Hormoontherapie (HST): dit moet je weten over hormonen tijdens de menopauze
Wie in de overgang of menopauze zit, weet dat het soms geen lachertje is. Heel wat vrouwen zweren bij een hormoontherapie, ook wel gekend als hormonale substitutietherapie (HST), om de klachten te verzachten. Maar wat is dat nu eigenlijk, en wat moet je erover weten?
Wat is hormoontherapie?
Tijdens de overgang verandert je lichaam geleidelijk van vruchtbaar naar onvruchtbaar. Je hormoonspiegel wordt flink dooreen geschud, omdat de aanmaak van het vrouwelijk hormoon oestrogeen afneemt. Dat kan heel wat overgangsklachten met zich meebrengen, zoals opvliegers, gewichtstoename, slecht slapen en stemmingswisselingen. Tijdens de menopauze, de periode na de laatste menstruatie, valt de productie van oestrogeen volledig stil. Toch blijven erg veel vrouwen klachten ondervinden.
Sommigen zijn gebaat bij natuurlijke middeltjes om menopauzeklachten te verzachten, maar als die niet helpen, kan je gynaecoloog een aangepaste hormoontherapie (hormonale substitutietherapie, afgekort naar HST) voorschrijven. Hierbij neem je een dosis kunstmatige hormonen in als vervanging voor de oestrogenen die je eierstokken tijdens de menopauze niet meer produceren.
Als je erge klachten ondervindt, kan HST een wereld van verschil betekenen en de klachten doen verminderen of zelfs volledig doen verdwijnen. Je lichaam blijft wat langer zoals het vroeger was en bovendien kan het een gunstig effect hebben op je hart, bloedvaten, blaas en gewrichten.
Hoe werkt het?
Terwijl vroeger meer synthetische hormonen werden voorgeschreven, wordt vandaag met natuurlijke, bio-identieke hormonen in lage dosissen gewerkt. Die zijn bijna gelijk aan de hormonen die de eierstokken zelf produceren. Je kunt ze innemen via pilletjes, maar ze bestaan ook in gel-, spray- of pleistervorm (die niet schadelijk zijn voor je bloedvaten). Welke aanpak en dosis het best bij jou passen, bekijk je samen met de gynaecoloog.
Zo’n twee à drie weken na de start van de therapie zul je al verschil merken. Het is raadzaam om regelmatig te evalueren en (in samenspraak met je gynaecoloog) even te stoppen met de hormonen om te kijken of de klachten vanzelf wegblijven. Als stoppen geen optie is, kun je bekijken of je naar een lagere dosis kunt gaan.
Wie komt ervoor in aanmerking?
Iedereen die last heeft van duidelijke menopauzeklachten komt in aanmerking voor hormoontherapie, behalve als je een hormoonafhankelijke kanker (borstkanker, baarmoederkanker), een leveraandoening of een veneuze of arteriële trombo-embolische aandoeningen hebt (gehad). Ook als je een allergie hebt voor een van de bestanddelen wordt HST uiteraard afgeraden.
Het is wel zo dat je best vroeg in de overgang begint, om de behandeling zo effectief mogelijk te maken. Ben je al wat ouder en zit je al een tijdje in de menopauze, dan bewijst het doorgaans minder z’n nut. Je kunt in dat geval best samen met je gynaecoloog bekijken welke aangepaste behandeling mogelijk is.
Is hormonale substitutietherapie gevaarlijk?
Als je in lichte dosissen hormonen start, met natuurlijke stoffen, dan is er geen verhoogd risico op trombose, hart- en vaatziekten of borstkanker – waarvan men lang dacht dat dit wél zo was.
Bescherming tegen hart- en vaatziekten
Het is bewezen dat oestrogeen beschermend werkt tegen hart- en vaatziekten, de grootste doodsoorzaak van vrouwen in de leeftijdsgroep. Uit een studie van Cochrane uit 2015 blijkt dat vrouwen die de juiste dosis hormoontherapie krijgen, binnen de tien jaar na de start van de menopauze, minder aderverkalking ter hoogte van de kransslagaders hebben en als gevolg daarvan ook langer leven. Oestrogeen zou het slechte cholesterol (het LDL-cholesterol) verlagen, het goede HDL-cholesterol verhogen, de vorming van slagaderverkalking tegengaan en insuline-ongevoeligheid verbeteren.
Bescherming tegen osteoporose
Omdat je lichaam zich in de menopauze moet aanpassen aan het wegvallen van de hormoonproductie, wordt het risico op osteoporose groter. Als je binnen de eerste tien jaar na de menopauze met hormoontherapie start, vermindert het risico op osteoporose. De oestrogenen die je bijkrijgt, houden de botdichtheid in stand.
Bescherming tegen alzheimer
Onderzoek bevestigt dat het nemen van hormonen een bescherming tegen alzheimer kan bieden, maar toch moet er voorzichtig worden omgesprongen met deze informatie. Er moet namelijk nog meer onderzoek naar worden gevoerd. Wellicht zijn hormonen zeker niet ongunstig voor je hersenfunctie, op voorwaarde dat ze vrij kort na het begin van de menopauze opgestart worden.
Bescherming tegen bepaalde kankers
Uit een studie blijkt dat HST de kans op darm- en endeldarmkanker (colon- en rectumkanker) vermindert, onafhankelijk van de kenmerken van de lichaamsbouw.
Daarnaast neemt de kans op baarmoederkanker af. Als een vrouw omwille van menopauzale klachten beslist om hormonen te nemen, zal dat er ook voor zorgen dat het slijmvlies in beperkte mate wordt opgebouwd. Om die opbouw te minimaliseren, wordt een combinatie gemaakt van de hormonen oestrogeen en progesteron. Neem je deze combinatie, dan is de kans op baarmoederkanker lager dan als je geen hormonen inneemt.
Geen verhoogde kans op borstkanker
Uit vrees voor borstkanker, zagen artsen rond het jaar 2000 tal van vrouwen hun hormoonbehandeling stopzetten. Er doken toen studies op waaruit bleek dat HST een verband zou hebben met een verhoogde kans op borstkanker. Die toename was echter even groot als dagelijks twee glazen alcohol per dag of vijf kilogram gewichtstoename. Bovendien werd in die tijd vaak ‘overbehandeld’, waarbij de dosis hormonen te hoog was en andere types HST werden gebruikt. Hierdoor kon borstkanker vroeger tot uiting komen, maar niet per se ontstaan. De ontwikkeling van een tumor neemt namelijk jaren in beslag, waardoor hij in 96 procent van de gevallen al aanwezig was vóór de start van hormoontherapie.
Vandaag de dag wordt met natuurlijke of bio-identieke hormonen gewerkt, waarvan de dosis zo laag mogelijk gehouden wordt. Die zijn volledig veilig voor je borsten.
- Uit een studie bij meer dan 27.000 vrouwen die 18 jaar werden opgevolgd, waarbij de ene helft hormonen innamen en de andere helft een placebo, bleek dat er geen enkele toename is van de kans op sterven aan borstkanker.
- Een andere studie, waarbij meer dan 10.000 vrouwen gedurende vijf jaar hormonen namen, vertelt dan weer dat bepaalde hormoonpreparaten de kans op borstkanker met 27 procent doen dalen.
Een groter gevaar schuilt in het nodeloos blijven nemen van de anticonceptiepil, door vrouwen die niet weten dat ze al in de overgang of menopauze zijn. De pil bevat synthetische hormonen die tien tot twintig keer zo sterk zijn als de natuurlijke hormonen die voor de menopauze worden voorgeschreven. Die kunnen de kans op borstkanker wél verhogen.
Je lichaam in balans
Voor wie erg veel last heeft van menopauzeklachten kan hormoontherapie dus een uitkomst bieden, maar daarnaast blijft het erg belangrijk om goed voor jezelf te zorgen, te blijven bewegen, bewust om te gaan met voeding, én roken en alcohol te vermijden. Zo blijft je lichaam in balans, waardoor de overgang en menopauze een stuk comfortabeler voor je worden. Breng bovendien regelmatig een bezoek aan je gynaecoloog: in de menopauze is een jaarlijks algemeen onderzoek aangewezen, of je nu hormonen neemt of niet.
Beelden: Getty Images
Bron: ‘Menopauze’, van prof. dr. Herman Depypere en Sofie Vanherpe. Uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts, € 29,99. Prof. dr. Herman Depypere schreef nog een boek, Menopauze Menostart (€ 21,99), met tips en tricks om baas te blijven over je lichaam.
Misschien vind je dit ook wel interessant:
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!