As verstrooien: waarmee moet je rekening houden?

Door Diny Thomas

05 feb 2024

Het verlies van een dierbare is een zware periode waarin vele beslissingen moeten worden genomen, waaronder hoe om te gaan met de stoffelijke resten van de persoon. Een optie die vaak overwogen wordt, is het verstrooien van de as van de overledene. Sommige mensen doen dit bijvoorbeeld op de favoriete plek van de overledene, maar mag dat zomaar?

Meerderheid kiest voor crematie

In 2022 werden 76.511 Belgen gecremeerd. “Dat is zo’n 65 procent van alle overlijdens in ons land”, vertelt Marysia Kluppels van uitvaartspecialist DELA. “Tegenwoordig kiest de meerderheid voor crematie. Vroeger was dat absoluut uit den boze. Wie niet begraven werd in een kist, ging naar de hel. Maar tijden veranderen. Mensen gaan minder of helemaal niet meer naar de kerk. Bovendien zien heel wat Belgen de pluspunten van een crematie: er is geen graf meer dat gepoetst moet worden, het is doorgaans minder duur en de laatste rustplek hoeft niet per se het kerkhof te zijn.”

As verstrooien: de mogelijkheden

Je kunt de assen van je overleden geliefde bewaren in een urne, thuis op de schouw bijvoorbeeld, of bijzetten in een columbarium op het kerkhof. “Een tweede mogelijkheid is om de assen te verstrooien. Dat mag je natuurlijk nooit zomaar in het wilde weg doen. Waar dan wel?

Op de strooiweide van het kerkhof.
Op privé-eigendom. Onder de favoriete appelboom van je vader, op de bloemenweide van je moeder. Let wel: je hebt altijd een schriftelijke toestemming nodig van de eigenaar. Als een van je ouders sterft en de andere wil de assen in de tuin verstrooien, dan zal de eigenaar of de verhuurder van het stuk grond daar uitdrukkelijk de toestemming voor moeten geven.
Op openbare plaatsen die als strooiplek werden aangegeven door de gemeente. In Antwerpen kun je assen verstrooien in de Schelde, bijvoorbeeld. In Maasmechelen is dat de Maas.
Op een natuurbegraafplaats. Denk maar aan de Isaekshoeve in het Limburgse Rekem, of Villa Markey in Zoersel.
Op ‘de aan het grondgebied van België grenzende territoriale zee’, ofwel de Noordzee.

Als je de assen van een overledene wilt verstrooien op zee of in de Schelde, dan mag je dat nooit op eigen houtje doen

Marysia Kluppels

Maar vergis je niet: als je de assen van een overledene wilt verstrooien op zee of in de Schelde, dan mag je dat nooit op eigen houtje doen. Dat moet àltijd met toestemming van de gemeente, en het is de begrafenisondernemer of de rederij die daarna de assen in een biologisch afbreekbare urne te water laat.”

Van Canada tot Indonesië

Mag je de assen zomaar meenemen naar bijvoorbeeld Canada of Indonesië? “Dat kan”, weet Marysia Kluppels, “als je aan de voorwaarden voldoet:

Je hebt te allen tijde een officieel document bij je dat je de toelating geeft tot ‘vervoer van as’ – dat kun je aanvragen in de gemeente van het overlijden. Vergeet niet dat je nog altijd met een stoffelijk overschot op pad bent.
Je hebt de akte van overlijden. Soms heb je een internationaal document nodig – een vertaling van de akte in meerdere talen.
Je hebt (indien nodig) de toestemming van het land zelf om met de assen het land binnen te gaan. Die documenten moet je altijd bij je hebben. Wil je assen aan de Machu Picchu verstrooien? Dan moet je op de ambassade van Peru zijn, in Brussel.

Check, zeker als je met het vliegtuig reist, altijd bij de luchtvaartmaatschappij wat mag en wat niet. Het beste is om de urne in je handbagage mee te nemen, want je weet nooit wat er met je grote koffers gebeurt. Bovendien kan het zijn dat je een urne moet meenemen waar een securityscan (x-ray) doorheen kan kijken.”

Troostjuweel

Wat als je een troostjuweel wil laten maken of een tatoeage wilt laten zetten met de assen van een overleden dierbare? “De begrafenisondernemer zal normaal gezien altijd vragen of je een klein beetje van de assen, ook wel de symbolische hoeveelheid genoemd, wilt hebben voor de partner, de kinderen, de kleinkinderen… Dat is maar een fractie van de assen, die meestal in een glazen buisje worden meegegeven. De rest van de assen moét ofwel een columbarium, in een urneveld, in een urne bij je thuis of verstrooid worden.”

Je kunt de ‘symbolische assen’ zelfs tot in de ruimte brengen, waar je dierbare overledene voor eeuwig blijft zweven

Marysia Kluppels

Met die symbolische assen kun je tegenwoordig heel wat mooie aandenkens laten maken, waaronder…

Een juweel. Van de assen kun je kralen of diamanten laten maken, die je nadien als ring, armband halsketting kunt dragen. Zo is de overledene altijd bij je.
Een vuurpijl, voor een spetterend vuurwerk om de overledene een laatste keer te eren.
Een heliumballon. Na een half uur in de lucht ‘ontploft’ de ballon en dalen de assen neer.
Een tatoeage. De assen worden vermengd met de inkt, om een blijvende herinneringen te creëren op je huid.
Een vinylplaat. Laat een klassieke lp maken met jouw favoriete muziek, of die van de overledene.

“De mogelijkheden zijn eindeloos. Je kunt symbolische assen zelfs in koraalrifballen stoppen, die gebruikt worden om kunstmatige koraalriffen te maken. Of met een raket de ruimte laten inschieten, waar de overledene tot in de eeuwigheid kan blijven rondzweven.”

Je laatste wens

Lijkt je dat wel wat, verder leven in de zee of in de ruimte? Dan raadt Marysia Kluppels aan om je laatste wens zeker op papier te zetten, voor het te laat is. “Je kan je wensen laten opnemen in een wilsbeschikking. Die is wel pas officieel als er een datum en een handtekening op staat, en als die geregistreerd werd bij de gemeente, de begrafenisondernemer of de uitvaartverzekeraar. Je kunt het ook zelf op papier zetten en in een lade bewaren. Alleen loop je dan het risico dat de nabestaanden het document niet, of te laat vinden. Sommigen nemen het op in hun testament, maar denk eraan dat de notaris dat dikwijls pas nà de begrafenis voorleest. En dan is het ook te laat.”