Eerste hulp: hoe verzorg je brandwonden?
‘Eerst water en de rest komt later’, dat is dé gouden regel als je een brandwonde wilt verzorgen. Stichting Brandwonden geeft een aantal tips om kleine brandwonden thuis te verzorgen.
Zo snel mogelijk afkoelen
Een brandwonde afkoelen is belangrijk om de ernst ervan te beperken en genezing te vergemakkelijken. Dat doe je best zo snel mogelijk en zo lang mogelijk:
- Koel de brandwonde gedurende 20 minuten met een ruime hoeveelheid water (het koelste dat je gedurende 20 minuten kunt verdragen). Het water verlaagt de temperatuur van de verbrande huid en voorkomt dat de hitte de letsels blijft verergeren. Bovendien zal het water de pijn onmiddellijk verlichten.
- Zorg er wel voor dat het slachtoffer niet onderkoeld raakt. Gebruik daarom nooit ijsblokken of koud water bij grote brandwonden bij kinderen.
Wat met kleding en juwelen?
Je verwijdert best juwelen of kledij, tenzij die in de wonde verkleeft zitten.
Het kan ook zijn dat de kleding van het slachtoffer in brand staat. Zo ga je ermee om:
- Zorg dat het slachtoffer niet rent.
- Bedek de persoon met een jas, deken of andere niet synthetische stof om de vlammen te doven.
- Rol het slachtoffer over de grond of spoel met water.
- Blijf afkoelen gedurende 20 minuten.
Verwittig in dit geval de hulpdiensten.
Eerst water, maar wat komt er dan later?
Nadat de brandwonde minstens 20 minuten is afgekoeld, moet je de brandwonde bedekken. Dit doe je best met een steriele of schone, vochtige doek zoals een kompres, of plasticfolie voor voeding. Zorg er ook voor dat de patiënt bedekt wordt als er risico is op onderkoeling.
Wat je daarna doet hangt af van de grootte en ernst van de brandwonde.
- Is de brandwonde kleiner dan een muntstuk van 2 euro, zonder blaren en weg van het gezicht? Dan kun je in eerste instantie de wonde zelf verzorgen met onderstaande tips.
- Is de brandwonde groter is dan een muntstuk van 2 euro (maar kleiner dan de hand van het slachtoffer), raakt die het gezicht, of zijn er blaren? Bedek dan de brandwonde en raadpleeg een arts (eventueel via de spoeddienst).
- Als de brandwonde groter is dan de hand van het slachtoffer, bedek dan de brandwond en ga meteen naar de spoeddienst of het dichtstbijzijnde brandwondencentrum. Bel in geval van twijfel de hulpdiensten en geef niets te drinken of te eten.
Verschillende gradaties brandwonden
De ernst van een brandwonde wordt ingedeeld in drie graden. Zo zijn er brandwonden van de eerste, tweede of derde graad:
- Brandwonden van de eerste graad zien rood van kleur en zijn meestal pijnlijk. Dit type brandwonden lijkt op zonnebrand, met een droge huid zonder blaren.
- Brandwonden van de tweede graad kunnen zowel oppervlakkig als diep zijn.
- Oppervlakkige tweedegraadsbrandwonden zien rood tot roze van kleur en zijn erg pijnlijk. Er kunnen blaren ontstaan, al dan niet open.
- Diepe tweedegraadsbrandwonden zien eerder matrood met bleke of witte gebieden. De pijn is mild en de bovenste laag van de huid is verdwenen.
- Brandwonden van de derde graad zien eruit als perkament, met een beige, bruine of zelfs zwarte kleur. Ze doen geen pijn.
Kleine brandwonden verzorgen
Thuis kun je oppervlakkige brandwonden van de eerste en tweede graad zelf behandelen, op voorwaarde dat ze kleiner zijn dan een stuk van 2 euro.
1. Brandwonden van de eerste graad verzorgen
- Was grondig je handen.
- Breng meerdere keren per dag een hydraterende, parfumvrije zalf aan tot de roodheid verdwijnt. Dat duurt dikwijls een kleine week.
- Een verband is vaak niet nodig, maar als je de wonde met een kompres wilt bedekken, smeer de zalf dan op het kompres zelf.
- Zonnebrand? Neem regelmatig een frisse douche en drink voldoende gedurende de eerste twee dagen. Hou de lichaamstemperatuur in de gaten en bel een dokter als je twijfelt, zeker bij kinderen.
- Neem de eerste paar dagen eventueel een paracetamol om ‘stekende’ pijn te verzachten.
2. Brandwonden van de tweede graad verzorgen
- Hygiëne is erg belangrijk! Was grondig je handen, droog ze met een schone doek en giet een beetje desinfecterende vloeistof op je handen.
- Gebruik steriele kompressen om de wonde droog te deppen.
- Breng een flinke laag Flammazine-zalf aan op een steriel kompres. Plaats het kompres op de wonde en bevestig het met een licht elastisch verband.
- Vermijd pleisters, aangezien deze de huid kunnen irriteren.
- Het is belangrijk om het kompres dagelijks te vervangen om infectie te vermijden: spoel de wonde onder warm stromend water om het kompres los te weken en de zalf tegelijkertijd te verwijderen.
- Trek niet aan het kompres. Als het aan de wonde kleeft, week het dan verder los met water (onder de douche of kraan).
- Doorprik blaren alleen wanneer deze spanning en pijn veroorzaken. Gebruik hiervoor een steriele naald die je bij de apotheker vindt.
- Wanneer de blaren en de huid droog zijn, duurt het genezingsproces nog een aantal weken. Je kunt hierbij ernstige jeuk ervaren, maar het is belangrijk om niet te krabben.
- Breng na een genezen brandwonde altijd zonnebrandcrème (volledige bescherming) aan gedurende minstens een jaar.
Wanneer naar de dokter?
Is de wond ernstig of groter dan een muntstuk van 2 euro, verschijnt er pus, neemt de pijn toe, krijg je koorts of is de brandwonde het gevolg van een aanraking met elektriciteit of een chemische stof? Dan zoek je best meteen medische hulp. Bedek de brandwond en ga naar een spoeddienst of het dichtstbijzijnde brandwondencentrum. Bel in elk geval van twijfel de hulpdiensten (112).
Op de EHBO-pagina van Stichting Brandwonden vind je nog veel meer tips over hoe je brandwonden kunt verzorgen: van groot tot klein, van chemisch tot elektrisch. Je vindt er ook handige info zoals adressen van brandwondencentra over heel België.
Lees ook:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!