“Ik dacht: partnergeweld, dat gaat over slagen krijgen. Maar het gaat veel verder dan dat”

Door Evelien Roels

gisteren

Marthe gaf alles op voor de man van haar dromen. Maar de droom werd een nachtmerrie. Met haar moedige getuigenis wil ze het taboe doorbreken, en andere slachtoffers helpen om stop te zeggen.

Marthe (45): “Partnergeweld is niet iets wat enkel voorkomt in ‘marginale’ milieus. Het gaat niet enkel over slagen krijgen, en het is niet iets waar je als omstaander van kunt wegkijken. En het is zeker niet iets wat je kunt of mag minimaliseren of in twijfel trekken als een slachtoffer, vaak na jaren, de moed vindt om ermee naar buiten te komen. Deze misverstanden moeten de wereld uit. Daarom vertel ik vandaag mijn verhaal, hoe moeilijk dat ook is.

Laat me beginnen bij mijn twintigste levensjaar. Ik trouwde met Sam, mijn jeugdliefde. We hadden een Pinterest-huwelijk, zoals ik dat noem. We kregen een zoon en een dochter, hadden een mooi huis en een hond, we trokken met de rugzak door Thailand… Vijftien jaar lang waren we gelukkig.

Tijdens de zwangerschap was ik zijn prinses. Maar na de geboorte liep het mis. Op een keer had hij me wijsgemaakt dat hij ons dochtertje iets had aangedaan

Tot Alex in mijn leven kwam. Hij was de nieuwe collega in het centrum waar ik zelf ook als traumatherapeute werk. Een charmante man. Heel gespierd, heel knap. Alle vrouwen vielen als een blok voor hem, mij boeide het weinig. Ik was getrouwd, had een kindje van anderhalf. Net dat feit, dat ik geen aandacht aan hem besteedde, triggerde hem, denk ik. Hij stelde alles in het werk om mijn aandacht te krijgen. En het lukte. Ik werd smoorverliefd. We begonnen een affaire, ik leefde in een roes.

Achteraf gezien waren er toen al signalen. Ik had Alex een keer horen uitvallen tegen de poetsvrouw. En een andere keer sloeg hij een kastdeurtje stuk. Hij was zeer explosief en ik vond dat niet fijn, maar ik stond er niet te lang bij stil. Als traumatherapeute stak ik het op onverwerkt verdriet uit zijn jeugd. Hij zou het me nog wel vertellen, dacht ik.

Naar mij toe was hij nooit gewelddadig, integendeel. Ik was de prinses, ik stond op een voetstuk, ik was de allermooiste, ik werd de hemel in geprezen. Tot ineens dat moment, zes maanden na onze ontmoeting. Vanuit het niets zei hij: ‘Ik wil je niet meer’.

Ik was arrogant, zelfingenomen en dom, en wat dacht ik wel: dat ik een man zoals hij zou kunnen krijgen? Ik begreep er niets van, ik huilde, ik smeekte om een verklaring, om ons nog een kans te geven. ‘Dan moet je weggaan bij je man’, zei hij. Hoe vreselijk ik me er ook bij voelde: ik stemde in. Ik zag Sam nog graag, echt waar, maar mijn verliefdheid maakte me blind en roekeloos.”

Die eerste keer

“Vier maanden na mijn scheiding trok Alex bij me in. Gaandeweg stapelden de incidenten zich op. Hij verkocht al mijn meubelen en verving ze door spullen die híj koos. Hij maande me aan om te gaan sporten, om extensions te laten plaatsen. Een vrouw moet er altijd piekfijn uitzien, vond hij.

We hadden mooie momenten, maar tijdens ruzies kon hij hard zijn. Dan zei hij dat ik me niets in mijn hoofd moest halen, zo bijzonder was ik helemaal niet. Of ik was een hoer, er alleen maar op uit om de mannen het hoofd op hol te brengen.

Mensen vragen me vaak waarom ik zo lang bij hem ben gebleven, maar zo’n situatie gaat in stapjes, en je normen schuiven telkens een beetje op

Eén keer schopte hij een gat in de badkamerdeur. En toen kwam die keer dat hij me hardhandig tegen de muur gooide. Natuurlijk schrok ik enorm, maar hij smeekte me om het te vergeten, hij voelde zich vreselijk, zei hij. Toen het nog een keer gebeurde, schreef hij me een brief, hoezeer het hem speet, hoe erg het was dat hij me had vernederd, hoe afschuwelijk hij het vond dat hij zichzelf zo kon verliezen, dat hij zéker hulp zou zoeken, dat hij besefte dat hij een probleem had. Toen gebeurde het nog een keer, en nog een keer.

Ik wéét hoe dat klinkt. Mensen vragen me vaak waarom ik zo lang bij hem ben gebleven, waarom ik dit liet gebeuren. Maar zo’n situatie is er niet ineens. Het gaat in stapjes, en je normen schuiven telkens een beetje op.

Hoe raar het misschien ook klinkt: eigenlijk besefte ik op dat moment zelfs niet dat Alex een dader was. Ik dacht: partnergeweld, dat gaat over slagen krijgen. Zo ging het bij mij niet. Alex was sluw. Hij intimideerde. Hij duwde. Hij greep me bij de keel. Hij kwam neus aan neus staan en siste dat hij me zou vermoorden. Hij gooide me op de grond en kwam dreigend boven me staan. En dat was allemaal míjn schuld.

Ik was degene die hem zover dreef. Op den duur kruipen die verwijten in je hoofd. Ik ben die periode begonnen met een dagboek, en ergens schreef ik: ‘Ik denk dat ik het nu verdien om naast hem te lopen’. Zo verliefd was ik nog steeds op hem, en zo erg was mijn zelfbeeld intussen gekraakt.”

Lange mouwen

“Een paar maanden nadat we gingen samenwonen, was ik zwanger. Alex was blij, het was zijn droom om vader te worden, en de hele zwangerschap lang legde hij me in de watten. Maar na de geboorte van ons dochtertje ging het weer mis. Hij maakte meteen duidelijk dat zij zíjn kind was. Ik had mijn kinderen. En zij mochten plots niets meer. Ze mochten hun zusje niet aanraken, ze mochten niet meer zomaar een drankje uit de koelkast nemen, ze mochten beneden geen tv meer kijken. (stil)

Dit is waar ik het nog steeds het moeilijkst mee heb. Dat ik dat heb laten gebeuren. Ik probeerde het te compenseren, ik nam vrij op woensdagmiddag en ging met hen een ijsje eten. Toen Alex thuiskwam, zei ik hen om ‘maar snel naar boven te gaan en stilletjes te zijn’. Ze hebben toch een leuke middag gehad, suste ik mezelf.

Ik had mijn kinderen moeten beschermen, maar het omgekeerde gebeurde: zij beschermden mij. Ze gingen naar boven, ze hielden zich stil, ze vertelden me niet dat Alex hen uitmaakte voor nietsnutten als ik er niet bij was. Ze wilden voorkomen dat ik het voor hen zou opnemen, want ze wisten dat er dan ruzie van zou komen.

Er waren vriendinnen die vroegen waarom ik altijd lange mouwen droeg. Ze vermoedden iets. Maar ik ontkende, uit schaamte

Om diezelfde reden hebben ze het ook nooit tegen iemand verteld, zelfs niet tegen hun vader, met wie ze altijd een goed contact hebben gehouden. Zelf zweeg ik ook nog steeds. Er waren vriendinnen en collega’s die iets vermoedden, die zich begonnen af te vragen waarom ik altijd lange mouwen droeg, zelfs op de warmste dagen. Maar ik ontkende. Ik schaamde me. Ik had mijn gezin opgegeven voor Alex. Ik had alles achtergelaten. Hoe moest ik vertellen dat ik er dít voor in de plaats had gekregen?

Intussen ging de situatie van kwaad naar erger. Een keer waren we een weekendje weg, onze baby was maar een paar maanden oud. We kregen ruzie en ik ging naar buiten om te voorkomen dat de boel zou escaleren. De deur viel achter me in het slot, en ik belde Alex om me binnen te laten. In zo’n bui wilde ik hem niet te lang alleen laten met ons kindje. ‘Zoek het maar uit’, zei hij. ‘Je bent zélf naar buiten gegaan.’

Omdat ik ons kindje niet meer hoorde, vroeg ik of ze oké was. ‘Nee’, zei hij ijskoud. ‘Ze stopte niet met huilen, dus ik heb moeten ingrijpen.’ (stil) Het is moeilijk te beschrijven wat er op dat moment door me heen ging, hoe afschuwelijk bang ik was dat hij mijn kind iets had aangedaan. Toen hij uiteindelijk toch opendeed, grijnsde hij alleen maar, met ons kindje gezond en wel op zijn arm.

Het is dat het voorval in mijn dagboek stond, anders had ik achteraf zelf niet geloofd dat het echt gebeurd was. Ik wist: dit kon niet meer. Wat later wees mijn moeder me op een kale plek op mijn hoofd, ter grootte van een stuk van twee euro. ‘Ik denk dat mijn haar uitvalt van de stress’, zei ik tegen de huisarts, maar hij was formeel: die pluk is niet uitgevallen, maar uitgetrokken. Daar schrok ik van.

Het klopte: we hadden enkele dagen ervoor ruzie gehad en Alex had me bij mijn haar naar buiten gesleurd. Het was zo heftig geweest dat ik zelfs niet had gevoeld dat hij zo’n pluk haar uittrok. Toen begonnen mijn met verliefdheid vastgemaakte oogkleppen af te vallen – eindelijk. Ik moest weg. Maar hoe? We hadden een kind samen. Ik kon ons dochtertje niet achterlaten bij Alex. Ik besefte dat ik van deze man niet zomaar kon scheiden. Ik zou all the way moeten gaan. Ik moest naar de politie.”

Op heterdaad betrapt

“Het duurde nog weken voor ik genoeg moed bij elkaar had geschraapt, maar ik deed het, ik ging naar de politie. Dat bezoek werd een koude douche. De politievrouw die me ontving, en tegen wie ik in tranen mijn verhaal deed, stelde vast dat ik ‘nogal labiel’ overkwam. Was het allemaal wel zo erg als ik me inbeeldde?

Terneergeslagen ging ik terug naar huis. Maar er was in mijn hoofd iets in gang gezet, en ik ging een tweede keer naar de politie. Dat gesprek leverde meer op. Ze zeiden dat ze, enkel op basis van een verklaring, weinig voor me konden doen. Ze konden Alex voor 24 uur oppakken, maar dat vond ik geen oplossing, hij zou nadien de boel kort en klein slaan. Of ze konden een plek voor mij regelen in een vluchthuis. Wat ik ook niet wilde. Een vluchthuis, dat kon ik mijn kinderen toch niet aandoen?

Op een avond escaleerde het en werd Alex erg gewelddadig. Ik slaagde erin om de politie te bellen, dankzij hen leef ik nog

Er was eigenlijk maar één optie, zo bleek. Ze moesten hem op heterdaad betrappen. Ik moest hen bellen tijdens een aanval. Ze raadden me ook aan om een dossier samen te stellen, om zoveel mogelijk beeld- en geluidsopnames te maken. Als het ooit tot een rechtszaak kwam, zou dat me helpen. Dat heb ik gedaan. De recorder van mijn gsm pinde ik op het startscherm, zodat ik er snel bij kon en ik plaatste de babyfoon op een strategische plaats in de woonkamer. Uren geluids- en beeldmateriaal heb ik verzameld.

En dan kwam de avond waarop het helemaal escaleerde. Alex kwam thuis. Hij was dronken, hij zocht ruzie. Hij sloeg met deuren en gooide met servies. Mijn kinderen vluchtten naar boven. Daarna keerde hij zich tegen mij en werd extreem gewelddadig. Op de een of andere manier slaagde ik erin om 112 te bellen en godzijdank was de politie er snel. Anders had ik het niet overleefd, zeiden ze, en ik geloof hen. Ze namen hem mee, mijn kinderen werden opgevangen door slachtofferhulp. Zelf besefte ik amper wat er gebeurde. Het was te veel, het ging te snel.”

Twee kampen

“De weken daarna waren ontzettend verwarrend. Alex werd 24 uur vastgehouden, dan moest hij voor de raadkamer verschijnen, waar zijn aanhouding werd verlengd met een maand. Intussen verspreidde het nieuws zich als een lopend vuurtje en de wereld verdeelde zich in twee kampen. Ik kreeg veel steun van familie en vrienden, maar er waren ook mensen die me niet geloofden. Die zeiden dat ik overdreef. Dat zo’n charmante man nooit zoiets zou doen. Dat ik gestoord was. En als het dan toch waar was, wat moest ík dan wel niet gedaan hebben om hem zover te krijgen?

Alex werkte ondertussen in een ander centrum, met kinderen nota bene. Ook daar namen ze het voor hem op, en mocht hij gewoon aan het werk blijven, zelfs nadat hij een maand in de gevangenis had gezeten. Het was hard. Hoe vaak had Alex me niet gezegd dat ik gestoord was, dat ik dingen verzon, dat ik spoken zag, dat ik ziek was. En nu zeiden al die mensen eigenlijk hetzelfde.

Op een gegeven moment ben ik naar mijn huisarts gegaan met de vraag om op papier te zetten dat ik niet gek ben, want victim blaming is niet oké

Ik heb in die periode mijn opnames beluisterd en bekeken om te beseffen dat het wél echt was. Op een gegeven moment ben ik naar mijn huisarts gegaan met de vraag om op papier te zetten dat ik niet gek ben. Ik vind het belangrijk om dit te zeggen, want de maatschappij mag echt niet onderschatten wat victim blaming (slachtoffers die door opmerkingen uit de omgeving het gevoel krijgen dat het hun eigen schuld is, red.) doet met een slachtoffer.

Na een maand kwam Alex vrij onder strikte voorwaarden, waaronder een contactverbod. Dat was een opluchting, vooral voor mijn kinderen, die hem nu nooit meer hoefden te zien. Ons dochtertje mocht hij wel nog zien, onder toezicht. Intussen is dat uitgebouwd tot een weekend om de veertien dagen. Het is moeilijk om een ouder bezoekrecht te ontnemen, legde mijn advocaat me uit.

Dat is een vreemde kronkel in ons rechtssysteem: de familierechtbank houdt geen rekening met zaken van de correctionele rechtbank, tenzij er pedofilie mee gemoeid is of zo. Voor hen zijn we dus geen dader en slachtoffer, maar vader en moeder. Ik heb me bij de uitspraak moeten neerleggen. Eén opluchting wel: de wissel gebeurt op school, zodat mijn twee andere kinderen Alex niet hoeven te zien. Zij doen het goed, godzijdank. Ze hebben veel meegemaakt, maar ze worden psychologisch begeleid en ook onderling kunnen we er goed over praten.”

Altijd melding doen

“Een paar maanden na de feiten kwam de rechtszaak voor. Alex heeft toen schuldig gepleit. Hij kon ook moeilijk anders, hij is gediagnosticeerd als narcist, de politie had de feiten zelf gezien en ik had een sterk dossier. Ook dankzij mijn mama en buren. Blijkbaar hadden zij óók al aangifte gedaan, dat hebben ze me pas achteraf gezegd.

Maar ik ben er hen heel dankbaar voor, het maakte mijn zaak een stuk sterker. Dat is nog een reden waarom ik dit verhaal wil delen, om iedereen op het hart te drukken om iets te dóén. Heb je een vermoeden van partnergeweld, hoor je geschreeuw bij de buren, merk je blauwe plekken op iemands armen, draagt je collega een trui bij dertig graden? Bel 112, of ga naar de politie. Altijd.

Mijn kinderen en ik bouwen voorzichtig ons leven weer op. Het zal nog even tijd vragen, maar hij heeft me niet klein gekregen

Wees niet bang om de zaken erger te maken, je kunt een melding doen zonder dat het slachtoffer of de dader daarvan op de hoogte wordt gebracht, zoals in mijn geval dus is gebeurd. En op het moment dat het slachtoffer de moed vindt om naar de politie te stappen, maakt zo’n melding echt een verschil.

Alex kreeg een voorwaardelijke straf, de uitspraak waarop ik had gehoopt. Dat klinkt misschien raar, maar dat betekende dat het contactverbod bleef gelden, dat hij verplicht in therapie moest. Had hij zijn straf moeten uitzitten, dan was hij op een bepaald moment buitengekomen als een vrij man. Dan had hij plots weer aan de deur kunnen staan. En dat was het laatste wat ik wilde.

Mijn kinderen en ik doen het vandaag goed. Ik heb een huisje voor ons gekocht, dat we samen hebben ingericht. Zij hebben hun vrienden en hobby’s. En ik voel dat ik stilaan mijn hart weer durf open te stellen voor de liefde. Dat toont voor mij aan dat Alex me niet blijvend heeft beschadigd. En dan denk ik: het zal nog tijd vragen, maar we komen er wel. Hij heeft me niet klein gekregen.”

*De namen in deze getuigenis zijn veranderd.