Wat zijn blauwalgen en waarom kunnen ze gevaarlijk zijn?

Zwemmen in openlucht is zalig, maar vooral in de zomer hou je maar beter je ogen open voor blauwalgen. Wat dat zijn en hoe je ze herkent, ontdek je hier.

Wat zijn blauwalgen?

Eerst en vooral: de naam ‘blauwalgen’ is nogal verwarrend. Het gaat hier namelijk niet om algen, maar om bacteriën. Een juistere naam is dan ook ‘cyanobacteriën’. Het zijn bacteriën die zich kunnen ontwikkelen in zoet of zout stilstaand water (of water waar weinig stroming op zit) bij warm weer. Niet alle cyanobacteriën zijn giftig, maar de meeste soorten wel.

Ze komen tot bloei als er aan drie voorwaarden is voldaan. Ten eerste moeten er veel voedingsstoffen aanwezig zijn in het water, ten tweede moet er amper of geen stroming zijn, waardoor de bacteriën ter plekke blijven en ten derde moet de watertemperatuur voldoende hoog zijn.

Hoe herken je ze?

Blauwalgen kun je herkennen aan verschillende veranderingen in en rond het water:

• Blauwalgvorming wordt meestal ontdekt dankzij veranderingen aan het wateroppervlak: er verschijnt vaak een olieachtige laag op het water, die blauw-, groen-, rood- of bruinkleurig is.
• Aan de oevers vind je soms ook wit of blauw schuim.
• Tot slot is er vaak sprake van vis- of watervogelsterfte.

Wat zijn de risico’s van blauwalgen?

De giftige stoffen die vrijkomen wanneer cyanobacteriën zich vermenigvuldigen, kunnen verstrekkende negatieve gevolgen hebben voor mens, dier en de omliggende natuur.

Voor de mens

Zowel via inademing als via de mond en huid kunnen blauwalgen schade toebrengen. Dat betekent dat je zelfs niet gezwommen hoeft te hebben in het water om besmet te raken; in de buurt komen kan al voldoende zijn. Je kunt onder meer last krijgen van:

• geurhinder
• geïrriteerde ogen, oren en/of huid
• diarree en/of braken
• luchtwegproblemen en astma

Ook honden die in het water zwemmen, kunnen gezondheidsproblemen krijgen. Meer daarover lees je in dit artikel.

Vermoed je dat jij of je hond in contact zijn geweest met blauwalgen? Contacteer dan zo snel mogelijk een dokter.

Voor de natuur in en rond het water

• Cyanobacteriën groeien erg snel; daardoor nemen ze de plaats in van andere, beter eetbare planten in het water. Op die manier wordt de voedselketen verstoord.
• Ze vertroebelen het water, waardoor planten die onder water groeien – en die het water en de vissen gezond houden – niet voldoende licht krijgen en afsterven.
• Blauwalgen doen aan fotosynthese. Daardoor produceren ze overdag veel zuurstof. Maar ’s nachts keldert die zuurstofproductie, en die voortdurende verandering kan schadelijk zijn voor de vissen.
• Als de blauwalgen afsterven wanneer het kouder wordt, volgt er opnieuw een ernstige daling van de zuurstof in het water. Dat kan botulisme veroorzaken, een ernstige voedselvergiftiging die dodelijk kan zijn voor watervogels.

Kun je zelf iets doen tegen blauwalgen?

Cyanobacteriën melden

Als je blauwalgen opmerkt, kun je dat op verschillende manieren melden:

• In een rivier of andere waterloop: contacteer je gemeente en/of vul dit formulier in.
• In een (zwem)vijver in een recreatiedomein: neem contact op met de waterbeheerder.

Zelf blauwalgen vermijden/beperken

In persoonlijke vijvers komen blauwalgen niet vaak voor, maar er zijn toch een aantal maatregelen die je kunt treffen om ze te voorkomen, zeker als je de eigenaar bent van een private vis- of grote recreatievijver:

• Zorg voor voldoende onderwaterplanten.
• Voeder geen wilde dieren in de buurt van je vijver.
• Verstoor de waterbodem niet.
• Beperk de hoeveelheid vissen.
• Zorg ervoor dat je de vijver niet aanvult met verontreinigd water.
• Heb je een visvijver? Zorg er dan voor dat er niet te veel lokvoer wordt gebruikt.

Opgelet: denk je dat je (zwem)vijver toch besmet is met cyanobacteriën? Dan kun je mailen naar info@vmm.be voor een lijst van erkende labo’s die een staal kunnen onderzoeken (zet ‘Labo’s blauwalgen’ in de onderwerpregel van je mail). Blijf zelf zoveel mogelijk uit de buurt van de vijver om besmetting te voorkomen.

Bron: Vlaamse Milieumaatschappij

VERDER LEZEN:

• Welke vissen zwemmen in onze rivieren?
• Tips om je vijver of zwembad kindvriendelijk te maken
• Zo lok je kikkers en amfibieën naar je vijver!

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de beste groentips en wooninspiratie!