Koen
“Een begrafenis is een afscheid, maar ook een viering van het leven, een moment waar rouw en gezelligheid elkaar aanvullen”
Koen Strobbe keerde na twintig jaar in het zuiden van Frankrijk met zijn vrouw Ilse en zoon Kwinten terug naar ons land.
Over verdriet en troost bij een definitief afscheid
Oudere mensen vertellen weleens dat het minst leuke aan hun leeftijd het afscheid nemen is. Hoe ouder je wordt, hoe meer geliefden en kennissen je moet laten gaan. Mijn moeder, tweeënnegentig ondertussen, moest deze week afscheid nemen van haar jongste zus Cécile. Ik schrijf haar naam hier voluit, maar eigenlijk noemde niemand haar zo. In het grote gezin van mijn moeder had iedereen immers zijn eigen afkorting. Zo werd Alphonsine voor ons ‘tant Vanzin’, Josée ‘tant See’ en Cécile ‘tant Cilleke’. Zelf wordt mijn moeder, Tinneke, door alle neven en nichten nog altijd ‘tant Tin’ genoemd.
Mijn ouders en wij, de drie kinderen, hebben altijd een bijzondere band gehad met Cilleke en haar gezin. In onze kindertijd woonden wij immers in Duitsland, waar mijn vader beroepsmilitair was en mijn moeder lesgaf in de ‘Belgische school’. In die tijd vormden die vierhonderd kilometer weg van huis zo’n grote afstand, dat je slechts een of twee keer per jaar de familie terugzag. Als wij dan tijdens de schoolvakanties naar België kwamen, logeerden we steevast bij tant Cilleke. Een huzarenstuk, want Cilleke en haar man Miel hadden zelf ook vier kinderen. En toch was er altijd een bed vrij en stond er altijd een bord klaar als we op bezoek kwamen.
Plots voelt een begrafenis aan als het deelnemen aan een reünie waar de eregast niet aanwezig kan zijn
Dat is het soort dingen waarover je het bij de koffietafel na de uitvaart natuurlijk hebt. Het fundament van een band die altijd blijft bestaan. Verder geeft zo’n uitvaart vaak ook een dubbel gevoel. Je gaat ernaartoe met pijn in het hart. Pijn omdat de overledene er niet meer is en pijn omdat je het immense verdriet van de kinderen ziet die hun mama vaarwel zeggen.
Maar dan gebeurt er iets raars. Want de uitvaart is tegelijk ook een moment waarop je familieleden terugziet die je soms meer dan tien jaar niet meer hebt ontmoet. Dus anderhalf uur later worden de tranen gedroogd en zit iedereen met een broodje, taart en een kop koffie gezellig herinneringen op te halen. Plots voelt het bijwonen van de begrafenis aan als het deelnemen aan een reünie waar de eregast helaas niet aanwezig kan zijn.
Vroeger, als tiener of twintiger, had ik het daar moeilijk mee. Ik zag dat rustige, soms lustige, keuvelen en smullen als een gebrek aan respect voor de persoon van wie we afscheid namen, en voor het verdriet van de naaste familie. Dat die naaste familieleden vaak zelf ook aan het lachen waren, begreep ik al helemaal niet.
Maar als je ouder wordt, snap je dat die luchtige sfeer een heel menselijke uitlaatklep is. De familie is dagenlang door een even droevige als stresserende periode gegaan, met als trieste orgelpunt de laatste keer dat je met de geliefde overledene nog eventjes mag samen zijn. Daarna volgt dan echt het definitieve afscheid. Logisch dat er dan een ontlading volgt, dat een voorzichtige glimlach genezend kan zijn voor het verdriet van de afgelopen dagen én tegelijk ook sterkend voor het verwerkingsproces dat nog moet beginnen.
“Hopelijk kijkt tante Cilleke van daarboven toe hoe we haar leven vieren bij de koffietafel”
Psychologen hebben er bibliotheken over volgeschreven. Ik weet niet sinds wanneer het concept ‘koffietafel’ bestaat en wie ermee begonnen is, maar als je ziet hoeveel deugd het al die nabije en verre familieleden doet om elkaar nog eens terug te zien en bij te praten, kun je niet anders dan toegeven dat zo’n gezellige samenkomst heel erg helend en verbindend werkt. Hoe tegenstrijdig dat op het eerste gezicht ook lijkt.
Dus bij dat afscheid van tant Cilleke hebben we al die tegengestelde gevoelens gewoon omarmd. Zowel de traan als de lach, het verdriet als de vreugde. Uiteindelijk is een begrafenis niet alleen een afscheid. Op een bepaalde manier is ze ook een viering van het leven, een moment waar mensen opnieuw met elkaar in contact komen en herinneringen ophalen, waar rouw en gezelligheid elkaar aanvullen. Wie weet, misschien kijken al die mensen die we missen vanop een balkonnetje ergens daarboven wel toe, en vinden zij het zelf ook fantastisch dat we op deze manier zowel hun voorbije leven vieren, als een beetje troost vinden bij elkaar.
Lees meer van onze columnisten:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!