“Bekende mensen komen vaak sterk en succesvol over. Dat zij zich kwetsbaar tonen, kan taboes doorbreken”
In ‘Boris’ ging Jeroom de as van zijn overleden broer uitstrooien, en de reacties van kijkers die zich door het programma diep geraakt en gesteund voelden, waren overdonderend. Maar er zijn nog wel meer ‘bekende mensen’ die meer dan ooit hun kwetsbaarheid tonen. Een goede zaak, vindt psychiater Thomas Pattyn, al zijn er ook een aantal valkuilen.
Naast Jeroom was er eerder al Pedro Elias, die in ‘Patiënt Pedro’ in therapie ging voor zijn angsten, en ook zangeres Selah Sue getuigt al langer openlijk over haar depressies. Jeroen Meus gaf ons dan weer een inkijk in het rouwproces om zijn overleden broer. Hoe komt het dat steeds meer bekende mensen aan de wereld durven te tonen dat ook zij maar gewoon mensen zijn die worstelen met zichzelf, verdriet en het leven? En kunnen ze op dat vlak een voorbeeldfunctie vervullen?
Dr. Thomas Pattyn, als psychiater verbonden aan het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven, vindt alvast van wel: “Als mensen opluchting of herkenning en erkenning voelen bij bijvoorbeeld ‘Patiënt Pedro’, een programma dat over hypochondrie en angst gaat, dan is dat een goede zaak. Of wanneer mensen zich minder alleen voelen als een succesvolle Selah Sue deelt dat ze aan depressies lijdt en daarvoor medicatie moet slikken, dan is haar getuigenis belangrijk geweest.”
Zijn die getuigenissen waardevoller dan een goede vriendin die eerlijk is over haar problemen?
“Bekende Vlamingen komen vaak sterk, succesvol en inspirerend over. Wanneer zij eerlijk zijn over hun kwetsbaarheid of de lastigheden in hun leven, dan is dat taboedoorbrekend. Zeker als je merkt dat ze kunnen blijven functioneren, of in staat zijn om weer recht te krabbelen ondanks moeilijke periodes. Ze vertelden misschien over hun stap naar professionele hulp, en dat kan jou ook de stap doen zetten naar een psycholoog of gespecialiseerd arts. Dat kan een belangrijk, empowerend en troostend inzicht zijn. Maar, een goede vriendin kan minstens evenveel voor je betekenen, onder meer omdat je haar écht kent en jullie een authentiekere band hebben. Er zullen zeker ook mensen zijn die zich met een Bekende Vlaming minder kunnen identificeren omdat die verder van hen afstaat.”
Heel belangrijk is dat de namen van psychische aandoeningen correct gebruikt worden. Als iemand bijvoorbeeld een mindere periode benoemt als ‘depressie’, dan leg je mensen met een gediagnosticeerde depressie misschien het zwijgen op
Is het iets van deze tijd om opener te zijn over kwetsbaarheid?
“Dertig, veertig jaar geleden waren er niet meer of minder mensen met depressie, of met andere psychische aandoeningen, dan vandaag. Alleen is het nu meer zichtbaar en wordt er vaker over gepraat door en dankzij de media en sociale media. En dat is niet slecht, want zo wordt het ook minder een taboe, en gaan mensen sneller de weg naar de juiste hulp of behandeling zoeken. Maar het is wel belangrijk om deze getuigenissen, verhalen… in de juiste context en met de juiste nuance te brengen.”
Hoe bedoel je? Kunnen er ook valkuilen zijn bij dit soort getuigenissen?
“Die zijn er wel degelijk. Wat heel belangrijk is, is dat de namen van psychische aandoeningen correct gebruikt worden. En in sommige gevallen loopt dat weleens fout. Door te zeggen ‘dat je depressief bent’ wanneer je een slechte dag of lastige periode hebt gehad, kun je de ernst van de aandoening minimaliseren, en wordt ze gebanaliseerd. Zo leg je misschien wel iemand die aan een gediagnosticeerde depressie lijdt het zwijgen op.
En een bijkomende kanttekening: het verhaal van lotgenoten kan voor sommige mensen erg waardevol zijn, maar voor andere kan het een nieuw probleem triggeren… Vertelt iemand bijvoorbeeld over een verlies en rouwproces dat hij als erg zwaar heeft ervaren, dan kan dat bij anderen die een verlies vlotter een plaats konden geven een schuldgevoel opwekken of de vraag triggeren ‘ben ik wel normaal, omdat ik zo’n groot verlies zo snel kan plaatsen?’ Terwijl het zeker oké is als jij met je verlies wel in het reine bent. Het is altijd goed om voldoende stil te staan bij wat jij voelt en je niet volledig te laten leiden door de verwachtingen van anderen of de maatschappij.”