Kom op tegen prostaatkanker: wat is het en hoe herken je het?

In het VRT-programma ‘Kom op tegen Kanker, alles in de strijd’ getuigt acteur Warre Borgmans over zijn gevecht tegen prostaatkanker. Hoe herken je deze veelvoorkomende mannenkanker?

Wat is prostaatkanker?

De prostaat is een klier van het mannelijk geslachtsorgaan, die onder de blaas en boven de endeldarm ligt. Hij maakt een vloeistof aan die samen met zaadcellen het sperma vormen. De ontwikkeling en werking van de prostaat worden beïnvloed door testosteron, mannelijke hormonen, die in de testikels worden aangemaakt. De hormonen regelen de groei van de prostaat en de vorming van de prostaatvloeistof.

Bij prostaatkanker vormen zich kwaadaardige cellen in het weefsel van de prostaat. Die cellen kunnen zich verspreiden via het lymfestel of via het bloed en zo uitzaaiingen vormen.

Goed om te weten: bij jonge mannen heeft de prostaat ongeveer de vorm van een kastanje, maar bij oudere mannen kan de prostaat ook goedaardig vergroot zijn. Deze vergroting is geen prostaatkanker. Wel is het zo dat prostaatkanker een typische ouderdomsziekte blijkt, waarbij de gemiddelde leeftijd van de diagnose 69 jaar is.

Hoe herken je het?

Een kwaadaardige prostaattumor veroorzaakt in een vroeg stadium meestal nauwelijks klachten. Dikwijls blijft de ziekte gedurende verschillende jaren onopgemerkt. De kanker moet al een zeker grootte hebben vooraleer er zich symptomen voordoen:

• een minder krachtige urinestraal
• vaker moeten plassen (ook ’s nachts)
• een pijnlijk of branderig gevoel tijdens het plassen of ejaculeren
• troebele of bloederige urine
• een doffe pijn in de onderbuik of de onderrug met irritatie aan de endeldarm
• een zwelling aan het been of de penis

Bij dergelijke symptomen contacteer je best een arts, die de oorzaak van de problemen zal opsporen.

Welke onderzoeken zijn er?

Om prostaatkanker op te sporen, zijn verschillende onderzoeken mogelijk. Een rectaal onderzoek bijvoorbeeld, waarbij een arts de prostaat via de anus aftast. Zo kan de arts voelen of de prostaat verhard of vergroot is, wat mogelijk kan wijzen op kanker.

Ook een PSA-test kan een kwaadaardig prostaatgezwel aanwijzen. PSA (prostaatspecifiek antigeen) is een stof die via een eenvoudige bloedtest kan worden opgespoord. Een te hoog PSA-gehalte kan wijzen op prostaatkanker, maar ook op andere, onschuldige prostaatkwalen zoals een ontsteking of een goedaardige prostaatvergroting. Daarom is verder onderzoek nodig bij een verhoogde PSA-waarde. Een echografie bijvoorbeeld, of een punctie met biopsie om zo met zekerheid de diagnose te kunnen stellen.

Welke behandelingen zijn mogelijk?

Om prostaatkanker te behandelen, wordt een specifiek behandelschema opgesteld in functie van het stadium van de ziekte. Daarbij wordt rekening gehouden met de cel-agressiviteit, de leeftijd van de patiënt en zijn algemene gezondheidstoestand.

Behandelingen die mikken op een volledige en definitieve genezing worden curatieve behandelingen genoemd. Palliatieve behandelingen dienen eerder om de evolutie van de kanker te vertragen en/of de symptomen te verlichten.

Curatieve behandelingen

Definitieve genezing van prostaatkanker is mogelijk als het gezwel beperkt blijft tot de prostaat, zonder uitzaaiingen in andere weefsels. Er zijn dan verschillende behandelingen mogelijk:

• chirurgie: de volledige prostaat, zaadblaadjes en eventueel de lymfeklieren worden verwijderd.
• externe radiotherapie: de kankercellen worden met röntgenstralen van zeer hoge energie bestraald.
• brachytherapie of curietherapie: radioactieve staafjes worden in de prostaat geplaatst.
• behandeling met ultrasone golven: ultrasone stralen worden geconcentreerd op een klein gedeelte van de prostaat, waardoor de temperatuur (80°C) een thermische schok veroorzaakt en de cellen doodt.
• cryotherapie: een sonde wordt in de prostaat gebracht om de cellen door bevriezing te vernietigen.

Palliatieve behandelingen

Het doel bij een palliatieve behandeling is de ziekte vertragen en de levenskwaliteit van de patiënt zoveel mogelijk verbeteren. Een aantal opties:

• hormoontherapie: wordt gebruikt bij patiënten met uitgezaaide prostaatkanker en soms ook als aanvulling op radiotherapie bij een curatieve behandeling. Hormoontherapie beperkt de aanmaak of de werking van testosteron, vertraagt de groei van de kankercellen of doodt ze op lange termijn omwille van het ongunstig hormonaal klimaat.
• chemische castratie: de aanmaak van mannelijke hormonen worden geblokkeerd door middel van geneesmiddelen, toegediend via een injectie.
• anti-androgene middelen: geneesmiddelen waardoor de vasthechting van mannelijke hormonen op hun prostaatreceptoren worden verhinderd.
• …

Heb je vragen over de keuzemogelijkheden en over de bijwerkingen van de verschillende behandelingen, of twijfel je over de symptomen? Neem dan contact op met een arts.

Bronnen: Stichting tegen Kanker, allesoverkanker.be

Lees ook:

• Hoe steun je iemand in je omgeving die kanker heeft?
• Mannen met borstkanker: “Ik had net mijn laatste chemo achter de rug, toen mijn zoontje geboren werd”
• Weer aan het werk na kanker: hoe pak je dat aan?

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!