Tieners na een scheiding: “We denken soms dat ze heel wat aankunnen, maar we mogen hen niet overschatten”
Een scheiding heeft altijd een impact op de kinderen, ook als het al tieners zijn. We denken soms dat het makkelijker is voor hen, omdat ze al wat ouder zijn. “Toch moet je hen blijven helpen”, zegt Liesbeth Devriendt, docent in de opleiding Gezinswetenschappen in Odisee en erkend familiaal bemiddelaar. “Ze lijken soms onverschillig, maar dat is niet altijd hoe ze zich vanbinnen voelen”
Tieners zitten sowieso in een verwarrende levensfase. Hoe beleven zij de scheiding van hun ouders en wat zijn de grootste uitdagingen?
Liesbeth Devriendt: “De tiener- en puberjaren zijn inderdaad erg speciaal. Tieners zijn bezig met de vorming van hun identiteit, maar kunnen vaak nog niet goed genuanceerd naar de dingen kijken, en zien alles nogal zwart-wit. Wij, ouders, zien hen groter worden en gaan er meteen ook vanuit dat ze heel wat aankunnen, zowel praktisch als emotioneel. We denken dat ze -als volwassenen in wording- kunnen praten over hun zorgen en wensen, maar het is belangrijk dat we hen hierin niet overschatten.
Onze jongeren mogen geen opdracht krijgen, zij zijn niet degenen die voor de ouders moeten zorgen of samen met de ene ouder boos zijn op de andere. Wij moeten hen blijven helpen, want ook al zie je het niet altijd aan je tiener, zo’n scheiding is erg ingrijpend. Ze kunnen soms stoer en onverschillig overkomen, maar dit is niet noodzakelijk wat ze vanbinnen voelen.”
Scheiding, een moeilijke boodschap voor tieners
Hoe leg je de beslissing dat jullie uit elkaar gaan het best uit aan tieners? Zij weten natuurlijk beter wat het inhoudt dan een kind van vijf…
Liesbeth: “Het is inderdaad anders om deze boodschap aan je tiener te brengen dan aan een kind van vijf jaar. Ik merk wel dat ouders dit met heel veel zorg willen doen. Ze willen de boodschap samen brengen, er voldoende tijd voor uittrekken en goed naar de kinderen luisteren. Soms twijfelen ouders wel over wat ze precies moeten zeggen. Het is belangrijk om te weten dat de kinderen de beslissing niet noodzakelijk moeten begrijpen, en je mag er zeker geen begrip voor vragen. Laat ze gerust kwaad zijn, ze hebben hier het recht toe.
Als ouder hoef je ook niet alles, of in detail, te vertellen waarom jullie uit elkaar gaan. Als je één reden geeft gaan de kinderen zich daar misschien op focussen en hopen dat het toch nog goedkomt. Spreek op voorhand goed af wat je wilt vertellen en breng wat je denkt dat je kind op die leeftijd aankan.”
Gaan jongeren zich nog meer afzetten tegen hun ouders, als gevolg van de scheiding? Hoe kun je blijven inzetten op die verbinding?
Liesbeth: “We weten dat jongeren op die leeftijd nog niet zo genuanceerd reageren, soms best heftig denken en dat ook zo uiten in hun gedrag en woorden. Ze gaan misschien op zoek naar een schuldige en geven misschien de schuld aan jou, want jij hebt hen die scheiding aangedaan. Dat mag je zeker verwachten en dat is ook niet erg, maar je moet wel opletten dat je er niet te snel conclusies uit trekt. We gaan ervan uit dat de loyaliteit van kinderen naar beide ouders, die ze hebben van bij de geboorte, ook blijft. Blijf dus geduldig en laat die boosheid toe. Laat je kind ook geen kant kiezen bij ergernissen en conflicten met de andere ouder. Dat geldt des te meer voor conflicten tussen de ouders onderling.
Verbinding houden is inderdaad erg belangrijk, en in het beste geval doe je dat door te praten. Is het moeilijk, wees dan gewoon aanwezig. Soms is het al genoeg om er te zijn, liefst heel dichtbij, zodat ze kunnen praten als ze willen. Vergeet ook niet dat oprecht zijn heel belangrijk is. Ga niet in de verdediging als je kind lelijke dingen zegt. Soms is het niet erg om dingen in het midden te laten en wat geduld te hebben, de kans bestaat dat ze er morgen anders over denken.”
Het belang van vrienden
Vriendschappen tussen tieners zijn op die leeftijd erg belangrijk, maar kunnen de jongeren ook bij hun vrienden terecht met hun problemen?
Liesbeth: Ik vind het geweldig als jongeren over de scheiding van hun ouders met hun vrienden kunnen praten. Ze mógen trouwens kunnen rekenen op hun vrienden, daarvoor zijn ze er ook. Om te luisteren als ze eens kwaad willen zijn op hun ouders en de chaos, op al de dingen die ze moeten oplossen. Het komt ook voor dat jongeren anderen gaan opzoeken die in dezelfde situatie zitten, die daardoor beter aanvoelen wat ze meemaken en waarmee ze ervaringen kunnen delen.
Soms willen ouders het liever binnenskamers houden of het zelf oplossen, maar misschien praat je kind op dat moment liever met een vriend of vriendin
Als ouder moet je aan je kind duidelijk maken dat ze dat mógen doen. Soms willen ouders het liever binnenskamers houden of het zelf oplossen. ‘Als er iets is, kom maar bij mij’ zeggen ze dan, maar misschien praat je kind op dat moment liever met een vriend of vriendin.”
Een scheiding betekent meestal ook in twee huizen wonen. En soms betekent dat ook een nieuwe school en de oude vrienden niet meer zo vaak zien…
Liesbeth: “Ik denk dat ouders hier ook enorm mee worstelen, want de ideale situatie om in dezelfde gemeente te blijven wonen, is vaak niet haalbaar. Misschien wil een van de ouders bij de grootouders wonen, of is de verhuis gerelateerd aan een nieuwe job of een nieuwe partner. Wees duidelijk en geef geen valse hoop. ‘We gaan ervoor zorgen dat er niet te veel moet veranderen’, is niet alleen vaag, je geeft ook aan dat het een kwestie is van je best doen, maar dat is niet altijd zo. Ik geloof oprecht dat als ouders in dezelfde gemeente zouden kunnen blijven wonen, ze dat zeker zouden doen.
Als je tiener vraagt om hem in het weekend toch naar zijn oude jeugdbeweging te brengen, probeer dat dan…
Als de kinderen kleiner zijn gaat het doorgaans makkelijker, maar voor tieners is het verdorie een uitdaging. Bespreek wat er haalbaar is, maar elke dag om vijf uur opstaan om toch naar dezelfde school te blijven gaan, is voor de meeste kinderen niet de beste oplossing. Probeer dat gemis te compenseren. Als je tiener vraagt om hem in het weekend toch naar zijn oude jeugdbeweging te brengen, dan probeer je dat, ook al is dat ver rijden. Op dat vlak mag de jongere wel iets verwachten van de ouder.”
Scheiding: twee huizen, andere regels
Tieners ontdekken ook hun grenzen, is het belangrijk dat ouders hierin op dezelfde lijn zitten? Of mogen er in twee verschillende omgevingen ook andere regels zijn?
Liesbeth: “Het is onvermijdelijk dat je in de twee huizen met andere regels werkt. Zelfs als je onder hetzelfde dak woont, kan het zijn beide ouders niet op dezelfde manier reageren. Het is soms ook een kans voor een ouder om volop te gaan voor zijn manier van opvoeden. Wees er een beetje meegaand in en onthoud dat zo flexibel zijn voor je tiener ook niet makkelijk is. Een belangrijk motto bij alle tieners, maar nog meer bij tieners met gescheiden ouders: choose your battles. En geef woorden aan de verschillen: ‘Ik weet dat het bij papa anders is, maar ik vind het toch belangrijk dat het hier zo gebeurt’.”
Mogen tieners over bepaalde dingen zelf beslissen?
Liesbeth. “Eigenlijk is het heel duidelijk: tot een kind achttien is, beslissen de ouders over de verblijfsregeling. In de overeenkomsten die ik opstel met de ouders vermelden we ook effectief dat het de ouders zijn die beslissen, maar dat ze hun kinderen zullen betrekken in deze afspraken, passend volgens hun leeftijd en maturiteit.
Het zijn de ouders die beslissen en de regie houden, maar uiteraard betrek je de kinderen in de afspraken
De ouders beslissen dat de jongere naar beide ouders blijft gaan. Stel dat je tiener opeens niet meer wil, kijk dan waar het probleem ligt. Door erover te praten en water bij de wijn te doen, vind je vast een oplossing. Vaak zijn het kleine dingen, zoals bijvoorbeeld de wisseldag, die het verschil kunnen maken. Het kan natuurlijk ook met een schoolkeuze, lange ritten, of met de nieuwe gezinssituatie bij de andere ouder te maken hebben. Ook dan is blijven praten erg belangrijk.”
Die plusmama of -papa, is dat éxtra moeilijk in de puberjaren?
Liesbeth: “Daar zijn al véél boeken over geschreven. Bij kleine kinderen zal de rol van een plusouder veel meer opvoedend zijn. Komt de plusouder in het leven van een jongere, dan is dat anders. Als ouders me vragen hoe ze er best mee omgaan, splits ik het liefst op: wat hoort bij de opvoeding en wat bij de huisregels? De opvoeding is voor de eigen ouder, maar het andere luik is voor beide partijen.
Wat er bij het ene en het andere luik hoort, dat moet je zelf bepalen. Voor de ene is het uur van thuiskomst een huisregel, voor iemand anders een deel van de opvoeding. Het feit dat je erover praat, geeft aan welke waarde het heeft binnen het gezin.”
Split, de podcast over scheiden voor jongeren
Er is nu dankzij de podcast meer aandacht voor jongeren met gescheiden ouders, wat vind je hiervan?
Liesbeth: “Ik vind het fantastisch! Het zijn verhalen waaruit jongeren kunnen halen wat ze nodig hebben. Het gaat niet altijd over problemen of oplossingen, soms vertellen ze ook gewoon hoe het eraan toegaat, zonder oordeel. Het zijn jongeren die bekendheid hebben, maar ze komen er zo gewoon in voor, en ook dat is belangrijk.”
In de podcast SPLIT nodigt Emma Bale telkens twee bekende gasten uit. Ze delen niet enkel een stuk taart, maar ook het verhaal van hoe zij de scheiding van hun ouders ervaren. Hier kun je alle afleveringen beluisteren.
Met dank aan Liesbeth Devriendt, erkend bemiddelaar in familiezaken.
Meer lezen:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!