermoeide, pijnlijke benen

Doordat hormonen meestal mee aan de oorzaak liggen, krijgen vooral vrouwen te maken met vochtophopingen. Hoewel ook andere lichaamsdelen kunnen getroffen worden, situeert het probleem zich vaak aan de benen, enkels en voeten.

Het is een vervelende kwaal, want door de vochtophoping krijg je het gevoel van zware of vermoeide benen. Als het probleem zich verder ontwikkelt kun je het gevoel van een gespannen huid en zelfs pijn ervaren. Als je er niets aan doet, kan het leiden tot andere klachten en ontstekingen in de getroffen regio.

Wat kun je er zelf aan doen?

Er zijn gelukkig enkele dingen die je zelf kunt doen om de klachten te verlichten. Beweging, zoals zwemmen, is er één van, al is dat vaak moeilijk als je al een vermoeid gevoel in je benen voelt.

Daarnaast kan ook massage of lymfedrainage helpen. Zo’n drainerende massage is anders dan andere massagetechnieken en is er specifiek op gericht om het vocht ‘op weg’ te helpen en de klachten te verlichten.

Een drainerende massage kun je bij een gespecialiseerd fysiotherapeut of kinesist laten doen. Zij kunnen een zogenaamde manuele lymfedrainage toepassen door te masseren met de handen. Soms worden speciale masserende pakken gebruikt, die het manuele werk overnemen.

Maar wist je dat je ook jezelf kunt masseren en de circulatie van lymfevocht dus thuis stimuleren?

Lees welke andere behandelingen mogelijk zijn als je veel vocht vasthoudt

Lymfedrainage: hoe doe je het zelf?

Bij een drainerende massage is het belangrijk om rekening te houden met de lymfeklieren (lymfeknopen) in je lichaam. Deze moeten namelijk worden gestimuleerd zodat ze het vocht beter door het lymfesysteem laten circuleren.

Op sommige delen van je lichaam liggen veel lymfeklieren bij elkaar. Deze zones worden bij uitstek aangepakt. Daarna worden de delen daartussen gemasseerd, om het vocht naar de lymfeklieren te helpen verplaatsen.

Een aantal aandachtspunten:

Een lymfemassage is steeds erg zacht in een draaiende en/of golvende beweging. Hardhandig tekeergaan heeft namelijk het tegenovergestelde effect. Als je huid rood wordt, of zich mee verplaatst in de massage, zet je waarschijnlijk te veel druk.
Masseer steeds op een rustig en ritmisch tempo.
Afhankelijk van waar het vocht zich bevindt start je met de stimulatie van de bijhorende lymfeklieren. Bij gezwollen armen zijn dat bijvoorbeeld de klieren aan het sleutelbeen, de oksels en de ellebogen.
Stimuleer eerst de lymfeklieren het dichtst bij het hart, en werk zo naar buiten toe. Zo maak je ‘de weg vrij’ voor de vochtcirculatie. Heb je bijvoorbeeld gezwollen benen, dan begin je eerst bij de lymfeknopen aan de liezen, dan de knieën, om uiteindelijk bij de lymfeknopen bij de enkels te eindigen.
Masseer tussen de lymfeklieren altijd (ongeveer) in de richting van je hart, bijvoorbeeld van je enkels naar je knieën.

Klinkt het ingewikkeld? Deze figuur toont je de zones waar veel lymfeklieren liggen. De juiste massagerichting wordt aangegeven via de pijlen.

Masseren kan op verschillende manieren:

Met je handen
Met een huidborstel
Met een lymfedrainage-peddel
Met een waterfles

1. Met je handen

Je kunt lymfeklieren handmatig stimuleren en het vocht in de juiste richting ‘duwen’. De massagetechniek blijft, onafhankelijk van de plaats op het lichaam, steeds dezelfde:

Maak met platte gesloten vingers een rustige en zachte pompende draaibeweging op de plek van de lymfeknoop. Het lijkt alsof je het vocht richting je pink duwt door je hand te laten golven over je huid.
Een beweging zou ongeveer 1 seconde moeten duren, en ongeveer om de 2 seconden plaatsvinden.
Strijk met beide handen en met een ritmische en golvende beweging het vocht van lymfeknoop naar lymfeknoop, richting je hart.

Lees meer over manuele lymfedrainage en bekijk een instructievideo

2. Met een huidborstel

De laatste jaren werd de techniek van dry brushing erg hip. Zoals de naam doet vermoeden, strijk je met een ronde of ovale grote borstel in een opwaartse zachte strijkbeweging richting je hart. Niet alleen zou deze techniek helpen bij de vochtafdrijving, je krijgt daarbij ook een betere bloedcirculatie én een stralende huid door de lichte scrub. Borstelen geblazen dus!

Je vindt zo’n lichaamsborstel in beauty- en cosmeticawinkels als The Body Shop.

3. Met een lymfedrainage-peddel

Is een borstel wat te hard voor je gevoelige huid? Dan kun je ook gebruik maken van een zogenaamde lymfedrainage-peddel. Hoewel de peddel dezelfde voordelen heeft als de borstel, is het veel zachter voor je huid.

Smeer eerst wat olie zodat de peddel makkelijk over je huid glijdt. Ook hier strijk je steeds richting je hart in een rustige opwaartse beweging. Vergeet niet om eerst de lymfeklieren te stimuleren!

Een peddel kun je in verschillende formaten en vormen kopen in beautywinkels, zoals bij Di.

4. Met een waterfles

Geen zin om materiaal aan te schaffen of de handen vuil te maken? Dan kun je je lichaam ook met een (gevuld) waterflesje masseren. Je rolt het flesje langzaam heen en weer over het gezwollen lichaamsdeel. Het klutsende water zorgt namelijk voor het gewenste golvend effect. Een flesje met reliëf geeft een variatie in druk en kan de massage nog wat versterken, al moet je opnieuw ervoor zorgen dat je niet te veel druk uitoefent.

Ook hier zorg je er steeds voor dat je richting je hart rolt, en de lymfeklieren zelf eerst ‘vrijmaakt’ voor je met de waterfles je lichaam afrolt.