Prikkelbare darm: deze natuurlijke middeltjes kunnen helpen

Door Jolien Thieleman

11 jul 2023

Nee, het is geen pretje, zo’n prikkelbare darm. Bovendien is er nog veel onduidelijkheid over deze vervelende kwaal. Daarom zetten we alle informatie op een rijtje en vertellen we je wat je ertegen kunt doen.

Wat is het prikkelbaredarmsyndroom?

Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS of ook wel ‘spastische darm’ genoemd) is een vervelende aandoening die gekenmerkt wordt door buikpijn, een opgeblazen gevoel en een verstoord stoelgangspatroon. Een prikkelbare darm is gelukkig niet schadelijk voor je gezondheid, maar het brengt wel heel wat pijn en ongemakken met zich mee. Daarbij vermoeden artsen dat PDS een chronische ziekte is, aangezien het maag-darmsysteem heel je leven gevoelig kan blijven.

Wat zijn de oorzaken?

Eén op de tien mensen heeft last van het prikkelbaredarmsyndroom. Voor dokters is het moeilijk te achterhalen wat de precieze oorzaken zijn en is bijkomend onderzoek naar de aandoening nog nodig, maar er zijn alvast een aantal triggers bekend:

Vermoedelijk gaat het om een overgevoeligheid van het maag-darmsysteem dat te hevig reageert op bepaalde prikkels.
Ook een verstoring in de motoriek van je ingewanden, die ofwel te traag of te snel werkt, kan aan de basis liggen.
Stress, psychologische druk of een traumatische ervaring kan PDS uitlokken, maar is nooit de enige oorzaak.
Sommigen krijgen er last van na een darminfectie, zoals een voedselvergiftiging.
En ten slotte spelen ook onze veranderde voedingsgewoonten een rol. De samenleving heeft ervoor gezorgd dat we steeds meer bewerkte, kant-en-klare producten en snacks eten en minder vezelrijke voeding.

Wat zijn de symptomen?

De symptomen van PDS zijn niet altijd eenduidig en kunnen zich uiten op verschillende manieren.

De ene persoon kan last hebben van diarree, terwijl de andere net geconstipeerd is. Bij sommigen wisselt diarree dan weer af met constipatie. Deze klachten gaan vrijwel altijd gepaard met buikpijn, winderigheid en krampen.
Een ander symptoom is een sterke gastrocolische reflex: de drang die je voelt na de maaltijd om naar het toilet te gaan.
Ook een opgeblazen buik, vooral na het eten, komt vaak voor.
Heel kenmerkend voor een prikkelbare darm is dat wanneer de stoelgang verbetert, je ook minder pijn hebt.

Hoe wordt het vastgesteld?

Aangezien het vooral gaat om klachten in verband met een verstoorde darmwerking en er zich geen echte afwijkingen (zoals ontstekingen) voordoen, bestaat er geen test om te zien of je de ziekte al dan niet hebt. De diagnose wordt daarom vooral gesteld op basis van symptomen en het uitsluiten van andere oorzaken (zoals een gluten- of lactose-intolerantie).

Wat kun je doen tegen een prikkelbare darm?

De conditie is niet te genezen, maar veranderingen in levensstijl, voeding en bewegingspatroon kunnen de klachten grotendeels verminderen. Een behandeling voor het prikkelbaredarmsyndroom verschilt van persoon tot persoon. Je kunt medicatie innemen (in samenspraak met de huisarts), maar er bestaan ook heel wat natuurlijke middeltjes die meer dan de moeite waard zijn om de klachten te proberen verminderen.

1. Stressreductie

Het is zeker niet abnormaal om meer last te hebben van een prikkelbare darm in stressvolle periodes. Zoek daarom een goede balans tussen spanning en ontspanning. Voel je je opgejaagd of zenuwachtig? Verdiep je dan in een aantal ademhalingsoefeningen of yoga om je lichaam tot rust te brengen.

Probeer alleszins je sociale leven niet te beperken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan als je last hebt van het prikkelbaredarmsyndroom, maar vermijdingsgedrag leidt op termijn alleen maar tot méér problemen.

Deze ademhalingsoefeningen brengen je helemaal tot rust!

2. Voldoende bewegen

Zorg ervoor dat je elke dag minstens 30 minuten beweegt. Intensief sporten kan en mag zeker, maar ook wandelen en fietsen doet je lichaam al goed. Fysieke activiteit zorgt voor een goede doorgang van lucht en stoelgang in je darmen en kan bijgevolg de symptomen van PDS verminderen.

Weinig tijd, maar wel meer bewegen? Ontdek deze tips!

3. Gezond eten

Hou er een regelmatig, gezond eetpatroon op na. Eet voldoende vezelrijke voeding (fruit, volkorenbrood, havermout, meergranenproducten…), geniet rustig van je maaltijd en kauw goed. Let op met cafeïne, alcohol, pikante, vette en zeer suikerrijke voeding, want die kunnen de klachten verergeren. Net als té grote maaltijden.

Tip: omdat iedereen anders reageert op bepaalde voedingsmiddelen, kan het nuttig zijn om een voedingsdagboek bij te houden. Zo kun je makkelijker ingrediënten uit je menu schrappen indien ze je darmen zouden kunnen triggeren. Bespreek dit wel altijd eerst met een arts of diëtist.

4. Water drinken

Zorg ervoor dat je voldoende water drinkt om je lichaam te hydrateren en je darmfuncties te ondersteunen. Een volwassene mag zeker zo’n anderhalve tot twee liter water drinken. Vind je dit moeilijk? Lees dan even dit artikel, boordevol tips om meer water te drinken.

Ontdek waarom je beter niet alle kalk uit je kraantjeswater haalt

5. Probiotica en andere middeltjes

Sommigen zweren bij probiotica (de zogenaamde goede bacteriën) en andere middeltjes (zoals pepermuntolie, lijnzaad en aloë vera) om PDS tegen te gaan.

De effectiviteit van pepermuntolie (in maagzuurresistente capsules) werd onlangs wetenschappelijk bewezen door de universiteit van Maastricht. “Pepermuntolie is geen wondermiddel, maar het heeft wel degelijk positieve effecten op het prikkelbaredarmsyndroom”, vertelt Maag-, Darm-, Leverarts dr. Daniel Keszthelyi. “Ons onderzoek laat zien dat het verlichting kan bieden. Daarnaast is het zonder voorschrift verkrijgbaar en dus laagdrempelig.” Het zou best kunnen dat het ook goed bij jou kan werken, maar vraag altijd eerst raad aan je arts.

6. FODMAP-dieet

Lijkt niets te helpen? Probeer dan het FODMAP-dieet (Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden And Polyolen), waarbij je in een eerste fase mogelijke boosdoeners zoals fructose en lactose weert. Blijven de klachten weg? Dan worden de suikers een voor een weer ingevoerd tot duidelijk is welke stoffen voor problemen zorgen. Laat je daarbij altijd begeleiden door een arts of diëtist.

Bronnen: Gezondheid en Wetenschap, UZA