Kinderen? Zo blijf je elkaar vinden in de ratrace

Door Goele Tielens

05 nov 2023

Tijdens de eerste fase van een relatie is er veel tijd om te daten, elkaar af te tasten en bewust tijd te maken voor elkaar. Maar na jaren samen en de ratrace van het leven, durft tijd voor elkaar er weleens bij in te schieten. Hoe blijf je elkaar toch vinden in de ratrace van het leven?

“Toen ik James leerde kennen, was het grote liefde”, aldus Sarah (38). “Wij waren echt gek op elkaar en op het leven. Van weekendjes weg tot grote reizen of simpelweg dansen in de tuin: het was altijd de grootste lol. Sinds we een bloeiende carrière en een druk gezinsleven hebben, lijken we elkaar uit het oog verloren”, vertelt ze. “Het is alsof we naast elkaar doorleven.” En ze is niet alleen. Een kleine rondvraag bij vriendinnen leert dat er veel tijd gaat naar werk en familiale en sociale verplichtingen.

Allemaal heel normaal volgens relatietherapeut Katrien Koolen. Ze is auteur, docent aan de hogeschool en heeft een praktijk waarin ze koppels begeleidt in relatietherapie. In haar nieuwe boek ‘Liefde in de tropenjaren’ geeft ze tips aan jonge ouders en normaliseert ze de relationele uitdagingen die ouders ervaren. “Je mag die ratrace zeker niet onderschatten: voldoen aan de maatschappelijke verwachtingen vraagt veel van onze tijd en energie. We hebben een carrière, een sociaal leven, reizen, een gezin… En eigenlijk staat de snelheid waarmee we leven om dat allemaal te verwezenlijken haaks op wat een relatie nodig heeft: vertragen, tijd nemen om te verbinden en elkaar telkens terugzoeken. Cliënten vragen zich dan soms af of ze wel bij elkaar passen, vaak is dat wel het geval, maar is het een kwestie van tijd vinden om elkaar te blijven vinden.”

Onze maatschappelijke verwachtingen staan haaks op wat een relatie nodig heeft. We leven ontzettend snel, terwijl een relatie vertraging en diepgang nodig heeft

Liefde in de tropenjaren

Volgens Sarah werd het allemaal erger toen er kinderen kwamen. “Nu lijkt er helemaal geen tijd meer voor romantiek”, zegt ze. En ook dat herkent Katrien Koolen van in haar praktijk. Ze begeleidt heel wat koppels met kinderen omdat net zij het moeilijk vinden om elkaar te blijven vinden in die ratrace. Dat boek komt dus als geroepen.

Katrien Koolen: “Er zijn tal van boeken over opvoeden en hulp bij kinderen. Ik merkte dat heel wat cliënten vragen hadden over hun relatie na kinderen, dus ik ging op zoek naar boeken. Maar dat viel tegen: ik vond ik enkel een tweedehands Amerikaans boek uit 1999. Omdat er zoveel reacties kwamen op mijn posts via sociale media, besloot ik er zelf een te schrijven.

Want we mogen tijdens het opvoeden onze relatie niet uit het oog verliezen. Die ouderschapsboeken zijn handig en bieden houvast, maar ze hebben vaak het onbedoelde neveneffect dat de druk op het ouderschap nog groter wordt: ouders verwachten nóg meer van zichzelf. Daardoor leiden de verschillen tussen partners soms tot conflicten, en kan de partnerrelatie helemaal ondergesneeuwd raken.

Onze partnerrelatie is het fundament van ons gezin. Dat staat of valt met een koppel dat veerkrachtig is en de hordes van het ouderschap samen weet te overbruggen. Het mooie aan samen een kind opvoeden, is net dat je op elkaar kunt leunen en dat er emotionele troost is als het eens moeilijk is of als je het even niet weet.”

Je begeleidt heel wat koppels. Wat zijn problemen of vragen die je vaak terug hoort?

“Dat is uiteenlopend. Van ‘we hebben verschillende opvoedingsstijlen en ik voel me niet gesteund’, tot ‘er is geen tijd meer voor elkaar’. Eigenlijk komt het steeds op hetzelfde neer: een van de partners of beide partners missen een gevoel van verbinding of ze hebben het gevoel er alleen voor te staan.

Dat er discussies komen omdat partners verschillend zijn of tegengestelde meningen hebben, is overigens normaal. Die verschillen overbruggen is het levenswerk van elk koppel. En in iedere levensfase duiken er weer nieuwe verschillen op. Onlangs had ik een jong koppel bij me, ze raakten er niet uit op welke plaats ze hun huis wilden kopen: ‘dichtbij mijn ouders of toch dicht bij de jouwe?’

Bij oudere mensen kan dat gaan om een verschil in gezondheid: terwijl de een nog vaak wil bewegen, kan de ander dat misschien niet meer. Je zou dan kunnen zeggen: ik zoek een partner die wel nog kan ik wat ik kan, zodat de verschillen veel kleiner zijn. Óf je kiest ervoor om een brug te slaan en een manier te vinden om met die verschillen om te gaan.

Het boek is gericht op ouders omdat die levensfase vaak voor het eerst grote verschillen blootlegt. Dat is normaal: je beleeft een intens proces, elk op je eigen manier. Het gaat om hetzelfde kind, en je doorgaat het dan wel tegelijkertijd, maar met je eigen emoties en je eigen gedachten erover. Dan worden verschillen duidelijk. ‘Opeens blijkt mijn partner toch niet de mama die ik me had ingebeeld’ of ‘ik wil een andere opvoedingsstijl dan hij’ bijvoorbeeld. En dan moet je elkaar dus blijven vinden daarin.”

Het levenswerk van een koppel? Elkaars verschillen overbruggen. In iedere levensfase duiken er weer nieuwe verschillen op

Zijn het die verschillen die ervoor zorgen dat koppels uit elkaar groeien?

“Voor een stuk wel. Als mens zijn jullie constant in evolutie. Bovendien moet je ook rekening houden met de veranderende context waarin jullie functioneren: familie, vrienden, ons werk en de collega’s… Ze hebben stuk voor stuk een invloed op wie jullie zijn en welke keuzes jullie maken. Dat die keuzes binnen een relatie soms verschillend zijn, is normaal. Net zoals het feit dat je elk met andere dingen bezig bent: het werk, hobby’s… Het is logisch dat jullie wegen niet steeds gelijklopen.

Net daarom is het belangrijk op regelmatige basis te zorgen dat jullie wegen wel kruisen. Dat hoeven geen grootste inspanningen te zijn. Gewoon een update geven over jezelf is al mooi: zeggen waarmee je bezig bent, wat er speelt of wat je hebt meegemaakt. En vervolgens ook luisteren naar je partner. Pas als je niet meer begint te zoeken naar je partner omdat jullie ideeën en bezigheden zo ver uit elkaar liggen, gaat het mis.”

Verbinding maken als koppel

Je bent zelf openhartig en vertelt over twijfels en angsten in het boek. Dat de expert zelf struggelt, bewijst hoe moeilijk het is. Kun je jezelf voorbereiden op de komst van kinderen?

“Je zult vooraf nooit volledig begrijpen wat er gaat gebeuren, simpelweg omdat je het je niet kunt voorstellen. Maar dat is ook niet nodig. Zelfs als je mijn boek leest en op voorhand veel gesprekken hebt over het ouderschap, weet je niet hoe het uiteindelijk zal zijn. Je kunt er niet van uitgaan dat je gewapend bent tegen de hobbels die je onderweg tegenkomt.

Bovendien geeft té veel voorbereiden een vals gevoel van houvast. ‘Zijn we dan geen goed koppel?’, vragen stellen zich af als ze voor nieuwe uitdagingen staan waarop ze het antwoord niet weten. Maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Dat geldt bij die boeken rond opvoeding ook zo. Je kunt je vooraf inlezen en inprenten hoe je alles gaat aanpakken, maar als je kind dan toch niet doet wat je verwacht, wil dat niet zeggen dat je een slechte ouder bent. Al voelt dat helaas wel vaak zo.

Veel koppels voelen die uitdagingen in de tropenjaren, maar maken bewust verbinding en vinden elkaar zo terug in dat drukke leven. Veel ruziën staat niet noodzakelijk gelijk aan ‘een slecht koppel’ of ‘een relatiecrisis’. Dat geldt ook voor mensen zonder kinderen. Het betekent dat het even moeilijk is, en dat iets in jullie relatie zorg nodig heeft.”

Als ouder kom je in een zorgmodus terecht: je kind komt op de eerste plaats. Dat is een gezonde reflex. Maar gooi daar nog wat hormonen en slaaptekort bij en je hebt de perfecte cocktail voor conflicten

De grote vraag: hoe maken we die verbinding dan?

“Simpelweg door elkaar te gaan zoeken. Ga eens even na: hoeveel keer per dag zoek je elkaar bewust op? Dat is vaak weinig. Ik trap daar zelf ook nog steeds in, hoor. Als ik thuiskom en ik zie mijn partner in de tuin werken, kan ik vanop afstand roepen ‘he, wat eten we straks?’ of zelfs gewoon naar binnen gaan zonder hem te begroeten. Maar ik kan ook even naar hem toe wandelen, hem in zijn ogen kijken en vragen hoe zijn dag was en wat hij graag wil eten. Op die manier maak ik meteen verbinding. Ik zoek hem op, ik ga letterlijk nabij.

Wanneer we die nabijheid niet zoeken en vanop afstand roepen ‘wat wil je eten?’ stelt mijn partner zich misschien vragen: ‘is er iets mis?’ of ‘is ze boos dat ik niet voor het eten heb gezorgd?’ Terwijl dat helemaal niet het geval is. Vanuit afstand ontstaan er misverstanden.

We worden verleid om in snelheid te gaan en hard te leven. Als er kinderen zijn wordt dat nog versterkt: je komt in een zorgmodus terecht en zet de kinderen op de eerste plaats. Dat is natuurlijk een goede reflex, maar gooi daar nog wat slaaptekort en hormonen bij, en je hebt de perfecte cocktail voor conflicten. Het is een periode waar je door moet, er is geen gouden tip om wel goed te slapen en meer rust te hebben. Het kan al verbindend werken om elkaar te zeggen hoe zwaar het is en hoe jammer je het vindt dat er nu weinig tijd is voor elkaar. Dat is iets klein, maar je hebt als partner niet het gevoel er alleen voor te staan.”

Het ouderschap komt met uitdagingen en er is geen gouden tip, maar het werkt verbindend als je dat tegen je partner kunt zeggen, en voelt dat je er samen in staat

Moeten we uit de ratrace?

“Het kan goed zijn om je huidige situatie in vraag te stellen. Ik begeleid een heel ambitieus koppel, ze hebben uitdagende jobs en veel stress. Als ze thuiskomen, zorgen de kleinste vragen voor korte reacties, met intense ruzies tot gevolg. Dat ligt niet aan het koppel, maar wel aan het feit dat ze ook maar hun hoofd boven water proberen te houden. Tegen zo’n mensen zeg ik dan eerlijk dat het normaal is dat ze in deze omstandigheden een korte lontje hebben en boos worden op elkaar, dat is wat het leven met hen doet. Soms geeft dat een mooie opening voor een koppel om stil te staan bij de intensiteit van hun dagelijks leven en aanpassingen door te voeren.

Maar zelfs als de situatie veranderen niet mogelijk is, helpt het ook dan weer om het te bespreken met elkaar: ‘sorry, hè, het is zo hectisch, maar ik zie je wel’. Dirk De Wachter zegt dat ook zo mooi: ‘er gewoon zijn, is al genoeg’. Het geeft zoveel troost om er simpelweg te zijn voor elkaar, we moeten niet noodzakelijk op zoek naar een oplossing, die is er simpelweg niet altijd.”

Huishouden en beslommeringen

Sarah vindt het vooral zwaar omdat ze het gevoel heeft dat het grootste deel van het takenpakket op haar schouders rust. “Ik moet zorgen dat er voldoende pampers zijn, ik let erop dat de facturen van de crèche betaald zijn en ik koop nieuwe kleertjes als dat nodig is.”

Katrien Koolen: “Iedere situatie is natuurlijk anders, maar vaak doen we onzichtbare dingen voor elkaar. Terwijl zij instaat voor die beslommeringen zorgt James misschien dat de vuilniszakken buiten staan of dat de tuin er netjes bijligt.

Bovendien is er meestal eerder een onderliggende boodschap: zou het kunnen dat Sarah gewoon gezien wil worden? Ik hoor de vraag rond de taakverdeling regelmatig. Als de andere partner dan aangeeft vaker aan de schoolpoort te zullen staan of taken wil overnemen, blijkt dat meestal toch niet de bedoeling. Wat ouders eigenlijk zoeken, is erkenning voor het werk dat ze doen. Ze willen dat hun partner ziet hoeveel ze doen voor het gezin, en af toe een complimentje krijgen of horen dat hun partner dankbaar is. Die kleine tekens van betrokkenheid zorgen dat het gevoel van eenzaamheid doorbroken wordt.”

Lees ook: ‘Ik ben zo eenzaam… met jou. Wat kun je doen tegen eenzaamheid binnen je relatie?’

Vaak geeft een van de partners liever geen taken uit handen, maar willen ze gewoon erkenning voor wat ze doen. Ze willen zich gezien voelen

Passie & spannende dates

Dat er geen spannende dates meer zijn, hoeft geen probleem te vormen?

“Neen, dee eerste jaren dat er kinderen zijn, is daar weinig ruimte voor. Veel koppels hebben bovendien een te geromantiseerd beeld van de liefde. Een goede relatie is zoveel meer dan wilde seks of intense verliefdheid. Het is een kwestie van elkaar blijven zoeken, verbinden en er zijn voor elkaar.

Van zodra er terug ruimte komt, en je nog eens een babysit kunt inschakelen, kun je samen wel weer de wereld gaan ontdekken. En die prikkels van buitenaf zijn dan heel leuk. Maar als je in die tropenjaren de energie niet vindt om dates te plannen, wil dat niet zeggen dat jullie geen goede relatie hebben.”

Dat seksleven verandert ook compleet wanneer er kinderen zijn.

“En vaak al voor die kinderen er zijn. Als koppels zwanger proberen te worden, krijgt seks een functionele betekenis: jullie proberen een kind te krijgen, en het plezier verschuift meer naar de achtergrond. Nadat kinderen er zijn, moet je aan seks terug een plezante betekenis koppelen, en dat gaat niet in in een vingerknip.

Zie het als een mooie kans om jezelf echt te leren kennen als seksueel wezen, als jongere sta je daar meestal niet bij stil. Nu is het interessant om te bekijken wat seks precies is voor jou en wat je nodig hebt. Ik hoor vrouwen regelmatig zeggen dat ze seks pas leuk vinden als ze het aan het doen zijn, maar dat ze er vooraf niet zo mee bezig zijn. Ze hebben tijd nodig om zin te krijgen en zijn niet meteen klaar voor actie als hun partner initatief neemt. Doodnormaal: enerzijds hebben de meeste vrouwen voorspel nodig, anderzijds zijn er zoveel taken die onze aandacht vragen en ons dus afleiden van seks.

Als ik over die opwarmtijd en over seks praat in de praktijk, gebruik ik weleens metaforen: seks hebben gaat niet enkel om het vliegen in de lucht, maar ook om de landingsbaan. Die wordt veel langer, máár kan minstens even plezant zijn. Dat gaat over seksuele energie uitspelen, letterlijk of figuurlijk naar elkaar knipogen en aan elkaar laten weten dat je elkaar aantrekkelijk vindt. Die landingsbaan moet niet noodzakelijk betekenen dat je dadelijk zal vliegen: je kunt later wel zien of je opstijgt of niet, maar dat plezier op de landingsbaan heb je alvast gehad. Vaak wordt dat nog wat onderschat: maar dat spel vooraf is al drie vierde van het verhaal. Het is dus goed om ook seks en de nood aan die ‘opwarmtijd’ bespreekbaar te maken.”

In iedere actie en vraag zit meestal een onderliggende vraag en emotie. Door elkaars boodschappen te leren kennen, kunnen koppels zorgzamer omspringen met elkaar

Het is niet voor iedereen even gemakkelijk om gesprekken over emoties of seks te voeren?

“Dat klopt. En er zijn verschillende manieren om iets te uiten. Ik denk aan een koppel waarbij de vrouw uit een prestatiegericht gezin komt met weinig ruimte voor emoties. Als zij vraagt aan haar man om samen het tuinhuis op te ruimen, is dat eigenlijk haar manier om te zeggen dat ze hem mist of dat ze samen iets wil doen. Wanneer die man in kwestie zegt dat hij geen tijd heeft, is dat voor haar moeilijk. Dat lijkt dan banaal te zijn – dat stomme tuinhuis – maar voor haar is het een vorm van afwijzing. Door dat duidelijk te maken, kunnen ze beter op elkaar inspelen. Door elkaars onderliggende boodschappen beter te begrijpen, kunnen ze de liefde zien in de vragen die ze stellen, en zorgzamer omgaan met elkaar.

En vind je het echt moeilijk om in de diepte te gaan en te praten, durf dan naar een therapeut te stappen en hulp te vragen. Daar kun je bewust inzoomen op schijnbaar banale zaken als een tuinhuis dat opgeruimd moet worden of het huishouden dat blijft liggen, maar waar meestal een onderliggende boodschap is. Relatietherapie wil overigens niet zeggen dat je in een relatiecrisis zit. Eigenlijk neem je bij die therapeut de tijd om wél even te vertragen, iets wat we allemaal misschien wat vaker zouden moeten doen.”

Tips van Katrien om elkaar te blijven vinden:

Hebben jullie een kinderwens? Het ouderschap start al vanaf het moment dat je zwanger bent of probeert zwanger te worden. Het is goed om dan al bewust verbinding te zoeken. Dat kan door vragen te stellen als ‘hoe kijk jij naar het ouderschap?, ‘welke verwachtingen heb jij?’, en ‘wat denk jij dat het met onze relatie zal doen?’
Stel regelmatig open vragen: vaak krijg je antwoorden die je niet verwacht, en het is mooi om verrast te worden door je partner. (Hier ontdek je enkele vragen die je kunt stellen.)
Neem tijd om te vertragen: kleine momenten die je gebruikt om toenadering te zoeken.
Sta stil bij wat je partner voor je doet en benoem dat regelmatig. Het doet zoveel om erkenning en dankbaarheid te krijgen.
Wees er voor elkaar zonder oplossingen te bieden. Het is oké dat een van jullie twee soms verdrietig is of het even moeilijk heeft. Voor velen is het dan verleidelijk om oplossingen te gaan zoeken, maar dat is niet nodig. Het is gewoon genoeg om er te zijn, te luisteren en een lieve knuffel te geven.
Gebruik het boek samen: leg het af en toe weg en praat er samen over of ga er samen mee aan de slag. Verbinding vind je bij elkaar, en niet in het boek, dat biedt enkel de handvaten.

Katriens boek ‘Liefde in de tropenjaren’ is uitgegeven door Lannoo en hier te koop.