Getty Images

Waarom is een regelmatig uitstrijkje zo belangrijk?

Door Jolien Thieleman

Wanneer liet jij voor het laatst een uitstrijkje nemen? Het is een klein, maar belangrijk onderzoek dat je heel wat leed kan besparen. We lijsten voor jou de voornaamste vragen rond het uitstrijkje op, met antwoorden van gynaecoloog Prof. Herman Depypere.

Het belang van een uitstrijkje

Jaarlijks krijgen duizenden Belgische vrouwen de diagnose van een gynaecologische kanker: denk maar aan eierstokkanker, baarmoeder(hals)kanker en vulvakanker. Ze behoren tot de meest voorkomende vormen van kanker die vrouwen treffen, maar toch is het bewustzijn van deze kankers bij het grote publiek nog steeds erg laag.

Volgens de website van Stichting tegen Kanker worden in België jaarlijks zo’n 600 gevallen van baarmoederhalskanker vastgesteld. Een vroege ontdekking van afwijkende cellen kan deze diagnose nochtans voorkomen, en dat kan met een regelmatig uitstrijkje bij de gynaecoloog.

Dit moet je weten over het uitstrijkje

1. Waarvoor dient een uitstrijkje?

Met een uitstrijkje kunnen afwijkende cellen en infecties met het humaan papillomavirus (HPV), of het virus zelf in de baarmoederhals worden opgespoord. Die kunnen op lange termijn tot baarmoederhalskanker leiden.

Professor Herman Depypere, gynaecoloog in het UZ Gent: “Ter hoogte van de opening van de baarmoederhals is er een zone die erg gevoelig is voor infecties en besmetting met het HPV-virus, een virus dat je kunt krijgen door seksueel contact met een man die zelf besmet is.

Er zijn zo’n honderd types HPV-virussen: sommige zijn erg agressief en zorgen dat er stukjes ‘virus DNA’ worden ingebracht in het DNA van de baarmoederhalscel, terwijl andere eerder onschuldig zijn en louter aanleiding geven tot wratjes. Een besmetting met HPV leidt dus niet altijd tot baarmoederhalskanker, maar de kans bestaat.”

2. Waarom is een regelmatig uitstrijkje nodig?

“Het duurt lang, meestal een jaar of tien, vooraleer geïnfecteerde cellen onrustig worden. Maar met een uitstrijkje kun je wel goed op voorhand zien of je besmet bent met HPV, nog vóór de cellen zeer onrustig of uiteindelijk kwaadaardig worden.”

3. Voor wie is een uitstrijkje nuttig?

Alle vrouwen van 25 tot 65 jaar worden aangeraden om driejaarlijks een uitstrijkje te laten afnemen. “Stel dat je seksuele betrekkingen hebt op je 18de, en je loopt een HPV-besmetting op waarbij de cellen onrustig worden, dan kunnen we deze op tijd opsporen”, vertelt professor Depypere.

“Het is belangrijk om niet te hard vast te houden aan de leeftijd van 25 tot 65. Werd je op erg jonge leeftijd seksueel actief, op je 13de bijvoorbeeld? Dan is de periode tot je 25ste te lang, waardoor je best vroeger een uitstrijkje laat nemen. En omgekeerd geldt ook: stel dat je een nieuwe relatie begint op latere leeftijd, dan loop je opnieuw het risico om besmet te geraken met het HPV-virus. Daarom kan het in sommige gevallen zeker nuttig zijn om je ook na je 65ste te laten screenen.”

4. Wordt het uitstrijkje binnenkort niet vervangen?

Het klassieke uitstrijkje, de PAP-test, wordt vanaf 2024 vervangen door een HPV-test voor vrouwen boven de 30 jaar. Vanaf die leeftijd is deze nieuwe test immers effectiever én bovendien goedkoper. Omdat het risico op het ontwikkelen van een invasieve kanker na een negatief HPV-testresultaat veel lager ligt dan na een positieve PAP-test, kan de tijd tussen twee HPV-testen veilig van 3 naar 5 jaar verlengd worden.

Voor vrouwen onder 30 jaar blijft het klassieke uitstrijkje om de 3 jaar aangeraden.

De afname van het uitstrijkje bij de arts verandert niet, want deze wijziging heeft enkel gevolg voor de procedure in het labo.

5. Hoe verloopt een uitstrijkje?

  • De gynaecoloog opent met een speculum (spreider) de vagina, waardoor hij goed de baarmoederhals kan zien.
  • Daarna strijkt hij met een borsteltje zachtjes wat oppervlakkige cellen van de baarmoederhals af.
  • Die cellen worden in een vloeistof geplaatst en microscopisch in het laboratorium onderzocht. De patholoog gaat na of de cellen afwijken, en om welke afwijking het dan precies gaat.

6. Wat bij een afwijkend resultaat?

Bij de vijfjaarlijkse HPV-test wordt het kankerverwekkende virus zelf opgespoord. Alleen als er een hoog risico op HPV wordt gevonden, wordt datzelfde uitstrijkje in het laboratorium ook beoordeeld op afwijkende cellen. Dan ondergaat het hetzelfde onderzoek als bij de klassieke PAP-test.

Professor Depypere: “Tijdens het microscopisch onderzoek kan de patholoog bepalen over welk type HPV-virus het gaat. Gaat het om een verontrustende afwijking? Dan volgt een onderzoek met een colposcoop. Dat is een soort vergrootglas met een cameraatje waarmee we de baarmoederhals onder optische vergroting kunnen bekijken, en waarmee we de afwijkende zones kunnen identificeren. Voor verder onderzoek kan ook een stukje weefsel worden weggenomen.

Als de colposcopie uitwijst dat het om een laaggradig letsel gaat, dan hoef je je niet meteen zorgen te maken. Een controle na zes maanden is dan meestal voldoende. Gaat het om een hooggradig letsel, dan handelen we uiteraard sneller. De onrustige zone kan worden weggenomen met een kleine ingreep, die enkele minuten duurt en pijnloos is.”

7. Hoeveel kost een uitstrijkje?

Het klassieke uitstrijkje wordt elke drie jaar volledig door de mutualiteit terugbetaald. “Tenzij je er eentje op eigen aanvraag, sneller dan drie jaar na het vorige, laat afnemen. Dan is de kostprijs wel voor eigen rekening”, besluit professor Depypere.

Vanaf 2024 wordt de HPV-test aangeraden voor vrouwen ouder dan 30 jaar, al is het nog niet duidelijk of deze in alle gevallen zal worden terugbetaald.

8. Wat met het HPV-vaccin?

Tegenwoordig worden bijna alle meisjes, maar ook jongens, ingeënt met het HPV-vaccin vooraleer ze seksueel actief worden. Dat biedt een grote bescherming en vermindert aanzienlijk het risico op kanker. Toch bieden de vaccins geen bescherming voor álle mogelijke subtypes. Hier lees je meer info over het vaccin.

Meer informatie bij Gynca’s

Heb je nood aan meer informatie, steun of een babbel met een lotgenote? Dan kun je terecht bij vzw Gynca’s, een Belgische patiëntenorganisatie voor vrouwen met een gynaecologische kanker. Gynca’s steunt vrouwen in hun zoektocht naar betrouwbare informatie, helpt hen aan contact met lotgenoten en verhoogt het algemene bewustzijn rond gynaecologische kankers. Meer informatie vind je op gyncas.be.

Lees ook deze artikels:

Volg ons op FacebookInstagramPinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!

Partner Content

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."