Aangrijpend gesprek: de moeder van zangeres Yasmine moest afscheid nemen van twee van haar dochters
Op 25 juni is het precies tien jaar geleden dat zangeres Yasmine een einde maakte aan haar leven. Zeven jaar later stapte ook haar zus uit het leven. In een aangrijpend gesprek met Libelle-redactrice Evelien vertelt hun moeder Anita wat zoiets met een moeder doet.
Ik weet nog precies waar ik was, toen het bericht kwam dat zangeres Yasmine – echte naam Hilde Rens – een einde aan haar leven had gemaakt. Ik kende haar niet, maar door haar zo vaak te horen en te zien op radio en tv, voelde ze toch vertrouwd. Haar dood raakte me, en ik heb me die dagen vaak afgevraagd hoe het met haar ouders zou gaan. Tien jaar later zit ik voor hen, in hun gezellige woonkamer, die wordt gesierd door foto’s van kinderen en kleinkinderen. Bij twee ervan brandt een kaarsje, want enkele jaren na Yasmine stapte ook haar oudste zus Anja uit het leven. Twee keer totaal onverwacht.
Gevoelig
“Hilde heeft de laatste maand van haar leven bij ons gewoond”, zegt mama Anita Claes (78). “Ze had veel verdriet. Heel veel. Ik wist dat ze diep zat. Maar op geen enkel moment had ik verwacht dat ze dít zou doen. Van Anja ook niet. Haar had ik die middag nog gebeld. Ik vroeg wat ze graag zou krijgen voor kerst. En of de soep had gesmaakt, die ik haar de dag voordien had gebracht. ‘Doe misschien een flesje reuk’, zei ze. En ook: ‘De soep is op.’ Ik beloofde om de dag nadien verse te brengen. ‘Bedankt’, zei ze. ‘Dag mama’. Drie uur later was ze dood. Dat kún je niet bevatten.”
Heb je ooit geweten waaróm?
Anita Claes: “Nee. Dat gaan we wellicht nooit weten. Wel waren ze allebei heel gevoelig. Té gevoelig voor deze harde wereld. Vooral Hilde had dat heel erg. Zij kon in het Journaal beelden zien van een oorlog, en daar dan dagen niet goed van zijn. Dan bleef ze maar zeggen hoe oneerlijk het was, dat sommige moeders zelfs geen eten meer hadden voor hun kinderen.”
Was ze als kind al zo gevoelig?
“Ja, eigenlijk wel. Ze trok zich alles veel meer aan dan de andere kinderen. Bijvoorbeeld in de kleuterschool. Dan had ze ineens zakdoeken bij. ‘Mama, die liggen daar in de speelzaal, dat is vies’. Dan moest ik die wassen, zodat ze ze proper terug kon meenemen. Ze wilde ook nooit naar het toilet gaan op school. Haar klasgenoten dachten daar allemaal niet zo over na. Mensen zeiden me toen al: ‘Ze is anders dan andere kinderen’. Toen ze wat ouder werd, stelde ze existentiële vragen. ‘Mama, wat is de zin van het leven?’ Dat kwam dan zomaar uit het niks.”
Die emotie voelde je in haar muziek. In Porselein zong ze: ‘soms voel ik me zo klein/wil ik iemand anders zijn/diep van binnen kwijn ik weg van de pijn’.
“Muziek was voor haar een uitlaatklep. Ze was er altijd mee bezig. Van jongs af al. Ze was er ook meteen erg goed in. Haar twee oudere zussen zaten in het zangkoor van de school, en toen Hilde in het eerste studiejaar zat, vroeg de school of ze er ook bij mocht komen. Normaal mocht dat pas vanaf het tweede leerjaar, maar ze hadden haar horen zingen en vonden haar stem zó mooi, dat ze een uitzondering wilden maken. Nog een paar maanden later vroeg de juf of Hilde mee mocht naar Duitsland voor een kerstconcert. Na afloop vertelden haar zussen dat ze een stukje helemaal alleen had mogen zingen, en dat het prachtig was geweest. Vanaf toen zei ze dat ze er haar beroep van wilde maken. Ze was toen amper zeven jaar.”
Hoe is ze uiteindelijk doorgebroken?
“Toen ze een jaar of 14 was, begon ze deel te nemen aan playbackshows. Ze wilde ze állemaal doen. Elke zaterdagavond brachten mijn man en ik haar ergens naartoe, soms helemaal aan de andere kant van het land. In 1989 deed ze mee aan de Soundmixshow op VTM. Nadien ging het snel. Ze werd gevraagd voor optredens, scoorde hits, kreeg het aanbod om de Super 50 en Tien om te Zien te presenteren. Ze heeft heel hard gewerkt. Ik herinner me dat ze een keer keelpijn had voor een concert. Ik zei: ‘Hildeke, zo kun je toch niet optreden!’ Maar voor haar was afzeggen geen optie. ‘Die mensen hebben betaald, ik ga hen niet teleurstellen.’ Zo was ze. (stil) Ze heeft me toen liters saliethee laten maken, om haar stem terug in vorm te krijgen. En die avond hééft ze gezongen.”
De breuk met Marianne
Wist je snel dat ze op vrouwen viel?
“Ze heeft daar lang over gezwegen. Pas op haar 23ste heeft ze het mijn man en mij verteld. Het was emotioneel, ik begon te huilen en zei: ‘Hilde, je kiest niet voor de makkelijkste weg’, zij huilde mee, en zei: ‘Mama, ik weet het, maar ik kan niet anders’. Mijn man wilde het wat luchtig houden, en zei: ‘Ach trek het je niet aan, ik ben ook lesbisch’. Waarop Hilde een beetje boos werd, ze dacht dat hij haar niet ernstig nam.”
In 1998 werd bekend dat ze samen was met radiopresentatrice Alexandra Potvin. Twee jaar later kwam er een einde aan hun relatie. Had ze het daar moeilijk mee?
“Ja, daar heeft ze van afgezien. Ze zag Alexandra heel graag. Wij ook, het is een erg fijne vrouw. Maar als het in een relatie niet lukt, dan lukt het niet, daar kun je niks aan veranderen. Hilde heeft na die breuk een maand bij ons gewoond, tot het grootste verdriet gesleten was. Daarna ging het stilaan weer beter.”
Een jaar na de breuk leerde ze Marianne Dupon kennen. In een interview noemde ze haar ‘haar grote liefde’.
“Dat was echt zo. Ik weet nog goed hoe ze zei: ‘Mama, ik heb iemand leren kennen en ze gaat bij mij intrekken, want haar huurcontract loopt net af’. Ik vond dat snel, maar tegelijk zag ik dat ze gelukkig was. Het jaar van hun huwelijk was volgens mij het mooiste uit haar leven, samen met het jaar waarin hun dochter Ella-Louise werd geboren. Ze wilden allebei heel graag een kindje. Ze hadden besloten dat Marianne het zou dragen, omdat zij de oudste was. Het plan was dat Hilde het volgende kindje zou dragen, maar zover is het helaas nooit gekomen.”
Eind april 2009 liep hun huwelijk op de klippen. Had je dat zien aankomen?
“Na de breuk met Marianne zat Hilde heel diep. ‘Het zit hier allemaal dicht’, zei ze, en dan wees ze naar haar keel. Ze kon amper nog eten”
“Nee. Ik was boodschappen aan het doen, toen ik op de cover van een weekblad las dat ze gingen scheiden. Ik was in shock, ik wist wel dat ze problemen hadden, maar dat die zó diep zaten, had ze me nooit verteld. Ik ben direct naar haar toe gegaan en trof haar aan als een hoopje ellende. Ik heb haar meteen voorgesteld om tijdelijk terug bij ons te komen wonen, zodat ze niet alleen zou zijn. Dat heeft ze gedaan. We hebben die periode uren gepraat. Echt úren. Ze zat met zoveel verdriet. ‘Het zit hier allemaal dicht’, zei ze, en dan wees ze naar haar keel. Ze kon amper nog eten. ‘Waar heb je zin in?’, vroeg ik, ‘ik zal je lievelingseten maken’. Het heeft allemaal niet geholpen.”
Twee maanden na de breuk, op 25 juni 2009, kwam het afschuwelijke nieuws. Hilde was uit het leven gestapt.
“Het vreselijke is dat mijn man en ik net op vakantie waren in Frankrijk, samen met onze oudste dochter Anja en haar man. Dat lag al heel lang vast. Voor ons vertrek had ik vaak gezegd: ‘Hilde, ik ga niet mee, ik blijf bij jou’. Maar ze drong er heel hard op aan dat ik toch zou gaan. Achteraf gezien misschien té hard. Heeft ze me willen wegsturen? (stil) Ze beloofde om bij haar zus te gaan slapen, zodat ze niet alleen zou zijn. Die zei nadien dat Hilde zich die dagen verward had gedragen. Heeft ze dat zelf aangevoeld? Herkende ze zichzelf niet meer? Heeft ze daarom die wanhoopsdaad gedaan? Ze had twee dagen ervoor andere medicatie gekregen van de psychiater. Heeft ze daar slecht op gereageerd? Gaf dat de doorslag? We gaan het nooit weten.”
Politie op de begrafenis
Hoe heb je het nieuws van haar dood vernomen?
“We kregen in Frankrijk telefoon van de politie. (stil) Dat was… Dat kunt ge u niet voorstellen. We zijn meteen naar huis gereden. De hele nacht lang. Achteraf denk ik: hoe hebben we dat gedaan? We huilden aan één stuk door. En dan die angst: wat gaan we aantreffen?”
Hoe ben je die eerste dagen doorgekomen?
‘Moeke!’, riep hun dochtertje Ella, toen ze een foto zag van Hilde, kort voor de begrafenis. Ze liep naar de tuin, waar ze vaak met haar speelde. ‘Moeke! Moeke!’ Ze bleef maar zoeken…”
“Ik probeerde me sterk te houden. Ik moest wel. Ik wilde mijn andere dochters opvangen, de begrafenis regelen. Er komt tijdens die dagen zoveel op je af. Ik denk dat ik het allemaal ook wat afblokte. Zoiets is gewoon té veel om in een keer toe te laten. Er waren momenten… (stil) Ik vergeet nooit hoe de dag voor de begrafenis aan onze deur werd gebeld. Het was de vader van Marianne, met Ella. Ze was toen twee jaar. Ze had een pakje voor me bij, er zat een foto in van Hilde. ‘Moeke!’, zei Ella, toen ze die foto zag. Ze liep naar de tuin, waar ze vaak met Hilde had gespeeld. ‘Moeke! Moeke!’ Ik ben haar gaan halen, toen ging ze naar de hall, en riep opnieuw: ‘Moeke!’ Ze bleef maar zoeken naar Hilde. Het was hartverscheurend. ‘Ga ik Ella nog zien?’, vroeg ik Mariannes vader, toen hij terug vertrok. Hij verzekerde me dat hij met haar naar ons toe zou komen. Maar ik heb hem nooit meer gezien. En Ella ook niet. Dat doet zeer.”
Heb je geen contact meer met haar?
“Nee, Marianne houdt haar weg. Sommigen zeggen: ‘Maak je geen zorgen, als ze groter is, zal ze jullie zelf komen opzoeken’. Het zou kunnen, ze draagt de naam Rens, dus misschien gaat ze ooit op zoek naar waar die naam vandaan komt. Ik hoop het. Ze was zo’n lief, slim kind. En zingen dat ze kon! Dat zal Hilde haar geleerd hebben.” (stil)
Marianne zien jullie ook niet meer?
“Nee. Dat lag toen al moeilijk. De laatste keer dat we haar zagen, was tijdens de begrafenis. Ze is daar onwel geworden, en weggevoerd met de ambulance. Achteraf hoorde ik dat ze dreigbrieven had gekregen, en dat er zelfs politiemensen in burger op de begrafenis waren, omdat ze vreesde voor haar veiligheid. Misschien liet ze zich daarom wegvoeren, om veilig weg te geraken. Ik weet het niet. Ach, het moet voor haar ook niet gemakkelijk geweest zijn.”
Het feit dat ze was flauwgevallen, werd uitvoerig beschreven in de pers. Het leidde de aandacht bijna af van het echte drama, het overlijden van Hilde. Was dat moeilijk voor jullie?
“Het was soms wel erg. We werden heel vaak gebeld door journalisten. We hebben dat altijd afgehouden, we konden dat er echt niet bij hebben. Eén keer stonden ze hier aan de deur. Amper een paar dagen na de begrafenis. Het was iemand van een weekblad, die zei dat hij ‘toevallig’ voorbijkwam, en eens wilde horen hoe het met ons ging. Er was zelfs een fotograaf bij. Ik heb hem gezegd: ‘Meneer, ik denk niet dat jullie beseffen wat het is om een kind te verliezen’.”
Hoe ging het nadien met je?
“De eerste zes maanden ging het redelijk goed. Dacht ik. Toen ben ik ingestort. Van de ene dag op de andere. Ik had me te sterk voorgedaan, denk ik. Te lang gevlucht voor het verdriet. Plots kon ik niks meer. Ik lag de hele dag in bed, wilde alleen maar slapen. Ik heb heel diep gezeten toen.”
Hoe ben je er weer bovenop geraakt?
“Op een middag begin januari kwam mijn man naar boven. Hij vroeg me om uit bed te komen, hij zei dat er een mooie film op tv was, en stelde voor om daar samen naar te kijken. Ik ben meegegaan, in mijn peignoir, me aankleden kon ik niet opbrengen. Terwijl we naar die film keken, werd er aangebeld. Er kwam een vrouw binnen. ‘Je kent me niet’, zei ze, ‘maar ik wil jullie helpen’. Ze vertelde dat ze psychologe was, dat ze voor nieuwjaar op bezoek was bij familie in de buurt, en daar had gevraagd of iemand ‘de ouders van Yasmine’ wist wonen, want dat ze er zeker van was dat we hulp konden gebruiken. Ze gaf me een boek over rouwverwerking, en zei dat ik dat maar eens moest lezen. Dat heeft iets in gang gezet. Ik ben nadien meer boeken gaan lezen, onder andere aan die van Manu Keirse heb ik veel gehad. Zo ben ik heel langzaam weer recht gekrabbeld. Ik heb die vrouw nadien nooit meer gezien, maar ik ben haar nog steeds dankbaar voor wat ze heeft gedaan.”
Niet opnieuw
Het leven heeft jullie ook nadien niet gespaard. In december 2016 overleed jullie dochter Anja. Ook door zelfdoding.
“Ik wist dat ze zich fysiek niet goed voelde. Het weekend voor haar dood zat ze hier in de zetel, en zei ze: ‘Ik denk dat ik ziek aan het worden ben, ik ben zo moe.’ Ze was gemeenteraadslid in Kontich, en op maandag hadden ze de gemeenteraad stilgelegd, omdat ze onwel was geworden. Dinsdag ben ik bij haar langs geweest, met verse soep, en om haar strijk te doen. Ik zie nog zo voor me hoe ze bij me aan tafel zat, met haar handen voor haar ogen, alsof ze het daglicht moeilijk kon verdragen. ‘Wat heb ik toch?’, zei ze toen. Woensdag hebben we nog gebeld, over dat pakje voor onder de kerstboom. Enkele uren later was ze er niet meer.” (stil)
Hoe heb je dat nieuws vernomen?
“Het was een uur of zes ’s avonds, ik was aan het koken. Haar man belde. Totaal in paniek, ik verstond nauwelijks wat hij zei. Mijn man en ik zijn meteen in de auto gesprongen. Onderweg hoorden we een ambulance. ‘Niet meteen het ergste denken’, zei mijn man, maar toen we bij Anja’s huis aankwamen, stond die ambulance voor haar deur. In huis was het chaos. Haar man stond beneden, volledig overstuur, er liepen politiemensen en ambulanciers, ik hoorde hen boven stommelen. Ik wilde ook naar boven gaan, maar iemand hield me tegen. Pas een hele tijd later kwam een dokter naar beneden. ‘Bent u de moeder?’, vroeg hij. En dan: ‘Het spijt me, we hebben haar niet meer kunnen helpen’. (stil) Ik weet nog dat ik riep: ‘Dat kan niet, we hebben daarnet nog gebeld!’ Verder herinner ik me weinig van dat moment. Ik was in shock.”
Wist je toen al dat het om zelfdoding ging?
“Nee. Ik heb lang gedacht dat ze iets had gekregen, omdat ze zich de dagen ervoor niet goed had gevoeld. Pas uren na haar dood zeiden mensen van Slachtofferhulp me dat ze zelf uit het leven was gestapt. Net als Hilde. Niemand anders had me dat durven te zeggen. Ook mijn schoonzoon niet. Hij heeft zich daar achteraf voor verontschuldigd, hij vond het op dat moment té moeilijk voor mij, zei hij.”
Is het te beschrijven wat er door je heen ging?
“Nee. Je kunt dat gewoon niet begrijpen. Niet bevatten. Je denkt van alles. Toch niet weer? Dat kan toch niet? Wat is dat met onze familie? Waarom?”
Denk je dat er sprake is van een soort erfelijke belasting?
“Dat denk ik wel. Mijn moeder was heel gevoelig. De moeder van mijn man ook. Ik herken die karakters bij Hilde en Anja.”
Is je derde dochter niet bang dat het haar ook zal overkomen?
“Nee, zij heeft een ander karakter. Zij staat sterker in het leven.”
Na de dood van Anja wist je waar je voor stond, je had het al een keer meegemaakt. Was je bang om er opnieuw door te gaan?
“Na Anja’s dood dacht ik: néé. Niet opnieuw die pijn. Dat kan ik niet aan. Mensen zeiden me soms dat ik zo sterk ben. Maar ik ben helemaal niet sterk. Niemand ziet wat zoiets met je doet”
“Ja. Ik weet nog heel goed hoe ik dacht: néé. Niet opnieuw die pijn. Dat kan ik niet aan. Het is wreed, hoor. Mensen zeiden me soms: je bent zo sterk. Maar dat is onzin. Ik ben helemaal niet sterk. Niemand ziet wat zoiets met je doet. Maar je hebt geen keuze, hé. Je moet erdoor. Je moet zoeken naar een manier om ermee om te gaan. Ik heb alles geprobeerd wat mensen me aanraadden. Tot zelfs een consultatie bij een medium in Limburg toe. Ik hoopte altijd om iéts te vinden dat me toch maar een beetje beter zou kunnen doen voelen.”
Heb je iets gevonden?
“Iemand gaf me het advies om met Slachtofferhulp te gaan praten. Dat heeft me goed gedaan. Ik zat met zoveel vragen, ik wilde precies weten wat er was gebeurd en hoe. Ik wilde ook de foto’s zien, van Anja’s lichaam, van hoe ze haar hadden gevonden. Het was hard, maar tegelijk hielp het me. Ik had dat nodig om het een beetje te kunnen verwerken.”
Nooit meer compleet
Ben je kwaad geweest op Hilde en Anja?
“Nee, nooit. Ik weet dat sommigen het Anja kwalijk namen. ‘Ze wist hoe zwaar het is om iemand op die manier te verliezen en nu doet ze jullie dat opnieuw aan!’, zeiden ze. Maar wij hebben dat nooit zo bekeken. Niemand kiest voor mentale pijn.”
Was het anders geweest, als ze gestorven waren door een ziekte?
“Ik weet het niet. Tegenover een ziekte sta je machteloos. Maar het niet meer zien zitten is óók een ziekte. Daar kies je ook niet voor. Zoveel verschil is er uiteindelijk niet.”
Hoe ging je man om met het verdriet?
“Hij heeft het op zijn manier verwerkt. Hij wilde bijvoorbeeld liever niet mee naar het gerechtsgebouw om de foto’s te zien, terwijl ik daar juist steun aan had. Ik had ook nood om te praten, hij verwerkte het liever in stilte. Maar dat was allebei oké, we hebben elkaar daar altijd in gerespecteerd.”
Hoe gaat het nu met jullie?
“De pijn wordt milder, maar het gemis blijft. Vooral de kerstperiode is vreselijk. Vroeger hoorde ik mensen soms zeggen: ‘Ik zal blij zijn als het voorbij is’. Dan dacht ik: ‘Allez, dat is zo plezant!’ Bij ons was het altijd feest. Dan kwam Hilde hier toe met een wasmand vol cadeautjes, terwijl de anderen heerlijk hadden gekookt. Of met Pasen, dan belden de meisjes, met een kinderstemmetje: ‘Mama, moeten we eitjes komen rapen? Goed verstoppen, en tellen hé, dat we ze allemaal vinden!’ Nu gaan die feesten stilletjes voorbij. Binnen twee jaar zijn mijn man en ik 60 jaar getrouwd, maar ik denk niet dat we het gaan vieren. Of toch niet groots. We hebben daar weinig zin in. Ons gezin is niet meer compleet.”
Er ontbreken altijd twee mensen.
“Ja, precies. Al zijn ze er voor mij wel altijd bij. Ik blijf tegen hen praten. Ik heb hun foto’s aan het raam gezet. Als ik ’s ochtends de gordijnen opendoe, zeg ik: ‘De zon schijnt hé, meisjes’.”
Zul je ooit nog gelukkig zijn, denk je?
“Nee. Dat kan niet meer. Het is niet dat ik de hele dag voor me uit zit te staren. Ik hou me bezig. Dat hebben de psychologen me aangeraden. Ik zit in twee hobbyclubs, en in de ouderenadviesraad van de gemeente. En ik ben dankbaar voor wat ik heb. Mijn dochter, mijn drie kleinkinderen. Maar gelukkig zijn, nee. Dat zit er voor mij niet meer in. (stil) Niet zolang er twee lege stoelen aan tafel staan.”
Wie vragen heeft over zelfdoding, kan 24/7 terecht op het gratis nummer 1813 en zelfmoord1813.be.
Tekst: Evelien Roels • Foto’s: Ann De Wulf
Lees ook:
- Eén eert zangeres Yasmine met pakkende documentaire, 10 jaar na haar dood
- Mijn verhaal: De broer van Charlotte pleegde zelfmoord
- Zo reageer je gepast op zelfmoordsignalen
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!