Bijen in je tuin helpen: dit moet je doen
Het gaat niet zo goed met de bijen en dat is verontrustend nieuws, want zonder hen zouden er amper nog bloemen, fruit en groenten zijn. Help ze dus een handje, plant en zaai nuttige bloemen en zorg voor wat extra woonplekjes. Ga voor meer bijen in je tuin!
Waarom zijn bijen in je tuin zo belangrijk?
Zonder bijen en hommels zou er amper wat te eten zijn, want maar liefst 85 procent van ons fruit en groenten wordt door insecten bestoven. Wist je dat hommels en bijen zelfs speciaal gekweekt worden om in professionele serres de planten van tomaten, komkommers, pompoenen, meloenen en aardbeien te bevruchten?
Honingbijen, solitaire bijen en hommels zorgen er ook voor dat we van kersen, appelen, braambessen en frambozen kunnen smullen. Groenten als courgettes, paprika’s, avocado’s zouden verdwijnen zonder de bij, maar ook zonnebloemolie en mosterd zouden dan verleden tijd zijn.
Hoe komt het dat er steeds minder bijen zijn?
In 2013 haalde meer dan 36 procent van de bijenvolken in onze streken de lente niet. De oorzaak? Een dodelijke cocktail van de oprukkende varroamijt (een parasiet), het gebruik van pesticiden én een gebrek aan voeding. Er is meer beton, en dus minder groen en vooral alsmaar minder (wilde) bloemen, waardoor bijen honger lijden. Op de velden staan de gewassen er steeds ‘properder’ bij: geen wild plantje blijft nog staan.
Dat betekent trouwens niet alleen slecht nieuws voor de honingbij, ook de wilde bijen lijden enorm onder onze ecologische voetafdruk. Uit een Argentijns onderzoek blijkt dat sinds de jaren ’90 zo’n 25 procent van de wilde bijensoorten bijna niet meer wordt waargenomen. Dat wil niet noodzakelijk zeggen dat ze zijn uitgestorven, maar dat ze zo zeldzaam zijn geworden dat ze amper nog in het wild worden gespot. Hoog tijd om in te grijpen, dus!
Hoe kun je de bijen helpen?
Kies planten met een hoog stuifmeelgehalte
Bijen en hommels hebben nectar én stuifmeel (of pollen) nodig om te overleven. Stuifmeel is het belangrijkste: daar halen ze hun eiwitten, mineralen en vitamines uit. Met nectar vullen ze hun energiepeil aan, en honingbijen maken van de nectar honing.
Kies voor je tuin dus zoveel mogelijk planten met een hoog stuifmeelgehalte, zoals bijvoorbeeld:
- heliotroop (Heliotropium)
- hosmosbloem
- moerasbloem (Limnanthes)
- muurbloem (Erysimum)
- papavers
- bijenbrood (Phacelia)
- zonnebloem (Helianthus)
Honingbijen vliegen wel tot 3 kilometer ver, maar bij slecht weer blijven ze binnen een straal van 500 meter. Als ze daar niet genoeg nectar vinden, verhongeren ze. Zorg er dus voor dat er tussen maart en november altijd wat bloeit in je tuin.
In de zomer is er normaal gesproken veel voedsel, maar de herfst, wanneer de meeste bloemen uitgebloeid zijn, is een lastige periode voor bijen. Zorg dat er dan zeker genoeg te eten valt in je tuin, en plant asters, hemelsleutel, guldenroede, tuinchrysanten en zonnekruid (Helenium).
De 10 mooiste zomerbloemen voor bijen:
- dropplant (Agastache)
- kogeldistel (Echinops)
- kruisdistel (Eryngium)
- dahlia’s met enkelvoudige bloemen
- Zeeuws knoopje (Astrantia)
- klokjesbloem (Campanula)
- leverkruid (Eupatorium)
- kattenkruid (Nepeta)
- zonnehoed (Rudbeckia nitida)
- duifkruid (Scabiosa)
Voorzie bomen en struiken in je tuin
- Vlinderstruiken en sporkehout (of vuilboom) barsten van de nectar.
- Net als acacia, zwarte els, hazelaar, tamme en wilde kastanje, wilg, linde en esdoorn. Kers, pruim, appel, peer en kastanje zijn echte snoepbomen.
- Ook alle struiken die bessen vormen zijn bijentoppers, zoals aalbes, framboos, cassis, kruisbes, blauwe bes, bramen, hulst, sneeuwbes…
- Een haag van liguster is ook een smulparadijs voor bijen, net zoals wilde rozen. De beste roos voor bijen? Dat is de rimpelroos (Rosa rugosa), maar ook alle andere wilde (of botanische) rozen barsten van het stuifmeel.
- Geen plaats voor een boom of struik? Zet een klimplant tegen de muur, zoals klimhortensia, klimrozen, kamperfoelie of klimop.
Heb je een daktuin in de stad of een hoog balkon, zet het dan vol bloemen en bloeiende kruiden en hang gerust een insectenhotel op. De meeste bijen vliegen makkelijk tientallen meters hoog. Zet een schaal met bloeiende vetplantjes op je terrastafel, daar maak je bijen ook mee blij. Elk klein gebaar is goed om de bij vooruit te helpen. En jij krijgt er een heerlijk stukje natuur tussen het beton bij.
Laat gras en kruiden groeien
Laat een deel van je kruiden in bloei komen: ze zijn niet alleen top voor bijen, maar ook erg mooi. Bijen zijn verzot op de bloemen van bieslook, rozemarijn, tijm, salie en pimpernel. Het kruid met de meeste nectar en stuifmeel? Dat is het pizzakruid oregano. Plant er daar volop van, de bloemen zijn bovendien prachtig. Hoe meer inheemse bloemen, hoe gevarieerder het menu voor de bij.
Paardenbloemen bevatten ontzettend veel nectar en stuifmeel, net als een heleboel klaversoorten. Heb je een wat grotere tuin, leg dan een graslandje aan met – afhankelijk van de bodem – inheemse weidemargriet, knoopkruid, vingerhoedskruid, beemdkroon, kattenstaart, paarse dovenetel en valeriaan.
Geef de bijen in de tuin ook een woonplaats
Eten alleen is niet genoeg; solitaire bijen hebben ook een plek nodig om te wonen en om eitjes te leggen. Laat zoveel mogelijk (holle) plantenstengels, dood hout en snoeiafval in je tuin liggen. Wil je bijen en hommels helpen, ruim dan vooral niet fanatiek op.
Zo maak je zelf een bijenhuisje:
- Vul lege conservenblikken met stengels van bamboe, kaardenbol, fazantenbes, engelwortel, berenklauw of vlier. Hang de blikjes horizontaal op.
- Stapel droge stengels in een houten (wijn)kistje, prop er wat stro of droog mos tussen en sluit af met kippengaas, zodat alles goed vastzit.
- Boor gaten van 8 à 10 centimeter lang en 4 à 10 millimeter doorsnee in een oude boomstronk of houtblok.
Hang de huisjes op tegen een zuid(oost)muur, in de zon, onder een afdak, op minstens 1 meter van de grond. Dat kan gerust bij je huis: solitaire bijen zijn bijzonder vriendelijk en steken niet. Op een warme dag van februari geniet je al van hun actief heen-en-weer gevlieg.
Leer meer over onze belangrijke insecten:
- VIDEO: Met deze planten help je de bijen in je tuin
- Weet jij alles over bijen? Doe mee met onze bijenquiz!
- Deze nuttige insecten kunnen je helpen in de tuin
Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de beste groentips en wooninspiratie!