Els

Libelle Mama-columnist Thomas na de uitspraken van Eddy Demarez: “Reflecteren over je eigen uitschuivers kan bijzonder leerzaam zijn”

Els

11 aug 2021

Thomas Detombe ken je misschien als vaste columnist voor Libelle Mama, waar hij tweewekelijks vertelt wat het vaderschap met hem doet. Vandaag wilde hij het zelf hebben over iets anders: de vrouwonvriendelijke en kwetsende uitspraken van journalist Eddy Demarez over de Belgian Cats. Thomas schrijft hier in alle kwetsbaarheid neer hoe dat hem zelf ook aan het denken zette.

Platte cafépraat

“Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen”, reageerde Chris Van den Abeele op de kwetsende uitspraken van Eddy Demarez. ‘Platte cafépraat’ komt immers overal voor. Moet elke man die zelf ooit uit de bocht ging zijn afkeuring dan maar inslikken? Zo geraken we nergens, natuurlijk. En blijft het oorverdovend stil. Want ik vrees inderdaad dat de seksistische uitlatingen van Eddy Demarez eerder regel dan uitzondering zijn.

Misschien is het omgekeerde nuttiger. Reflecteren over je eigen uitschuivers en in welke context ze tot stand kwamen, kan bijzonder leerzaam zijn. Net zoals de vraag wat die uitschuivers ten gronde vertellen over je houding ten aanzien van vrouwen en holebi’s.

“‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen’, wordt nu gezegd. Moet elke man die zelf ooit uit de bocht ging zijn afkeuring dan maar inslikken? Zo geraken we nergens, natuurlijk. En blijft het oorverdovend stil”

Ook ik bezondigde me ongetwijfeld al aan uitspraken die achteraf beschouwd niet door de beugel konden. Nog vaker lachte ik schaapachtig mee met aangebrande grappen van anderen. Vanuit onzekerheid, sociaal wenselijk gedrag of gewoon omdat ik stiekem iets grappig vond. Zo vertelde een goede vriend me onlangs hoe hij en z’n partner de huishoudelijke taken verdelen. Zijn partner is verantwoordelijk voor de was. “Als de wasmachine afgaat, roep ik onmiddellijk mijn vrouw”, schertste hij. “Zelfs al zit ik op dat moment op een stoel naast de piepende machine en bevindt zij zich op zolder. Het is háár departement. Ik zou trouwens niet weten wat ik met al die was aan moet.”

Hij meende niet letterlijk wat hij zei. Maar zijn punt was duidelijk en ik kon de absurditeit en ironie van de situatieschets wel smaken. Ik lachte, de derde aanwezige vriend ook. Op dat moment liepen we door een bos, sportschoenen aan. Niemand kon ons horen.

Maken we daarmee deel uit van de grote, onzichtbare ijsberg? Vermoedelijk wel. Maar er is ook die ironie. Ik zou bijna durven zeggen: de context. De vriend waarvan sprake neemt evenredig veel taken op in het huishouden waarnaar hij verwees. Hij steunt z’n partner in haar loopbaan en apprecieert vrouwelijke collega’s op de werkvloer om hun competenties en aardigheid, niet om hun ‘fuckability’.

“Alsof wat aan een toog gezegd en gedacht wordt, niet doorsijpelt naar andere levensdomeinen. Alsof we kwetsende toogpraat maar normaal moeten vinden”

Al die zaken gelden ook voor mezelf. Ik werk daarnaast bewust deeltijds zodat ik voldoende thuis ben voor de kinderen en huishoudelijke taken. Met m’n partner reflecteer ik open over onze rolverdeling in het huishouden. En of die voor verbetering vatbaar is. Omdat ik lang in de zorg- en welzijnssector werkte, had ik bijna altijd een vrouwelijke leidinggevende boven me. Nooit bij stilgestaan. Een leidinggevende is een leidinggevende. Maakt mij niet uit of die een rok of broek draagt. Tot slot hebben zowel mijn broer als mijn zus een partner van hetzelfde geslacht. Ik ben vooral blij dat ‘iemand’ hun pad kruiste, iemand die hen gelukkig maakt. Opnieuw: maakt niet uit of die een rok, broek of nog iets anders draagt.

En toch lachte ik mee met de wolven in het bos. Wat zegt dat over mezelf en de maatschappelijke tolerantie tegenover dat soort grappen? Medemensen omschrijven me consequent als empathisch, zorgzaam en actief reflecterend. Ik stel mezelf, m’n overtuigingen en m’n gedrag meer dan gemiddeld in vraag.

Misschien dienen deze ‘mopjes’ om de mannelijke machtspositie in stand te houden. En misschien houden óók de meer onschuldige varianten de ongelijkheid tussen man en vrouw in stand. Omdat ze de brede onderbouw vormen waarop extremere uitwassen kunnen groeien. Omdat ze het argument dat Eddy Demarez zich ‘slechts’ bezondigde aan toogpraat, mee helpen te legitimeren. Die laatste stelling is allesbehalve onschuldig. Het wekt de illusie dat er een waterdicht tussenschot staat tussen het café en de buitenwereld. Alsof wat aan een toog gezegd en gedacht wordt, niet doorsijpelt naar andere levensdomeinen. Alsof we kwetsende toogpraat maar normaal moeten vinden.

“Zeg niet: ‘Ik heb nooit de bedoeling gehad om je te kwetsen’, maar: ‘Ik had dit echt niet mogen zeggen, sorry. Vertel me alsjeblieft wat er zo kwetsend was, want ik wil hieruit leren.’ Ik hoop voor de Belgian Cats dat ze Demarez niet hoeven uit te leggen waarom zijn uitspraken zo kwetsend waren”

Anderzijds denk ik dat je voldoende ruimte moet blijven maken voor de specifieke interpersoonlijke en sociale context waarin uitspraken vorm krijgen. Zeker bij één-op-één-gesprekken zouden absolute voorschriften hun doel in veel gevallen voorbijschieten. Wat voor de ene persoon kwetsend is, kan voor de andere immers perfect door de beugel. Juist inschatten wat je tegen wie in welke context kan zeggen, is alleen mogelijk via zorgvuldige en continue afstemming. Durf dus te polsen naar hoe een als grap bedoelde boodschap aankomt. En durf je écht te verontschuldigen als het een slechte of ongepaste grap bleek te zijn. Zeg niet: ‘Ik heb nooit de bedoeling gehad om je te kwetsen’ maar: ‘Ik had dit echt niet mogen zeggen, sorry. Vertel me alsjeblieft wat er zo kwetsend was, want ik wil hieruit leren.’

Ik hoop voor de Belgian Cats dat ze Demarez niet hoeven uit te leggen waarom zijn uitspraken zo kwetsend waren. Wat hij zei kan geen enkele context, ook niet die van een café om 5 uur ’s ochtends, goedpraten.