Perimenopauze: wat is het en hoe weet je wanneer je erin zit?

Door Els De Ridder

16 okt 2023

Ben je een veertigplusser en sukkel je met vage klachten, zoals plotse slapeloosheid, spier- of gewrichtspijn en mentale dipjes? Heb je het gevoel dat je soms je vroegere zelf niet meer herkent? Dan zit je misschien wel in de perimenopauze, beter gekend als de ‘overgang’. Professor Herman Depypere legt uit wat het precies is en hoe je ermee kunt omgaan.

De jongste tijd haalde het al vaker de actualiteit, en het lijkt wel alsof er meer aandacht dan ooit gaat naar die periode vóór je als vrouw in de menopauze terechtkomt, namelijk de perimenopauze of overgang. Een periode die gekenmerkt wordt door een resem moeilijk te benoemen klachten die wél een grote impact kunnen hebben op je fysieke en mentale welbevinden, en dus bijgevolg niet genegeerd mag worden. Dat vindt ook Prof. Herman Depypere, die verbonden is aan de dienst gynaecologie van het UZ Gent en onderzoek doet naar de (peri)menopauze.

Perimenopauze, premenopauze of overgang: wat is het verschil?

Prof. Herman Depypere: “De perimenopauze omvat de periode vóór de menopauze, waarbij je cyclus alsmaar onregelmatiger wordt, én de periode erna. De periode vóór de menopauze (een jaar na je laatste menstruatie en erna, red.) benoem je beter als overgang of transitie in plaats van premenopauze (de meest gangbare term vandaag is de ‘perimenopauze’, al verschillen gynaecologen en menopauzeconsulenten hier van mening, nvdr.) Er is de vroege transitie (waarbij je cyclus al eens een week later op gang komt) en de late transitie (waarbij je cyclus een of meerdere maanden overslaat). Het hormonale evenwicht geraakt tijdens deze transitie uit balans: het progesteronhormoon daalt, de oestrogeenpdouctie vermindert en testosteron neemt een duik. En dat proces verloopt onregelmatig, met soms stevige schommelingen.”

Vlotter door de overgang en menopauze? Ontdek ons menopauzedossier!

Welke hormonen gaan schommelen tijdens de overgang?

Progesteron is een kalmerend hormoon. Het kalmeert het centrale zenuwstelsel en brengt een gevoel van sereniteit. Het wordt vaak het gelukshormoon van de vrouw genoemd.
Oestrogeen is het stimulerend hormoon. Het stimuleert het centrale zenuwstelsel en geeft energie.
Testosteron is noodzakelijk voor een gezond energieniveau, voor mentale en lichamelijke kracht. Het geeft je daadkracht en zorgt voor een gezonde seksuele drift. Het houdt je lichaam ook sterk en gespierd.

Doordat deze hormonen schommelingen vertonen, kunnen vrouwen in deze periode last krijgen van een reeks vage klachten, die als erg lastig ervaren kunnen worden.

Welke klachten gaan gepaard met de perimenopauze of overgang?

Om de klachten in kaart te brengen die vrouwen in deze periode ondervinden, gebruiken artsen en menopauzeconsulenten de Greene Climacteric Scale, een vragenlijst. Het kan ook voor jezelf een idee geven of een vermoeden bevestigen. Maar check zeker ook eens bij je moeder welke klachten zij ondervond in die periode van haar leven, want ook dat kan vaak een belangrijke indicator zijn. Ook vrouwen die tijdens hun vruchtbare periode meer last hadden van hormoongerelateerde klachten, hebben meer kans om hardnekkige signalen te krijgen tijdens de perimenopauze.

Deze klachten komen vaak voor:

opvliegers
concentratieproblemen
geen zin meer in seks
tintelingen of doof gevoel op de huid
minder gevoel in handen en voeten
paniekaanvallen
opgewondenheid
geen interesse in de dingen
spier- of gewrichtspijn
snel geïrriteerd zijn
nachtelijk zweten
ademhalingsproblemen
vermoeidheid
hersenmist
neerslachtigheid of niet gelukkig voelen
slapeloosheid
hartkloppingen
huilbuien
gevoel van duizeligheid of flauwvallen
gespannen gevoel in hoofd en lichaam
hoofdpijn

Kun je testen of je in de overgang zit?

Vaak gaat de perimenopauze gepaard met allerlei vage klachten die ook gelinkt kunnen worden aan depressie en burn-out. Daarom is het belangrijk om altijd eerst naar je cyclus te kijken. Wordt die onregelmatiger, slaat je menstruatie al eens een maand over… dan kan dit wijzen op de perimenopauze. Een bloedonderzoek kan je hierover soms meer zekerheid geven.

Wat kan je doorheen een lastige overgang helpen?

Behalve een gezonde levensstijl waarbij je inzet op veerkracht, spierkracht, beweging en evenwichtige voeding, kunnen medicatie en voedingssupplementen de transitiesymptomen verlichten. Sommige vrouwen zijn gebaat bij extra magnesium of vitamine B12. Andere vrouwen zijn geholpen met een accuratere anticonceptiepil, zoals Zoely of Qlaira.

Hoe zit het met hormoontherapie?

Prof. Herman Depypere: In een latere fase – idealiter pas vanaf de menopauze – kan hormoontherapie opgestart worden. Rond hormoontherapie hing er lang een negatief imago door de stevige bijwerkingen, maar dat beeld klopt niet meer. Recent onderzoek toont aan dat hormoontherapie een positief effect kan hebben op menopauzeklachten, maar ook op hart- en vaatziekten, osteoporose en zelfs Alzheimer.

Vrouwen die drager zijn van het ApoE4 eiwit zijn gevoeliger om dementie te ontwikkelen. Een belangrijke studie toonde aan dat hormonen zeer beschermend werken bij Apo E-dragers. Verdere studies zullen dit moeten bevestigen, maar de resultaten van het eerste onderzoek zijn alvast overtuigend. Informeer je sowieso grondig. Op het juiste moment starten met hormoontherapie kan een groot verschil maken voor je huidige en latere levenskwaliteit.”