Een foto van twee personen die samen een gezinsbudget opstellen. De ene heeft enkele rekeningen vast, de andere maakt de berekeningen met een rekenmachine op de smartphone. — © Getty Images

Thuis

Gezinsbudget opstellen in 5 stappen: zo krijg je grip op je geld

Door Hanne Bral

vandaag

Boodschappen, een waterfactuur, nieuwe kleren voor de kinderen: het is soms lastig om overzicht te bewaren over het gezinsbudget. Heb je geen idee waar je geld naartoe gaat? Budgetexpert Sara Van Wesenbeeck verklapt hoe je orde schept in de chaos.

Stap voor stap een gezinsbudget opstellen

Budgetexpert Sara Van Wesenbeeck: “De enige en eerste manier om grip te krijgen op je gezinsbudget is door een huishoudboekje bij te houden. Het geeft je een overzicht van je inkomsten en uitgaven, en je ziet makkelijker waar je kunt starten met (be)sparen. Met onderstaand stappenplan kun je eenvoudig aan de slag.”

1. Digitaal of op papier?

Sara Van Wesenbeeck: “Stel jezelf eerst deze vraag: houd je je huishoudboekje digitaal bij of op papier?

Digitaal kun je al je inkomsten en uitgaven bijhouden in een Excel-bestand, dat de totalen automatisch voor jou kan berekenen. Of je kunt een gratis en gebruiksvriendelijke budget-app zoals Wakosta downloaden, waarbij je handmatig je inkomsten en uitgaven ingeeft, de app rekent vervolgens de balans uit voor jou.

Wie een voorliefde heeft voor pen en papier: ook een (groot) schrift doet zijn werk. Dit vraagt iets meer (reken)werk dan de digitale methode, maar ga in elk geval voor de methode die het beste werkt voor jou en je gezin.”

2. Breng je financiën in kaart

“Eens je een methode hebt gekozen, is het tijd om een overzicht te maken van je inkomsten en uitgaven. Op papier doe je dit bijvoorbeeld als volgt:

Lijst op de linkerpagina al je inkomsten op: nettoloon, kinderbijslag, alimentatie, werkloosheidsuitkering, pensioen, maaltijdcheques, vakantiegeld, …
De rechterpagina is voor je uitgaven: maak eerst enkele kolommen voor je vaste kosten (hypotheek of huur, abonnementen, water, gas, …) en vul dan aan met je variabele kosten (voeding, kleding, hobby’s, …). Noteer écht al je uitgaven, wees hierbij eerlijk tegen jezelf.

Voorzie een vast moment om je huishoudboekje in te vullen, bijvoorbeeld één keer per week of iedere avond, en doe dit bij voorkeur minstens zes maanden lang. Al na enkele weken zul je patronen ontdekken: Wanneer komen welke rekeningen binnen? Welke maanden zijn duurder dan andere? Waar geef je stelselmatig (veel) geld aan uit en wat zijn dus de grootste geldvreters?”

3. Bereken en neem actie

Vervolgens ga je alles per categorie optellen, en de uitgaven aftrekken van de inkomsten. Zo krijg je te zien hoeveel je overhoudt op het einde van de maand, kun je conclusies trekken, prioriteiten stellen én actie ondernemen. Wat wil je eerst aanpakken? Waarop wil je besparen? Zijn er kosten die je kunt schrappen?

Start hierbij klein, met uitgaven die je het makkelijkst eerst kunt aanpakken, zoals die voor boodschappen. Door elke dag een lunchpakket mee te nemen, bespaart een gezin van vier maar liefst 1.280 euro per jaar. Kijk ook naar je vaste kosten, misschien heb je één of meerdere abonnementen die je eigenlijk niet gebruikt en dus kunt schrappen.

Bij voorkeur zijn je inkomsten groter dan je uitgaven en houd je nog wat over om te sparen. Zijn je uitgaven maand na maand groter dan je inkomsten? Dan bestaat de kans dat je in een vicieuze cirkel van schulden terechtkomt. Bij het OCMW of CAW kun je terecht voor advies om te vermijden dat je nog meer geld moet lenen of in de diepe schulden belandt.”

4. Starten met sparen

“Wanneer je inkomsten groter zijn dan je uitgaven, heb je wellicht ruimte om te sparen. Voor leuke dingen, zoals een uitstapje of reis. Maar ook voor de toekomst, een reservepotje om verwachte of onverwachte (grote) kosten op te vangen. Met zo’n financieel noodpotje kun je anticiperen op duurdere maanden, wat zorgt voor meer rust in je hoofd.

Net als bij alle voorgaande stappen, is het ook hier belangrijk om regelmatig te evalueren en eventueel bij te sturen. Hoe loopt het (be)sparen? Welke invloed hebben je aanpassingen? Wat loopt er minder goed en hoe kun je dit veranderen?”

5. Betrek het hele gezin

“Betrek ook je partner, kinderen of huisgenoten bij je gezinsbudget en huishoudboekje. Praat over geld, zorg dat je met je partner op dezelfde golflengte zit en maak alles bespreekbaar.

Lees ook: Gemeenschappelijke rekening of elk z’n eigen potje: 8 geldkwesties die vaak spelen bij koppels

Het is nuttig om je kinderen van jongs af aan te leren omgaan met geld, bijvoorbeeld door ze zakgeld te geven. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die zakgeld krijgen, opgroeien tot budgetwijze volwassenen en later minder schulden maken.

Je kinderen betrekken bij het gezinsbudget kan op meerdere manieren:

Organiseer een gezinsvergadering. Bespreek op regelmatige basis samen het gezinsbudget, beslis waarop jullie willen besparen, zoek samen naar creatieve oplossingen, motiveer elkaar en bekijk jullie vorderingen. Laat de kinderen voorstellen doen, en neem hen ook serieus.
Geef zakgeld. Op het moment dat je kind kan tellen, kun je al starten met zakgeld. Dit hoeft geen hoog bedrag te zijn, kijk wat voor jou situatie haalbaar is. Maak duidelijke afspraken: hoeveel ze krijgen en waarvoor ze het moeten gebruiken. Ook belangrijk: betaal niet bij wanneer ze al hun zakgeld hebben uitgegeven. Ook zo leren ze dat geld niet vanzelf komt.”
Praat met hen over geld. Vertel je kleinere kinderen dat je moet sparen voor leuke dingen, dat geld niet vanzelf komt, maar dat jij er eerst voor hebt moeten werken. En beloon het hele gezin wanneer jullie samen een (be)spaardoel hebben behaald.

Meer tips van budgetexpert Sara Van Wesenbeeck vind je op haar website en het budgetplatform ‘mijnportemonnee.be’ en in haar boek Een betaalbaar jaar (Lannoo, € 25,99).