Jouw rekening of de mijne? 5 koppels open en eerlijk over hun financiën

Geld en relaties. Daar kun je boeken over schrijven. Vijf koppels vertellen hoe zij hun financiën regelen. Twee experts geven tips en waarschuwen voor valkuilen, voor je relatie en voor je portemonnee.

Rita (59) en Luc (65) houden hun rekeningen al 25 jaar strikt gescheiden

• 25 jaar samen.
• Getrouwd met scheiding van goederen.
• Luc heeft een zoon van 36 uit een eerder huwelijk. Samen hebben ze een dochter van 24 jaar.
• Hebben elk een aparte zicht- en spaarrekening en geen gemeenschappelijke rekeningen.

“Als ik naar de winkel ben geweest, noteer ik de uitgaven in onze app Tricount. Op het einde van de maand geeft de app aan wie wie nog moet betalen”

Rita: “Toen ik Luc leerde kennen, was ik 34 en woonde ik al verschillende jaren alleen. Ik was gewend aan een zekere zelfstandigheid en wilde die ook bewaren. Het idee dat ik aan mijn man toestemming zou moeten vragen als ik duurdere verzorgingsproducten of een nieuwe smartphone kocht, daar gruwelde ik van. Van bij het begin was dus duidelijk: kleding en extraatjes of luxeproducten betaalt ieder apart. En het onderhoudsgeld en de schooltoelage van Lucs zoon nam hij vanzelfsprekend ook voor zijn rekening.

Natuurlijk heb je als koppel ook een reeks gemeenschappelijke uitgaven: de vaste kosten zoals verzekeringen of de elektriciteitsrekening, maar ook gezamenlijke reizen, cadeaus voor familie of etentjes met vrienden. Die betalen we van onze individuele rekening zoals het uitkomt en verrekenen we achteraf. In het begin hielden we daarvoor onze uitgaven en kassaticketjes bij en op het einde van elke maand rekenden we uit wie wat had betaald en wie wat nog te goed had. Tegenwoordig gaat dat allemaal minder omslachtig.

Als ik naar de winkel ben geweest voor boodschappen, noteer ik dat meteen in onze gedeelde app Tricount. Da’s een automatisme. En op het einde van de maand geeft de app aan wie wie nog moet betalen. Voor ons werkt dit perfect. We krijgen alles samen betaald en behouden onze zelfstandigheid. Zo wil ik volgend jaar, als ik 60 word, graag een paar weken naar Italië voor een intensieve taalcursus. Dat kan zonder enige discussie omdat ik daar zelf voor heb gespaard. Ik merk trouwens dat onze kinderen het ook een goed systeem vinden. Intussen staan ze op eigen benen, maar allebei passen ze het toe in hun eigen gezin.”

Dit zegt de relatietherapeut

Rika Ponnet: ”Het verhaal van Rita en Luc toont hoe onze maatschappij evolueert. Vroeger trouwde je op een moment dat je geen cent had en vanaf nul samen je leven moest opbouwen. Daarbij waren man en vrouw wederzijds van elkaar afhankelijk, de ene voor het inkomen, de andere voor het huishouden en de opvoeding van de kinderen. Als koppel vormde je samen één economische entiteit.

Vandaag is ieder individu op zich een economische entiteit, met elk een eigen inkomen en vaak ook al een eigen leven zoals bij Rita het geval was. Het is niet meer dan logisch dat die individualiteit niet zomaar ‘oplost’ als je in een relatie stapt. Dat Rita en Luc alles strikt gescheiden houden is dus geen kwestie van wantrouwen, zoals dat voor een buitenstaander misschien kan aanvoelen. Het toont enkel aan hoeveel waarde ze hechten aan autonomie. Het is een spiegel van hoe ze in elkaar zitten. Ze hebben een strikte afbakening van ‘jij’ en ‘ik’ nodig om zich veilig te kunnen voelen. Net die begrenzing zorgt ervoor dat ze zich beter kunnen verbinden met de ander.”

Tina (25) en Gilles (25) hebben zowel aparte rekeningen als een gemeenschappelijke

• 3 jaar samen.
• Feitelijk (dus niet wettelijk) samenwonend.
• Geen kinderen.
• Hebben één gemeenschappelijke zichtrekening en elke een aparte zicht- en spaarrekening.

“We storten nu maandelijks elk een bedrag op onze gemeenschappelijke rekening. Hoeveel is afhankelijk van ieders loon”

Tina: ”Gilles en ik wonen sinds mei samen. Sindsdien delen we dus een hoop vaste kosten, maar om al ons spaargeld meteen samen te gooien, vinden we het wat vroeg. Noem het een soort veiligheidsmechanisme om toch nog elk onze eigen rekening te behouden. We storten nu maandelijks elk een bedrag op onze gemeenschappelijke rekening. Hoeveel dat bedrag is, is wel afhankelijk van ieders loon. Op dit moment verdienen we ongeveer evenveel, maar door altijd hetzelfde percentage van ons loon af te staan, dragen we ook in de toekomst elk bij naar eigen vermogen. Veel onduidelijkheid is er bij ons niet: alles wat we samen verbruiken – eten, poetsproducten, de huur – gaat van de gemeenschappelijke rekening en alles wat we individueel gebruiken – van kledij tot onze gsm-rekening – betalen we apart. Lukt prima zo!”

Dit zegt de relatietherapeut

Rika Ponnet: “Hoe Tina en Gilles hun zaakjes regelen is de meest gangbare manier om samen te leven vandaag. De gemeenschappelijke rekening verwijst naar het wij-verhaal dat ze samen aangaan, terwijl de aparte rekeningen het belang van een zekere individualiteit binnen die relatie aantonen. Dat ieder bijdraagt volgens eigen vermogen voelt het meest rechtvaardig. Iedereen doet proportioneel evenveel inspanning voor dat wij-verhaal.”

Annick (39) en Sam (32) vormen een nieuw samengesteld gezin en betalen alles met een gemeenschappelijke rekening

• 8 jaar samen.
• Getrouwd in gemeenschap van goederen.
• Annick heeft twee kinderen van 12 en 15 uit een eerdere relatie. Samen hebben ze een zoontje van 2.
• Hebben één gemeenschappelijke spaar- en één gemeenschappelijke zichtrekening en dus niets apart.

“Door alles in één pot te gooien, vermijd je ook discussies. Alles is van ‘ons’, dus je moet niet voortdurend overleggen wie wat moet betalen”

Annick: ”In het begin van onze relatie werkten we – zoals zovelen – met aparte én een gemeenschappelijke rekening, maar toen al stortten we daar evenveel op. Ook al waren mijn kinderen er week om week terwijl Sam toen nog geen kinderen had. Zijn standpunt was duidelijk: ik kies voor jou, en daar horen je kinderen bij.

Bij de aankoop van ons huis – in 2013 – hebben we daar al ons spaargeld in gestoken waardoor we vanzelf weer vanaf nul begonnen te sparen. Op dat moment zijn we overgeschakeld naar één gemeenschappelijke rekening. Voor veel mensen lijkt dit vreemd, zeker bij een nieuw samen gesteld gezin. De meesten maken een onderscheid: dit is van mij, dit is van jou en dit is van ons. Maar dat is net een onderscheid dat we niet willen maken. Ook niet ten opzichte van de kinderen. Door alles in één pot te gooien, vermijd je ook discussies. Alles is van ‘ons’, dus je moet niet voortdurend overleggen wie wat moet betalen. Alleen grote aankopen worden natuurlijk afgetoetst. Dat is niet meer als normaal.”

Dit zegt de relatietherapeut

Rika Ponnet: ”Voor mensen die wél graag hun rekeningen gescheiden houden, kan het verhaal van Annick en Sam beklemmend lijken, maar bij hen is duidelijk dat je met één gezamenlijke pot toch ook vrijheid van besteding kan hebben. Het is interessant te merken dat bij Annick en Sam het gevoel van veiligheid en helderheid net zit in het delen van alles, terwijl we eerder zagen bij Tina en Gilles dat zij diezelfde waarden vonden in het scheiden van hun zaken. Het bewijst dat er geen juist of fout is in hoe je de zaken regelt, zolang je als koppel op dezelfde lijn zit.

Als je bij Annick en Sam puur naar de aantallen kijkt, lijkt er trouwens een onevenwicht te zijn in hun relatie. Sam betaalt evengoed mee aan kinderen die niet van hem zijn. Ook dat zou bij sommige mensen alarmbellen doen rinkelen. Maar Sams visie is helder: ik kies voor Annick en dat is een totaalpakket. Dat wijst gewoon op een heel groot hart. Het moet niet altijd complex of problematisch zijn.”

Monique (44) ging minder werken voor het gezin, maar kwam erachter dat haar man Jo (47) intussen een geheime spaarrekening opbouwde

• 16 jaar samen.
• Tot voor kort feitelijk samenwonend, sinds enkele maanden zijn ze uit elkaar en wonen ze apart.
• Monique en Jo hebben drie meisje van 13, 11 en 9.
• Elk een eigen rekening waarop ze beiden volmacht hadden en die ze in de praktijk dus gebruikten als gemeenschappelijke rekeningen. Jo hield er nog een aparte spaarrekening op na.

“Ik ging ervan uit dat hij geld aan de kant zette voor ons gezin. Alleen spaarde hij blijkbaar voor zijn eigen appeltje voor de dorst”

Monique: ”Sinds de geboorte van ons derde kindje werk ik halftijds. Omdat Jo voor zijn werk vaak naar Londen moet, kregen we onze beide jobs niet meer gecombineerd met ons gezin. Dat was een gezamenlijke keuze. Dat ik minder verdiende, leek geen probleem. Ik gebruikte mijn eigen kaart voor alle gezinskosten en als ik in het rood ging, zette ik 500 euro over van Jo’s rekening naar de mijne. Wat overbleef spaarde Jo voor ons, zo zag ik dat.

Ik wist vaag wel dat hij een tijdje geleden een nieuwe rekening had geopend, ik zag maandelijks een bedrag van zijn zichtrekening gaan, maar ook toen ging ik ervan uit dat hij geld aan de kant zette voor ons gezin. Alleen spaarde hij blijkbaar voor zijn eigen appeltje voor de dorst. Als Jo eerlijk was geweest, had ik er geen punt van gemaakt dat hij voor zichzelf wilde sparen. Maar dat hij het moedwillig achterhield en mij zo de kans onthield hetzelfde te doen, hakt er diep in. Er waren nog meer spanningen hoor, die tot de scheiding hebben geleid. Maar doordat we niet getrouwd waren en ik al onze gezinskosten met mijn eigen rekening heb betaald, sta ik financieel veel zwakker. Ik ben gewoon nooit bezig geweest met het idee dat het ooit mis zou gaan… Ik troost me nu met het besef dat ik er tenminste voor de kinderen ben geweest. Dat neemt niemand me meer af.”

Dit zegt de relatietherapeut

Rika Ponnet: ”Een geheime spaarrekening is helaas niet uitzonderlijk. Uit Brits onderzoek blijkt dat 1 op 10 Britten met een vaste partner een geheime rekening heeft voor als het misloopt. ’Een appeltje voor de breuk’. Natuurlijk zegt dat iets over het vertrouwen dat die persoon heeft in zijn of haar relatie. Dat betekent trouwens niet dat je er altijd van uit moet gaan dat je partner één van die tien is, maar ik verschiet ervan hoe nonchalant mensen met hun toekomst omspringen. In mijn praktijk zie ik mensen die hun job opzeggen en zichzelf financieel volledig afhankelijk maken van anderen, maar dit heeft niet alleen financiële gevolgen. Het heeft ook een impact op de verhoudingen binnen de relatie, op je zelfbeeld en hoe men zich kan ontplooien als mens.

Monique ging ervan uit dat haar relatie voor altijd zou duren en dat mag, maar het is belangrijk dat je ook op eigen benen kunt staan als dat niet het geval is. De praktijk leert ons uiteindelijk dat een op drie huwelijken en een op twee samenleefrelaties toch strandt en het is belangrijk om daar ook tijdens je relatie aandacht voor te hebben. Dat ter sprake brengen, hoeft ook helemaal niet bedreigend te zijn. Als je partner het goed met je voor heeft en je graag ziet, vindt die het ook belangrijk dat jullie zaken duidelijk geregeld zijn en dat jullie het allebei goed hebben als er hindernissen op jullie pad komen. Iets feitelijks als het regelen van de financiën kan op die manier jullie liefde voor elkaar net onderstrepen.”

Gwendolyn (34) en Toon (35) hebben een verschillend uitgavenpatroon. Sinds kort houden ze hun rekeningen daarom apart

• Hadden acht jaar een relatie, gingen daarna uit elkaar, maar beseften na een half jaar dat ze toch samen verder wilden. Intussen zijn ze weer vier maanden bij elkaar.
• Feitelijk samenwonend.
• Toon heeft een zoon van 11 uit een vorige relatie, samen hebben ze een zoon van 6.
• Voor de breuk hadden ze enkel gezamenlijke rekeningen. Nu houden ze alles apart.

“Geld was echt een pijnpunt in onze relatie. Toon is heel gierig, terwijl ik af en toe wel iets extra’s wilde doen”

Gwendolyn: ”Toen Toon en ik na een breuk van zes maanden beslisten om er weer samen voor te gaan, zijn we een paar keer uitgebreid aan tafel gaan zitten om alle pijnpunten in onze relatie grondig onder de loep te nemen. Eén ervan was geld; door de schulden uit zijn vorige relatie die ik mee afbetaalde, maar ook door ons verschillend uitgavepatroon: Toon was heel gierig, terwijl ik af en toe ook wel eens iets extra’s wilde doen.

We waren het er allebei over eens dat we niet in dezelfde val wilden trappen en besloten bij onze nieuwe start om al onze rekeningen voortaan apart te houden. Het huurcontract en al onze nutsvoorzieningen stonden intussen op mijn naam en dat willen we ook behouden. Toon stort daarom aan het begin van elke maand de helft van deze gezamenlijke kosten op mijn rekening. Ook wat de kinderen betreft hebben we duidelijke afspraken gemaakt: Toon bekostigt alles van zijn zoon uit zijn vorige relatie (staat bij hem ten laste) en ik betaal alles van onze zoon (staat bij mij ten laste). Het gaat dan vooral over de ‘officiële’ kosten (schoolkosten, buitenschoolse opvang,…). Wat betreft kleding of speelgoed wisselen we gewoon wat af. We wonen tenslotte allemaal onder één dak en vormen een – weliswaar samengesteld – gezin. Maar dat we de rekeningen op die manier gescheiden houden werkt voor ons het beste.”

Dit zegt de relatietherapeut

Rika Ponnet: ”Het verhaal van Gwendolyn en Toon illustreert hoe een verschillende visie op geld en een verschillend bestedingspatroon zo’n discussiepunt kan worden dat het zich ook uitbreidt naar andere domeinen. Het gaat om meer dan de centen: om elkaar iets gunnen, om hoe je naar de ander en zijn verleden kijkt. Sommige koppels groeien doorheen de jaren naar elkaar toe: de ene wordt wat makkelijker met geld, de andere denkt iets meer na dan voordien. Bij Gwendolyn en Toon lukte dat niet, maar ze omarmden elkaar ondanks hun verschillen en zochten een regeling tot het wél werkte.

Dat Toon nog schulden meedraagt uit zijn vorige relatie maakt het er niet makkelijker op. Zodra er spanningen zijn met exen – of dat nu gaat om geld of om iets anders – sluipen die onvermijdelijk ook het nieuw samengesteld gezin binnen. Daar zoals Gwendolyn en Toon toch een weg in vinden, vraagt vaak sterke benen om op te staan.”

Hoe regel je de geldzaken?

’Welk systeem werkt praktisch gezien het beste voor ons?’ En ‘Wat gebeurt er bij een scheiding?’ Met die vragen in het achterhoofd bepalen de meeste mensen hoe ze hun geldzaken regelen. Maar welk systeem je kiest, bepaalt ook hoe je gezin beschermd is als iemand sterft. Bart Chiau, professor economie aan de UGent, zet op een rij waar je best aan denkt.

… als je feitelijk samenwoont

• Omdat je wettelijk niet beschermd bent, zet je best zelf iets op papier. Dat kan gratis via een onderhands samenlevingscontract of via de notaris. In het laatste geval gaan er wel kosten mee gepaard (zo’n 300 tot 500 euro), maar is er achteraf minder discussie mogelijk. De notaris kan je bovendien advies geven in hoe je alles formuleert. Daarin kun je zo gedetailleerd gaan als je zelf wilt. Wie heeft volmacht op welke rekening? Welk percentage storten jullie naar een gemeenschappelijke rekening? Relevant voor als je ooit geconfronteerd wordt met schuldeisers: wie heeft wat bijgedragen tot de gemeenschappelijke rekening (bijv. 50-50 of 60-40)? Je kunt zelfs een tijdelijke alimentatie inbouwen in geval van scheiding omdat de ene minder inkomen heeft opgebouwd door voor de kinderen te zorgen.
• Als je komt te overlijden is je partner geen wettelijke erfgenaam. Je kunt dit bij de notaris wel laten aanpassen in een testament (kostprijs: tussen de 300 en 500 euro). Een andere mogelijkheid is om een overlijdensverzekering af te sluiten bij een verzekeringsmakelaar waardoor je partner na je overlijden een bedrag krijgt uitgekeerd.

… als je wettelijk samenwoont

• Ook dan is het niet slecht om een samenlevingscontract op te stellen om eventuele discussies achteraf te vermijden. Als je wettelijk samenwoont kan dit niet onderhands en moet het via de notaris gaan.
• Je partner is maar beperkt erfgenaam: hij of zij mag vrij gebruik maken van jullie woning en inboedel (en krijgt dus het vruchtgebruik), maar niet van je spaargeld. Wil je dat je partner hier wel recht op heeft, dan regel je dit op voorhand best via een testament of een overlijdensverzekering.

… als je getrouwd bent onder het wettelijk stelsel

De erfenis is wettelijk geregeld: je kinderen worden voor de helft de eigenaar van je spaargeld, woning en bezittingen (het wordt hun ‘blote eigendom’) maar je partner mag er gebruik van maken zolang hij leeft, ook van het geld (vruchtgebruik). Je kan hier nog wijzigingen in aanbrengen aan de hand van een huwelijkscontract.

Als je kiest voor een ‘keuzebeding’, kan je partner bij je overlijden bijvoorbeeld beslissen om toch ‘volle eigenaar’ te worden van jullie geld. Dit kan bijvoorbeeld relevant zijn als je sterft als jullie kinderen nog klein zijn. Zij hebben er dan niet veel aan al eigenaar te zijn van het geld, terwijl het voor je partner wellicht welkom is. Je laat die optie met andere woorden open.

… als je een nieuw samengesteld gezin vormt

Wat veel nieuw samengestelde gezinnen over het hoofd zien is dat – zelfs al zijn ze jaren samen en behandelen ze hun stiefkinderen als hun eigen kinderen – de stiefkinderen helemaal niets erven. Als je gehuwd bent met gemeenschap van goederen bijvoorbeeld, blijft het vruchtgebruik van de helft van de woning, de bezittingen en het geld naar de langstlevende partner gaan, terwijl de eigen kinderen er intussen voor de helft eigenaar van zijn.

Sinds vorig jaar biedt de wet hier wel een opening. Voor die andere helft van je nalatenschap kun je zelf op voorhand (via een testament) vastleggen naar wie het mag gaan (de stiefkinderen, de partner, een goed doel,…). Ook via een overlijdensverzekering kun je je stiefkinderen opgeven als begunstigde om zo het onevenwicht tussen kinderen en stiefkinderen recht te trekken.

… als je gemeenschappelijke rekeningen hebt

Bij een echtscheiding vormen gemeenschappelijke rekeningen regelmatig een twistpunt als partners hier verschillend aan hebben bijgedragen (door een groot verschil in loon of doordat de ene een erfenis heeft ontvangen en op de gemeenschappelijke rekening heeft gestort). Een samenlevings- of huwelijkscontract waarin duidelijk vermeld wordt wie wat bijdraagt of hoe de rekening verdeeld mag worden, kan dit opvangen.

Uit: Libelle 16/2020

Lees ook:

• Mijn verhaal: Karen (42) kreeg langzaamaan geldproblemen
• Mijn verhaal: Christine (59) moest na haar scheiding opnieuw gaan werken om een minimumpensioen bijeen te sparen
• Start to save: hoe is het met jouw (be)spaargedrag gesteld?

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!