Pesten op het werk: hoe ga je ermee om?

Pesten op het werk komt nog steeds vaak voor in onze maatschappij. Té vaak, want steeds meer werknemers krijgen ermee te maken, zo blijkt uit onderzoek. Hoe ga je er als slachtoffer mee om? En wat doe je als je het opmerkt bij collega’s?

Psychosociale risico’s

Vorig jaar kreeg IDEWE, externe dienst voor bescherming en preventie op het werk, ruim 3.000 meldingen van psychosociale risico’s op het werk. Daarbij ging het vooral over conflicten, stress en burn-out en pesten. Problemen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, want stresserende situaties kunnen bepaalde conflicten in de hand werken, waardoor frustraties ontstaan tussen collega’s en pestgedrag om de hoek loert.

IDEWE geeft de top 5 van psychosociale risico’s op het werk:

1. Conflicten (1.255 meldingen – 40%)
2. Stress en burn-out (807 meldingen – 26%)
3. Pesten (459 meldingen – 14,6%)
4. Fysiek en psychisch geweld (121 meldingen – 3,8%)
5. Ongewenst seksueel gedrag op de werkvloer (53 meldingen – 1,6%)

Pesten op het werk

Zo’n 460 meldingen hadden te maken met pesten op het werk, wat zich kan uiten in verschillende vormen. Hilde De Man, preventieadviseur en verantwoordelijke psychosociaal welzijn bij IDEWE: “Roddelen, kleineren, isoleren, uitsluiten, beledigen … Het zijn allemaal manieren waarop iemand gepest kan worden op de werkvloer, maar ook daarnaast. Iemand niet uitnodigen op een etentje onder collega’s bijvoorbeeld. Het zijn soms subtiele gedragingen die zich voordoen, maar die wel grote gevolgen kunnen hebben.”

Grote gevolgen

Gepeste werknemers ervaren in het algemeen meer mentale gezondheidsproblemen. “Posttraumatische stoornissen als gevolg van opeengestapelde stressreacties zijn bijvoorbeeld niet uitgesloten, net zoals slecht slapen, piekeren, depressieve gedachten en angstgevoelens. Allemaal zaken die opvolging en begeleiding nodig hebben om erger te voorkomen”, vertelt Hilde.

“Ook minder goed functioneren op het werk is een mogelijk gevolg van pesten, waarbij dikwijls een slechte evaluatie door de werkgever wordt gegeven. Je geraakt daarbij in een negatieve spiraal, waardoor het extra belangrijk is om de problemen snel te signaleren.”

Omgaan met pesterijen op het werk

1. Als slachtoffer

Hilde: “Slachtoffers van echte pesterijen zoeken soms eerst voor zichzelf een verklaring waarom er gepest wordt en reageren dan ook niet altijd meteen. Daarom wordt vaak gezwegen, terwijl je net het omgekeerde zou moeten doen. Een aantal punten zijn daarbij belangrijk:

• Maak zo snel mogelijk duidelijk dat wat er aan het gebeuren is, allesbehalve oké is. Negeer het niet, maar stel een aantal duidelijke grenzen en praat erover. Hoe langer je wacht om er iets over te zeggen, hoe moeilijker het uiteindelijk wordt, wat het pesten en de gevolgen zelfs kan verergeren.
• Zodra je signalen opvangt, is het verstandig om je verhaal zo snel mogelijk te delen met een steunende collega die je in vertrouwen kan nemen. In de meeste pestgevallen zijn er dominante figuren die mensen rondom zich verzamelen. Zo krijg je een soort van strekking in kampen, waarbij er groepsdruk optreedt. Daarom is het belangrijk om collega’s te hebben die je begrijpen en jouw kant van het verhaal ondersteunen.
• En tot slot: praat erover met je leidinggevende of discreet met een vertrouwenspersoon. Vertel hen de feiten en wat je precies meemaakt, zodat ze ook jouw kant van het verhaal kennen. Zo kunnen ze kaderen wat er speelt en hoe je je daarbij voelt en gepast reageren.”

2. Als collega die het opmerkt

Uit bevragingen blijkt dat collega’s niet altijd snel zullen reageren als ze pesterijen opmerken. “Dikwijls geloven ze dat het slachtoffer assertief genoeg is om er zelf iets over te zeggen, maar het tegendeel is helaas dikwijls waar. Slachtoffers voelen zich vaak erg kwetsbaar, hoewel ze het niet altijd laten zien. Daarnaast is er de angst om zélf gepest te worden, om ‘de volgende te zijn’, als men reageert op de pesterijen.

Wat je wel kunt doen, is de persoon individueel aanspreken. Probeer op een rustige manier te verduidelijken dat de situatie helemaal niet oké is. Voor een slachtoffer helpt het soms dat de grens door iemand anders benoemd wordt. Overtuig je collega om erover te praten met een vertrouwenspersoon en het pesten duidelijk te maken naar een leidinggevende of preventieadviseur, die kan helpen juist te handelen.”

3. Als leidinggevende

Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen, en dat geldt in het bijzonder voor pesten. “Als leidinggevende is het belangrijk om voeling te hebben met je personeel en hoe ze zich voelen op het werk. Dat kan bijvoorbeeld door regelmatig een individueel gesprek met hen aan te gaan en simpelweg te vragen hoe het gaat. Wat ook kan helpen, zijn concrete grenzen en afspraken aangeven.”

Is er al een vorm van pestgedrag op de werkvloer? “Geef dan aan dat de grenzen worden overschreden. Probeer bovendien niet meteen mee te gaan in één verhaal, maar vraag naar de beide kanten. Probeer via gesprekken te bemiddelen om zo tot een oplossing te komen. Lukt dat moeilijk of heb je raad nodig? Dan kun je terecht bij een personeelschef of preventieadviseur. Ga er alleszins niet zomaar van uit dat het conflict uit zichzelf zal oplossen, maar aarzel niet om in te grijpen”, besluit Hilde.

Lees ook:

• Mijn verhaal: Joke werd gepest op het werk
• Als je elke dag tegen je zin gaat werken: “Zodra ik ’s ochtends in de auto stapte, kreeg ik al buikpijn”
• Mijn verhaal: de baas van Evi maakte haar het leven zuur

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!