Hoe zit dat met de verkiezingen
België is een parlementaire constitutionele monarchie. Dat betekent dat de macht in ons land gedeeld wordt door de koning, de ministers en het parlement.
De Kamer van Volksvertegenwoordigers
telt 150 leden, die rechtstreeks verkozen worden.
De Kamerlijst wordt per provincie samengesteld. Alleen wie in Oost-Vlaanderen woont, kan voor Siegfried Bracke (N-VA) stemmen. Alleen Antwerpenaren kunnen stemmen voor Inge Vervotte (CD&V) of Caroline Gennez (sp.a).
Hoe hoger een kandidaat op de lijst staat, hoe groter de garantie dat hij of zij de komende vier jaar als volksvertegenwoordiger
aan de slag kan. Ook wie veel voorkeurstemmen haalt, maakt kans op een zitje in het halfrond.
De Senaat
telt 74 senatoren.
Ruim de helft wordt rechtstreeks door de kiezer verkozen, op dezelfde dag als de volksvertegenwoordigers. De Senaatslijst is in heel Vlaanderen dezelfde: je kunt stemmen op Freya Piryns (Groen!) of Alexander De Croo (Open Vld), waar je ook woont.
De meeste overige zitjes worden gevuld door senatoren die ‘aangeduid’ worden door de parlementen.
Ook prins Filip, prinses Astrid en prins Laurent zetelen in de Senaat.
Dit doet het federale parlement
Het parlement heeft de wetgevende macht, de Kamer stemt de wetten. Ook senatoren kunnen wetsontwerpen of -wijzigingen indienen, maar de Kamer heeft altijd het laatste woord. Moeilijke thema’s die meer tijd vragen, worden naar de Senaat doorgeschoven. Kamer en Senaat controleren de regering door parlementaire vragen te stellen, interpellaties te doen en onderzoekscommissies op te richten. De Kamer licht de staatsfinanciën door en keurt de begrotingen goed. Verder houdt ze zich o.a. bezig met klachten en petities.
Dit doet de regering
Na de verkiezingen vormen de winnende partijen een regeringscoalitie. De regering bestaat uit ministers en staatssecretarissen (een soort ‘onderministers’). Die hoeven niet noodzakelijk verkozen te zijn als parlementslid.
Ministers en staatssecretarissen zijn de medewerkers van de koning als hoofd van de uitvoerende macht. De regering zorgt ervoor dat wetten worden uitgevoerd, is verantwoordelijk voor de openbare orde en de openbare diensten én ze bepaalt het buitenlandse beleid.
Kring en drempel
Om een representatieve verdeling in het Parlement te garanderen, wordt het halfrond gevuld door kandidaten uit elf kieskringen. Deze kringen lopen meestal gelijk met de provinciegrenzen. Een partij in een kieskring moet minstens vijf procent van de
stemmen halen (de ‘kiesdrempel’).
BHV: het electorale probleem in een notendop
De kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde is de enige die in twee gewesten ligt (het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Vlaamse arrondissement Halle-Vilvoorde). Door ons kiessysteem komen Vlaamse partijen alleen in Vlaanderen op en Franstalige uitsluitend in Wallonië. In Brussel nemen partijen van beide gemeenschappen deel. Omdat de kieskring zich daar uitstrekt over Vlaamse gemeenten rond de hoofdstad, kunnen Vlaamse zitjes in Waalse handen komen. En dat is strijdig met de Belgische grondwet…