Van FOMO tot eenzaamheid: wat is een zomerdepressie?
Wie dipje of depressie zegt, denkt al snel aan druilerige wintermaanden. Maar ook in de zomer kun je je slecht voelen. Wat je kunt doen tegen die fameuze zomerdip of een zomerdepressie? Psychotherapeut Veronique Maes legt het uit.
‘Ook in de zomer kunnen de wolken je overvallen’, met die slogan wil hulporganisatie Tele-Onthaal duidelijk maken dat het perfect normaal is dat je je ook in de zomer terneergeslagen kunt voelen. Nochtans lijkt de zomer het vrolijke seizoen bij uitstek: de zon op je snoet, afspreken met vrienden of familie en tijd om even los te koppelen na een drukke periode van werk en verplichtingen.
Waarom een dip in de zomermaanden?
Voor velen is de zomerperiode leuk, maar voor anderen net moeilijk. Onzekerheid over je lichaam, niemand om barbecues of festivals mee te doen of een slaaptekort door te veel licht kunnen je een somber gevoel geven. Norman Rosenthal, psychiater aan de Georgetown University School of Medicine sprak al in jaren 80 voor het eerst over ‘seasonal affective disorder’ oftewel seizoensgebonden depressie. Symptomen zijn onder andere angst, verminderde eetlust, een somber en futloos gevoel en slapeloosheid. Je zou verwachten dat zo’n kwakkelweer als in juli de droefenis vergroot, maar dat is bij mensen met een zomerdepressie niet het geval, hitte kan zelfs de oorzaak zijn. Die kan voor vermoeidheid, hoofdpijn en irritatie zorgen. En zelfs als er geen sprake is van een depressie, hebben velen weleens een dipje in de zomer.
“Dat dipje is vaak te wijten aan het feit dat je kunt loskoppelen tijdens de zomermaanden“, vertelt Veronique Maes. Zij is psychotherapeut bij PTC in Gent en begeleidt mensen met depressieve klachten. “Vaak is de zomerperiode een fase waarin mensen veel meer vrije tijd hebben: ze hebben verlof, hobby’s vallen weg, kinderen zijn op kamp… Aan de ene kant werkt dat ontspannend en geeft het tijd en ruimte om na te denken en nieuwe inspiratie op te doen voor na de vakantieperiode, maar aan de andere kant hebben we weinig structuur en meer tijd met onze gedachten. Gevoelens die je door het jaar negeert, komen op zo’n moment naar boven. Bij veel mensen roepen die vragen op: ‘ben ik wel zo gelukkig?’, ‘vind ik mijn job nog wel zo leuk?’, ‘ben ik tevreden met mijn relaties?’ en ga zo maar door. Als de antwoorden op die vragen ‘nee’ blijken, is dat natuurlijk reden om je somber te voelen.”
FOMO & sociale media
En dan zijn er natuurlijk nog de sociale media. Hoewel er meer eerlijkheid is op sociale media, scrollen we toch vooral door plaatjes van schijnbaar perfecte levens met altijd brave kinderen, levensveranderende reizen en sociale kringen die altijd vervullend en volmaakt zijn. Om nog maar te zwijgen van FOMO of ‘Fear of missing out’: al die uitnodigingen, feestjes, festivals en mogelijkheden zorgen dat je bang bent om het leukste evenement te missen of zorgen voor veel keuzestress. Of dat je gewoon niet nee durft te zeggen dat je compleet overprikkeld raakt en zo jezelf voorbij loopt. “Zelf herken ik het gevoel van moedeloosheid van vroeger”, vertelt Veronique. “Ik heb zelf veel nood aan rust. Dit jaar heb ik zo’n gevoel totaal niet ervaren, ik heb leuke dingen ingepland én tijd voor mezelf genomen om te kunnen landen en nagenieten”, zegt ze eerlijk. “Vroeger vond ik dat misschien moeilijker. Sociale media doen daar zeker nog een schepje bovenop en zorgen voor extra sociale druk. Het is zoveel moeilijker om je eigen gevoel te volgen en te doen waar je zelf energie van krijgt, als je het gevoel hebt dat anderen dat niet zo ervaren. We willen nu eenmaal graag bij ‘de groep’ horen.”
Eigen noden
Daar zit volgens haar het geheim: leren luisteren naar je eigen noden én genoeg eigenwaarde hebben om naar die noden te luisteren, ze communiceren en duidelijk grenzen stellen. Dat vraagt het nodige denkwerk. “De eerste stap is jezelf de tijd geven om te voelen wat jij belangrijk vindt en waar je nood aan hebt. Het is daarbij handig om eens na te gaan wat je als kind graag deed: misschien vond je het heerlijk om te schilderen of kon je niet genoeg krijgen van ronddwalen in de natuur? Daar bewust tijd voor inplannen als volwassene kan al voor een stukje soelaas bieden. Je hoeft niet op alles ja te zeggen.”
Wat je voelde als kind kan ook veel zeggen over je emoties nu. “Ik denk dan aan een ietwat introverte man die in mijn praktijk kwam. Hij keek nooit uit naar de zomer. Uit gesprekken bleek dat hij als kind heel hardwerkende ouders had. Tijdens het schooljaar had hij er weinig problemen mee, maar in de zomermaanden werd hij noodgedwongen naar tal van kampjes gestuurd. Eigenlijk zou hij liefst van alles thuis zijn gebleven. Dat maakte hem ongelukkig natuurlijk. Bij de aanvang van de zomer, voelde hij telkens terug dat knagende gevoel, ook al moest hij natuurlijk niet meer op kamp. Dat innerlijke kind in hem was er nog steeds en maakte dat hij zich somber voelde.”
Het innerlijke kind
“Dat innerlijke kind draagt eenieder met zich mee, iedereen heeft blauwe plekken. De kunst is om mild te zijn voor dat innerlijke kind, uit te zoeken wat het nodig heeft en daarna de touwtjes in handen te nemen“, gaat Veronique verder. Doen wat je leuk vindt of wat je energie geeft, klinkt heel logisch. Toch is het volgens Veronique niet vanzelfsprekend. “Een typisch voorbeeld is er eentje van een huisvrouw die al jaren samen is met haar werkende man. Ze is het gewoon om hem te laten leiden en zelf te volgen in beslissingen die hij neemt. Een patroon dat al lang geleden ontstaan is, het is dan niet zo evident om opeens aan te geven wat ze zelf graag doet en zo haar grenzen aan te geven. Natuurlijk moet ze het ook zelf willen, er zijn mensen die heel volgzaam zijn en daar totaal geen problemen mee hebben, dat is natuurlijk ook prima. Maar als ze wil dat er iets verandert, moet ze voor zichzelf helder maken wat ze wil en in actie komen.”
Kom in actie
In dat geval staat in actie komen gelijk aan praten met haar man en aangeven wat ze wel graag wil. Maar ook op andere manieren kun je in actie komen, weet Veronique ons te vertellen. “Voel je je wat verloren? Iets nieuws proberen doet vaak al wonderen. Probeer eens een volledig nieuw recept en nodig eindelijk eens de buren uit die je al langer wilde vragen, schrijf je in voor een workshop of maak een groepsreis. Iets nieuws doen geeft vaak voldoening en wie weet leer je er nieuwe mensen kennen waar je weer vaker mee kunt afspreken.
Dat kan trouwens ook het gevoel van eenzaamheid doorbreken. Want naast die FOMO of overprikkeling zijn er ook heel wat eenzame mensen, zo blijkt uit cijfers van het Nationaal Geluksonderzoek dat UGent met NN uitvoerde in 2022. Daarin gaf bijna een derde van de Belgen aan zich erg eenzaam te voelen en nog eens 36% matig eenzaam te zijn.
Veronique geeft ook aan dat je te allen tijde hulp kunt inschakelen. “Je eigen noden voelen en aan de slag gaan met dat innerlijke kind, klinkt misschien niet zo evident. En als dat in actie schieten maar niet wil lukken, is het zeker nuttig om hulp in te schakelen. Ga naar een huisarts en doe je verhaal of zoek een psychotherapeut in de buurt als je dat nodig acht.“
De kunst van het ongelukkig zijn
En dan is het nog belangrijk te benadrukken dat we niet continu dolenthousiast moeten zijn. ‘De kunst van het ongelukkig zijn’, zoals Dirk De Wachter het zo mooi verwoordt. “Zelfs als je weet wie je bent en waar je nood aan hebt, en regelmatig tijd voor deugddoende dingen inplant, zul je toch soms met dat innerlijke kind geconfronteerd worden en je droevig voelen. Een groot stuk van gelukkig zijn, zit hem in het aanvaarden dat je niet de hele tijd gelukkig hoeft te zijn.”
Een zomerdepressie: alles nog even op een rijtje
Wat zijn de symptomen?
- stemmingsklachten
- gevoelens van leegte
- stress
- slapeloosheid en vermoeidheid
- een gebrek aan eetlust
- last van het licht
Tips van Veronique tegen een zomerdip:
- Neem tijd om te voelen: wat wil je zelf echt graag doen?
- Plan bewust momenten in van zaken die je energie geven.
- Neem op tijd rust wanneer je het nodig hebt.
- Iets nieuws proberen doet wonderen: volg een workshop, probeer een nieuw gerecht uit of maak en uitstap die je nog niet eerder maakte.
- Durf hulp in te schakelen: vraag raad aan je huisarts of zoek een psycholoog die je kan helpen.
Zelf een dip of vermoedens van een depressie en nood aan een babbel? Bel gratis en anoniem naar 106 (24/7) of chat via www.tele-onthaal.be.
Meer psychologie:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!